Читать книгу Die ongelooflike onskuld van Dirkie Verwey - Charl-Pierre Naudé - Страница 27

WILDEGANSE

Ans was ook midde-in dié ding, die storie wat ek by oom Willempie gehoor het.

Sy het versigtig die portret uit Dirkie se hande geneem en dit op die kaggelrak teruggeplaas. Hy het haar laat begaan. Môreoggend, ná die nagrus, sal sy dit vir hom teruggee.

Een van die vroue, die maerder lange, sit Dirkie se arm om haar nek. Hy staan effens gebukkend. Die ander een, aan sy ander kant, doen dieselfde met sy ander arm. Ans loop voor hulle uit. Sy praat paaiend met haar seun soos met iemand in ’n koma.

Tot by die stortbad se rand loop hulle. Die water is al ’n rukkie aan die spuit en stoomwalms hang in die lug.

Die drie – Siena, die meidjie en Ans – maak vir Dirkie op die matjie staan sodat hulle hom kan uittrek. Dit moes die vroue wees. Mans is vir buitewerk, plaaswerk. Dit was vir Ans ondenkbaar dat ’n man, wit of bruin of swart, aan haar seun moet vat. Nie op dié manier nie, soos wat nou hier nodig is. Die drie is onwennig in hul taak, en hulle sê die hele tyd woorde soos “askies” en “jammer tog” vir mekaar.

Eers word Dirkie se skoene, dan die hemp, broek en die onderbroek uitgetrek. Siena hou hom regop terwyl die meidjie sy voete een na die ander optel om die onderbroek te bevry.

Die uittrekwerk was die meidjie, die jonger een, se taak. Sy, wat nooit ’n naam gekry het nie en net bekend was as die meidjie. Dirkie se roede wip ’n paar maal rubberagtig toe dit vrykom en staan pylreguit vorentoe. As mevrou nie in hierdie stadium nog teenwoordig was nie, het Siena ’n skurwegeidjie te sê gehad.

Mevrou Verwey sou normaalweg nie toegelaat het dat haar seun voor vroue van ’n ander ras só verskyn nie. Maar bediendes staan buite die bladsy geskryf, dank die Vader. Hulle is uit noodsaak met ons.

Dirkie steier. Hy hou sy arms nog steeds opgelig, al het die twee vroue onder sy sye uitbeweeg. Siena druk die arms weer af.

Twee is nodig vir die wasritueel.

Dirkie waggel met kort, onseker treë en tel sy voete lomperig in die stortkom. ’n Muskusreuk vul die vertrek.

“Dankie, Siena, dankie, meidjie,” sê Ans meganies. “Sê vir die meidjie sy moet versigtig met hom wees,” praat mevrou met Siena. Altyd mos die tussenganger as jy met die meidjie praat. Sy praat nie reguit met ’n ander mens nie. Dis ’n kondisie, soos meneer Visser die sielkundige Ans ingelig het toe sy gaan raad met die meidjie vra het ’n jaar of wat voordat hy haar seun, ewe vrugteloos, op die plaas kom assesseer het.

Mevrou tik met haar vingerpunte op die meidjie se skouer om haar punt te beklemtoon. “Sal vir haar sê,” sê Siena.

Ans verlaat toe die vertrek om langsaan te gaan wag totdat alles voltrek is. Eerste, die meidjie wat haar klere uittrek. Sy knoop haar voorskootriem los en laat die oorkleed op die stoel neer. Dan maak Siena die meidjie se lusknope teen haar rug los en sy is met een klimslag uit die eenstukrok. Daarna kom die twee stukke vergeelde onderklere af. Siena neem die kledingstukke by die meidjie en sit dit saam met die ander goed op die badkamerstoel se hopie.

In die beginweke van die ritueel, toe Mevrou nog tot aan die einde bygestaan het, het die vroue in onderklere gebad. Maar nou is dinge gemakliker. Die meidjie klim in die ruim stort by Dirkie in. Haar stywe borste tril en as sy trap flits daar kepies in haar bobene en kuite. Haar ribbes lig en sak toe die water haar soos ’n ster tref.

“In die tye dat ek by die huis was, het ek natuurlik my broer self gewas,” het Alwyn my gesê.

En toe ontklee Siena haar en klim ook in. Sy was meer geset as die naamlose een, maar eweneens ene spiere. Die meidjie trek die stortgordyn toe. Dirkie had ’n goeie lyf en dié wete was elektries tussen die vroue. Een hou hom vas terwyl die ander een hom inseep.

“Nee, Mevrou, nie kommer nie,” sê Siena van agter die stortgordyn op ’n vraag wat angstig oor die water se geraas uit die ander vertrek kom. Daar sit Mevrou teen dié tyd op ’n regopstoel, hande in die skoot. Die walms walm al hoe verder uit die badkamer tot by Mevrou.

Soos die vorige kere werk die meidjie die seep tot ’n skuimpie op en doen eerste wat haar behaag. Sy neem die roede en met lang, egalige hale vryf sy die seep in. Terwyl Siena Dirkie se bolyf was. Sy roede swel uit in ’n newelagtige reaksie op die vroue en die vier palinggladde borste wat teen hom glip. Siena was hom tussen die boude, laat gly die sy van haar hand diep in die keep in en die peniskop wip toe sy met opset druk. Maar niks kan Dirkie bewusteliker laat word nie. Alles wat hy voel, is op ’n ánder plek. In ’n ánder stortbad. In sy ander lewe.

Oor hierdie ander lewe sou ek weldra, God behoede, meer van uitvind in Maria se dagboek.

Siena voel hoe spuit die taai stof in slierte teen haar. Die meidjie bly die peniskop hard en egalig druk sodat sliert ná sliert spuit. Sy voel hoe beland ’n spatsel op haar wang toe sy afbuk om die seep op te tel.

Sy druk met ’n plathand teen die waai van Dirkie se rug om te keer dat hy gly. Siena het haar een knie hoog opgetel en sy hou haar bobeen teen Dirkie toe dit lyk of hy sy balans verloor en vooroor wil val. Die uitdrukking in sy oë was so blind soos die walms. Wildeganse was daarin, wat opvlie in die mis. Só het Siena dit aan my beskryf. Siena weet Dirkie is “elders”. “Vandaar ons vrypostigheid, Meneer.”

Die meidjie druk die laaste druppels uit die penis. En net toe sy dink sy is klaar, skiet ’n laaste sterk straal twee of drie keer tussen haar vingers deur.

Daarna was sy Dirkie se hare. En sy lyf. Die detail waarmee Siena vertel het, al was sy nou ’n meer bejaarde vrou, het my nie ontgaan nie. Sy had ’n talent vir weef.

“Kom julle reg?” vra Mevrou uit die aangrensende kamer.

“Ja, mevrou,” antwoord Siena. Dirkie se roede het nou slap gehang en die vroue besluit om hulself ’n laaste maal te laat geld. Siena druk ’n middelvinger glad en soepel in sy anus op. Hy gee ’n sagte kreet, gedemp deur die gedreun van die stort. Die roede was oombliklik weer styf en die emaljewit strale skiet vir ’n laaste keer twee of drie maal uit. Dirkie se lieste ruk en hulle hou hom met inspanning staande.

Ek het die twee natuurlik uitgelok om in te klee, namate hulle op hul gemak geraak het. Die meidjie het nog steeds haar aanwendsel gehad. Praat net met Siena. Kyk nie in my rigting nie, maar die woorde torring in ’n stroom los.

En só het hulle elke dag gemaak, die modderkleurige plaaswerf-Venusse in die wit stortskulp. Sonder om daaroor te praat, selfs nie met mekaar nie. Behalwe jare daarna, met oom Willempie. Omdat dit so verbode is, was die daad vanselfsprekend as niemand gekyk het nie.

Siena draai die stortkop se gieterende stroom toe. Die wêreld is herrese en skoon. ’n Dag uit Genesis, eerstehands. En ook onmiddellik vergete, soos álle eerste of tweede of derde dae.

Toe hulle die stortgordyn ooptrek, staan Mevrou met die skoon gestrykte pakkie slaapklere in haar arms en wag met ’n stram glimlag. Sy het intussen by die badkamer ingekom. Die feit dat hulle, die bruin vroue nou voor haar, Mevrou, sonder ’n draad klere aan gestaan het, het die mevrou nie gepla nie.

“Want ons is maar skepsels, Meneer weet mos.”

* * *

“Jy praat nou oor ’n ding,” het Alwyn gesê toe ek hom oor hierdie insidente pols. Ek wou dubbel seker maak daarvan, en het die onderwerp ter sprake gebring.

“Ek kon dit nooit bewys nie,” het Alwyn vertel. “Daar was wel dingetjies wat hy kwytgeraak het, wat my laat wonder het. Ek moet eerlik wees, dingetjies wat my gegooi het. Maar ek het die saak daar gelaat. Om dit weer op te haal, om bewyse te kry vir my vermoedens, sou eindelose gevolge gehad het.

“En soms dink ek: het hulle dit nie dalk goed bedoel nie? As jy weet wat ek bedoel …”

* * *

Van waar ek nou skryf, in die middel jare tagtig, met die bladsye van Maria se dagboek oop hier langs my, is ek seker dat beskrywings daarin hul eweknieë in die alledaagse bestaan moes gehad het.

Ek het altyd gewonder hoe die weerspieëling van hierdie stortbad-insidente waarvan oom Willempie vertel het, vir Maria sou gelyk het, of sy daaroor sou geskryf het in die verdwene dagboek waarvan ek te hore gekom het.

En toe ek dit twee jaar nadat ek die storie gehoor het, te lese kry in die hergevonde dagboek, gedurende die koeler maande van 1978, sou dit my soos ’n weerligstraal tref: die vermoede oor dieselfde lewens wat in meer as een plek afspeel, die ewekniegebeurtenisse.

Dié reis in April 1983 na Brandplaas het baie dinge vir my bevestig.

* * *

“Dankie,” het mevrou Verwey aan die twee vroue gesê omdat hulle haar seun gewas het.

“Dankie,” het sy gesê toe sy uiteindelik voor Reent staan. Niemand kon sê hoe oud Reent was nie. Reent was gelyktydig agtien én sewentig. Miskien is sy vandag sowel veertien as tagtig.

Reent was een van oom Willempie se verbintenisse, ’n medisynevrou, ’n toorvrou, soos sommiges haar sal noem. Dit was ’n erg gekwelde tyd vir Ans, en mens kan haar besoek verstaan. Oom Willempie het my vertel dat sy raad gaan soek het vir haar verwardheid oor Dirkie, en dat dit nie die eerste keer was wat sy Reent besoek het nie.

Ans was ’n Christen-vrou, maar soms, as die geluk so tref, het die geskeide wêrelde van die land oorvleuel. Net soos die dimensies. Die eerste besoek was etlike jare voor die belangrike opvolgbesoek waaroor ek verderaan skryf.

Reent se vel het vir Ans soepelsag en glansend gelyk. Die pikswart hare het in dungedraaide kurktrekkervlegsels tot aan haar boude gehang. Ans kon die vet in haar hare ruik. Reent was klein, maar haar kurwes het vol in die donker gedein. Sy het soos ’n jagluiperd geloop. Die skinder in die lokasie was dat Reent met ’n jongetjie van so twaalf, dertien jaar oud getroud was.

“Dankie dat jy my wil sien,” het Ans gesê. Sy het die vrou genaamd Reent se hand in hare geneem. Sy was verleë genoeg daarvoor. Die handbeentjies was skaars voelbaar en het liggies beweeg soos iets wat lewe in ’n eierdop.

“Ja, ek sien jou baie goed.” Reent het die wit vrou op en af bekyk. Mens het gewoonlik nie so na ’n witte gekyk as jy self nie ene was nie. Haar skerp neus het soos ’n rissie na onder gebuig, selfs meer konveks wanneer die glimlag by haar wange optrek. Die oë was hoë, swart vlamme. Haar tandvleise het na veldkrui geruik.

“Oom Willempie sal ek mos nie ongehoorsaam wees nie,” het die veldvrou goedig gesê. Sy was in lappe geklee en haar lyf was welriekend. Dit was somer. Sy het haar arms na Ans uitgesteek. “Jy is my suster. Kom binne.”

Dit het Ans opgeval dat Reent haar nie met die beleefde “u” aanspreek nie.

Hierdie eerste besoek het al in 1970 plaasgevind. Alwyn het by Ans van die besoeke gehoor. Ek konstrueer. Wat nie in die een relaas is nie, is in die ander een, of tussenin. Die latere besoek was vroeg in April 1974. Hiervan het Boer niks geweet nie.

“Oom Willempie sal die nooi verwys,” het Siena haar verseker. “Ek sal by hom gaan hoor.” Oom Willempie was die kroon van al die velddokters.

Ans se eie herder, dominee Verster, was nie van veel nut met Dirkie nie. Die vrug van ongedelgde skuld, was sy teologiese siening.

En die sielkundige, meneer Visser? Sý diagnose was: “Trauma of ’n onderliggende geneigdheid. Bestem, soos die Bybel leer.”

Siena en Ans het stadig met die kronkelpaadjie tot naby Reent se plek gery. Dit was nie nou tyd vir ’n pap band nie, twee vroue alleen. Lang grasse het deur die venster gebuig en teen Ans se gesig gevryf. Daar was natuurlik ’n kol water naby.

Siena was op die DKW se agtersitplek. Die ligblou DKW, altyd in die agterste skuur geparkeer, was Mevrou se kar wanneer Boer met die Mercedes weg is “vir sake”.

Die kar het saggies oor die grasse en bossies gesjôrk. Dit is lekker hoog gebou vir die Lykso se plaaspaaie. Hier en daar het die enjin in die los sand getremolo, dan weer gesputter of proestend by ’n hellinkie af gerammel terwyl klippies opslaan.

Die twee bane lig het gedein en geswaai, gedoof en weer opgehelder. Soos palings in die see. Dit was diep veld hierdie.

Ans en Siena moes die laaste entjie oor klipveld. Ans het ’n paar maal gestruikel, en elke keer vooroor leunend haar een been kant toe uitgestoot, wat gemaak het dat haar wolstofrok styf oor haar middeljarige agterstewe span. ’n Paar keer moes sy afbuk vir balans, hande plat op die grond, hande-viervoet, handsak wat sy oor die klippertjiegrond sleep. Vader onse, dit moet lyk of sy wag vir iets onstigtelik. Dank Vader, ander mense is nie by nie. Net Siena. En ek, natuurlik, soos wat ek hier skryf.

“Ek is hier, Nooi,” het Siena verseker en Ans aan die arm opgehelp. Stadig het die hut uit die donkerte opgehelder. Waarom woon die vrou hier, op die nêrens? Toe sien Ans die ronde muurtjie van ’n put agter die hut, die skepemmer aan ’n dwarsbalk bo die gat. Die vertroude “veldkapelletjie” van ouds, soos dit soms hier rond genoem word. Op wie se plaas? Daar is vorms van nedersetting wat nie met die plase te doen het nie. Dit gebeur skelm, besluit Ans.

Melkagtige ringe het al hoe vaer rondom die helder maan uitgekring. Hulle het gebukkend by die hut se opening ingeloop, die veldvrou voor. Siena het buite bly rondstaan en is later maar ongesiens te voet weg. Terug na haar stroois, myle daarvandaan.

“Jou pa se naam was Bert. Jy kan maar glo wat ek sê,” sê Reent. Op die suisende primus prut ’n brousel, ’n blou vlam wat die keteltjie soos ’n klou van onder gryp. Sy gee Ans ’n blikbeker aan. “Jy moet drink.”

“Ja,” sê Ans. “Sy naam wás Bert.” Sy het aan haar varkleerhandsak bly klou of dit die laaste bekende ding op aarde is. Toe haar oë aan die doflig gewoond raak, sien sy twee vensters, die dekriet wat na ’n punt oploop en vier daksparre soos in ’n wawiel. Die kassie was eenkant, botteltjies in ’n halfmaan daarop gerangskik. En die kaalbolyfseun het oopoë op ’n matjie by die ronding van die muur gelê, ’n arm agter die kop. Hy kon nie ouer as vyftien gewees het nie.

“Dis my man, Dienkie,” sê Reent trots. Haar skraal skouers trek op, en dan agtertoe, fier. Ans sien hoe ferm die borste vorentoe punt, die geswolle tepels onder die lapkleed. Sy kan nie help om dit te bewonder nie. Sy is tog besig om ouer te word. Dis hoekom sy hierheen gekom het.

Dienkie antwoord nie. ’n Kombers maak sy onderlyf toe. “Ons is al vyftig jaar getroud,” lig Reent haar in.

“Dis lank,” sê Ans. Sy kan nie glo sy slaag daarin om so onverstoord te klink nie. Vyftig jaar lank getroud met ’n kind? Sy bid haar tyd by die heidenvrou moet kort wees. “Julle lyk albei nog jonk,” komplimenteer sy, en sluk swaar.

“Ons hou mekaar maar so.” Reent stap na die seun, hurk wydsbeen langs hom en vou die kombers onder sy dun lyf in omdat dit begin koelerig word het. Aan sy oë, die wit en hoe dit beweeg, kan Ans sien hy kommunikeer met die vrou. Ans verbeel haar sy sien ’n sydelingse uitdrukking in Reent se oë wat vir haar, Ans, bedoel is. Reent was ’n kenner van die liefde. Van hoe om die liefde weer regop te laat sit, of dit van agter die berge te roep. Mense, ek bedoel swart en bruin mense, veral vroue, het van ver na Reent gekom, aldus Siena. En soms uit pure sinsgenot. Die mans het meestal na oom Willempie gegaan.

Toe soen Reent die seun op die voorkop. Daar het ’n kettie langs hom gelê. Die seun het op sy sy na haar gedraai en leun nou op sy elmboog vorentoe. Hy leun nog verder vorentoe en steek sy kop onder die veldvrou se lapkleed, wat span oor haar hurkende bobene, in. Met een hand gryp hy haar aan ’n boud vas en hy trek sy jong lyf nader.

“Wag nou maar, Dienkie.” Die twee kuiltjies in Reent se laerug skyn soos katoë. Ans kon sien dat sy nie onderkleding aanhet nie want die lap het nou heeltemal oor haar bo-dye oopgeval. Toe steek Reent albei hande ferm tussen haar bene in, so in die hurkposisie, en lig die seun se kop tussen haar bene uit. Pure vroedvrou. Wat op aarde was sy wat Ans is, besig om te aanskou? Reent rangskik die seun se kop weer op die matjie, soos sy wil hê hy moet lê. En hy lê agteroor.

Haar vlegsels piets soos riempies met die opstaan. Sy loop oor na Ans. Ans was Reent se eerste wit vrou. Wit, soos die maan. En toe vertel Ans haar storie aan Reent. Terwyl sy ’n tweede skietgebedjie opstuur.

“Dis oor die drome wat ek kry. Ek het geen beheer daaroor nie.” Haar man raas met haar, want sy praat in haar slaap. Sy praat glo met … ander mense!

“Ander máns,” korrigeer Ans haarself in ’n bieg en draai haar gesig, wat vertrek by die gedagte, na Reent wat regs langs haar op die verweerde sofatjie kom sit het. Daar is ’n veilige afstand tussen hulle. Ans fokus op die lantern op die tafeltjie en druk deur.

“Ek ken geen ander mans nie, ek is in die kerk getroud en het geen man voor my man geken nie.” Sy bely vuriglik. “Hy … hy het dit op die tape recorder opgeneem. Boer, my man. Terwyl ek slaap. Dis hier.” Ans wys na haar handsak. Dan reik sy oor haar skoot daarna aan haar linkerkant en haal die silwer-en-swart bandspelertjie uit. “Wil jy hoor?” Reent knik. Ans klik dit aan.

Dis duidelik haar stem. Sy praat, koesterend, aanvlyerig, woedend. Dit word meer intens, vryerig, behaagsiek. “Moenie my verlaat nie, Hans, asseblief! Beteken dit alles vir jou niks nie?”

Ans skud haar kop in ontkenning en gaan geluidloos aan die huil. “Ek ken g’n niemand met die naam Hans nie.” Sy proes. “En wie is Perie? Wie Albert? Vat dit net weg! My man dreig my hieroor.” Reent het die band laat terugdraai, dit weer oorgespeel om fyner te luister.

“Die pille wat my dokter gegee het, help nie. Ek is bang my man soek … dít … op ’n ander plek.” Ans sê die woorde “dit” en “ander plek” met moeite.

Die bandspelertjie speel. Dis duidelik “dit” wat opgeneem is. “Verskoon my as … asseblief. Dit was net in ’n droom.” Reent gee Ans se skouer ’n drukkie.

“Jou drome sal nie meer pla nie.” En dit hét ook nie.

Reent het na Ans daar in die deurkosyn gedraai, haar gesig in albei haar hande geneem en vir ’n rukkie saggies met haar vuil duime oor die Ans-vrou se wangbene gestreel.

“Is ek … is ek … nog ’n vrou?” het Ans in ’n kinderstemmetjie gevra.

“Ja,” het Reent geantwoord. “Net soos die eerste. En die laaste. En al die anderse tussenin.”

Sy het haar iets in ’n botteltjie gegee. Ans moes die inhoud in haar badwater gooi. Maar sy het die botteltjie met die inhoud weggesmyt sonder dat sy daarvan gebruik het.

En tog het Reent se gees haar geseën. Reent se sagte stem, haar uitstraling, haar omgeefsel. Net die gedagte aan die tydlose Reent was ’n seën. Die heidense veldvrou. Mag die Here Ans dit vergewe. Die naturelle kom maar oor ’n mens se pad.

En nou is sy weer terug by Reent. Weer middernag. Weer is Boer vir “landbouverenigingsake in Bloem”. Die DKW staan sowat driehonderd meter van die rondawelhut geparkeer. Weer met haar mooi leerhandsak, is Ans. Weer op die voetpad hierheen moes sy plek-plek soos ’n bobbejaan buk staan om balans te herwin. Soos ’n blerrie Citroën-kar maak, ja, soos ’n tweedehandse Triumph, het sy teenoor Alwyn gebieg, terwyl die klippertjies haar handpalms sny. Triumphs is te laag vir die plaaspaaie.

Reent lyk steeds jonk, slank, steeds pragtig ná die vier jaar wat verloop het. Armoede kan haar nie raak nie. Jonk, soos ’n tienderjarige. Maar nie mooier as wat ’n naturel of ’n gekleurde kan wees nie. Darem nie mooier as dít nie, dink Ans.

Reent se glimlag dryf bo hulle in die lug. Dit voel vir Ans of die veldvrou haar glimlag uitstuur. Vader onse, dink sy, en sy kyk na die diskus wat in die lug hang. Mag die Here haar bewaar.

“My man wil my seun aan ’n gestig oorgee. Hy sê ons kan nie meer vir hom sorg nie.”

“Ag, my liewe suster. Kom binne, ons sal gesels. Die toorvrou loop in spronge vooruit oor die stofwerf na haar voordeur, op geveerde voete soos ’n meisiekind wat hopscotch. Haar gedraaide vlegsels piets-piets rondom haar soos ’n swerm perdebye.

Binne gaan sit hulle op die sofa’tjie. Ans het haar die storie van Dirkie vertel. Dat hy van kleins af bietjie anders, “buite homself”, was. Dat hy nie getel kan word nie. Van die geheimsinnige petalje in die kerk. Hoe hy “vries”. Dat dit amper onmoontlik is om foto’s van hom te neem. En van die foto van die bruin vrou wat lyk soos ’n filmster. Hoe onafskeidbaar Dirkie van dié foto is, en niemand weet waar dit vandaan kom nie.

Het sy dit saamgebring, die portretjie? Ja, in haar handsak. Sy kon dit net saambring omdat Dirkie nou slaap. As hy dit nie in sy wakker ure vashou nie, dan neuriehuil hy voortdurend.

Reent kyk aandagtig na die foto. Buite raas watervoëls skielik verskriklik in die donker, ’n gekwê en ’n gefladder. Ans kan hoor hoe een in die put se skag beland, verskrik teen die wande vasvlieg en oplaas kwê-kwê oor die hut se dak wegvlieg. “Wildeganse,” sê Reent. Die stilte draai so skielik dat jy die sterre hoor sing.

“Wie is sy?” vra Ans. Reent het die foto bekyk. Haar skerp gelaatstrekke het in allerlei vorms in die skaduweelig van die lantern teen die oorkantste muur weerkaats.

“Sy woon in Pella. Dis ver van hier. By die Roomse. Jy sal haar daar vind. Gaan praat met haar,” sê Reent. “Maar een ding moet ek jou sê. Moenie skop teen die prikkelse nie.”

“Wat bedoel jy?” vra Ans.

“Daar is drome wat g’n drome is nie.” Reent vryf haar hande inmekaar en oormekaar, nadruklik. Nou sit sy kruisbeen op die sofa, skuins gedraai na Ans, soos ’n meisietjie. “Vir hulle moet jy op jou pasoppens wees, diése drome. Daar is anderster wêrelde wat mens soms wegroep uit dié een. Daardie wêrelde is soos hierdie lewe selwers. Buiten dat dit anders is. Doerie wêrelde bestaat gelykertyd met ons senne. Maar dis miskien groter.”

Ans se ore tuit. “Groter as die hemel? Geen plek is groter as die hemel nie?” sê sy.

“Hulle ís,” sê Reent. “En hul se goddens is somaar ook groter as God ook. Dis groot goddens, daai. Die wit mense se God is maar net skaduwee. Damab ook. Hulle is almal skaduwees.”

Ans dink: Dis omdat sy ’n heiden is dat sy so praat. Die vrou kan haarself nie verhelp nie.

“Ek verstaan nie,” sê Ans. “Vertel jy my dat my seun nie genees kan word nie?”

“Ek sê vir jou dat jý weer genees kan word. Dis wat nodig is. Dan sal jy jou seun weer sien. Almal van hulle.”

Die laaste sinnetjie was vir Ans net te vreemd, seker maar beter so. Die ma-mens het onbeskaam teen Reent se skouer in trane uitgebars. Sy het die bruin vrou vasgegryp, vasgedruk, haar oë vraend.

Reent het haar hande oor Ans laat seil, liefdevolle slange, oor haar skouers, haar witmensgesig, haar sye. Op sulke oomblikke word die mens herskape uit die klei. Reent gee vir Ans iets in ’n beker aan. Vir kalmte. Vir troos.

Met dagbreek word Ans op die sofa wakker, haar kop in die veldvrou se skoot. Reent het heelnag nie van die sofa beweeg nie. Ans se hele lyf is seer, sy het met haar bene opgetrek geslaap soos ’n fetus.

Nog nooit het sy so vreedsaam gevoel nie. Bokant hulle in die hut dobber Reent se projeksie-ding, die diskus so groot soos ’n grammofoonplaat.

Ans het lank daarna bly kyk. Die diskus het soos Reent se glimlag gevoel, het sy Alwyn vertel. Dit het langsamerhand met die ligword minder sigbaar geword. ’n Piering van goedertierenheid.

Die Here moet haar wat Ans is die gedagte vergewe, vergewe die veldvrou haar sondes ook, Heer. As die Heer se vergifnis so ver sal strek.

Nie lank nie of Reent staan met ’n stomende beker swart koffie voor Ans. “’n Bietjie boeretroos,” sê Reent. Sy lag vir haar eie grappie.

“Dankie, Reent.” Ans neem die beker. Op Ans-hulle se plaas drink net die plaaswerkers uit emaljebekers.

Teen die muur het die seun begin wakker word. Hy sit regop in sy kombers en strek sy arms en rug. Die vloeiende buitelyne van sy lyf glinster. Ans het hom onthou as dieselfde seun van die klompie jaar tevore. Nie ’n dag ouer nie. Hy moes deur al haar ontboesemings geslaap het.

Reent het met die veldpaadjie langs saam met Ans tot by die kar geloop. Dit was nadat Ans ’n geldnoot in die kartonboks by die hut se ingang geplaas het. Soos die vorige keer ook. Reent het geweet haar vrede werk op Ans.

Maar toe Ans by die kar omdraai vir die groetslag, bemerk sy iets baie onthutsend. Reent loop met ’n kierie! Haar postuur is gebukkend, en sy is dekades ouer as gisternag. Speel haar sinne haar parte?

“Jy moet geseënd bly,” sê Reent en omhels haar. Die vrou stink ’n bietjie vanoggend. Waar bevind Ans se Christen-self haar tog?

“Jy moenie lat jou gedagtese jou oud dink nie,” waarsku Reent onverwags. Ans trek haar uit die omhelsing weg, verskrik deur die vroumens se binnekennis oor wat sy aan die dink was. Reent glimlag net, die glimlag wat haar gesig so mooi by die kante oplig.

En meteens sien Ans weer die meisie voor haar, die jong borsies met die sponsagtige tepels met die tekstuur van vetplant.

Toe buig Reent agteroor en steek haar lootagtige arms uit om Ans by die elmboë vas te hou, op ’n afstand, sodat sy haar gas met haar legendariese glimlag kan groet, met die uitgestuurde diskus daarvan.

Ek wonder soms of Reent geweet het van die groot gevaar wat oor Ans en haar gesin se lewe gehang het. Sy was tog ’n siener. Volgens oom Willempie het sy. Maar vir Reent was die einde nie die einde nie en sy het nie vir Ans van haar wete vertel nie.

Ans sien die plat tienderjarige magie in Reent se agteroorte. En onder die heuplap se windsels sien sy ’n vlesige gevleg wat onbedoeld uitstoot uit die mik, bultend soos ’n luiperd se tong. Hier moet ek weg, dink sy. Gotta, nee!

Nóg ’n verbasende sinnetjie van die veldvrou het haar bygebly: “Nie die een nie, maar die vele.” Wat sou dit tog beteken? In elk geval, daar was vrede in dié woorde.

Al die pad met die grondpaadjies langs het haar hart gesing. Sy het by haar plaashek ingery, en net toe val daar groot druppels uit die hemel. Wanneer laas? Ek is geseënd met Dirkie, het sy gedink.

En met Reent.

* * *

“My ma het nogal in besonderhede van die kuier vertel,” het Alwyn aan die begin van een van ons kuiertjies gesê. Ek het my diktafoon aangeskakel. Ek kon Ans, wat in daardie stadium reeds baie, baie ver van ons was, duidelik in Alwyn se sinne en stembuigings hoor saampraat en dink.

VOETNOOT

Rentia beskryf hoe Hermanus sy storie aan haar voorgelees het, in episodes, jy weet, net soos hy dit geskryf het. Vandag is ons meer liberated as toe, C-P. Ek het gebloos vir Hermie se beskrywings. Stille waters, diepe grond! Het hy by my probeer aanlê? Ek was nogal ingenome met daai gedagte. Hy het die bladsye hardop gelees en hulle so een vir een op die leiklip van die stoep laat val, dit was nog nie gekram nie. Eers het dit vir my gevoel of hy daar en dan bylas, jy weet, want daar is wildeganse en watervoëls in daai aand se hoofstuk gewees en twee keer het die loeries by die swembad aan die onderkant van my grasperk geraas. Toe onthou ek. Wraggies! Die titel was reeds daar: Wildeganse.

Uit: <emelck@gmail.com> Subject: Kwê-kwê