Читать книгу Anderman se vrou - Chris Karsten - Страница 19

Saterdag 6 September 2008

Doucette en Sarah Young hou op praat toe ek in die onderhoudkantoor terugkom, elkeen met ’n skuldige gesig en kartonkoppie in die hand.

“Dankie,” sê ek vir myne.

Sy skakel weer die oudiovisuele apparate aan, lig die dokument op wat hulle oënskynlik sit en bespreek het, wapper dit tussen haar skraalbleek vingers, en sê stomp: “Die Suid-Afrikaanse Polisiediens …”

Saam met die koffie lig ek ’n wenkbrou, alles baie nonchalant, hoop ek, bedoel om die rilling te verbloem van die blokkie ys wat in ’n hartkamer kom lê. Ek sluk en loer na haar.

“Flinke reaksie,” sê sy. “’n Gesant by ons ambassade in Pretoria was net Donderdag by julle polisiekommissaris … Williams, is dit nie, waarnemend vir Selebi?” Om te wys hoe ingelig hulle is.

Doucette trek die dokument uit haar vingers en verdiep hom kastig daarin, maar ken natuurlik klaar elke woord, elke leesteken. “Julle polisie het pas twee lasbriewe van die hof in Pretoria bekom.”

Nog ’n blokkie glip die tweede hartkamer in en ek lig die ander wenkbrou.

“Vir die arrestasies van doktor en mevrou Pope,” sê Doucette en kyk na my.

So, die legstukke begin inpas. En hou die lasbriewe verband met die vleiemoorde, of met die huisbrand? Wat ook al, duidelik besef die Suid-Afrikaanse polisie ook uiteindelik dat dit nie die Popes se oorblyfsels in die puin was nie. Moet goeie ou Lenny-deurbyter wees wat ’n oortuigende woordjie in ’n paar hoë ore gefluister het. Behalwe dat die tydsberekening erg ongeleë is. Kon hulle nie maar net ’n week gewag het tot ek veilig op ’n vliegtuig terug is nie?

Sarah Young vryf met ’n tissue oor haar puntige neusie. “Hulle het ook dokumente voorberei om Interpol se hulp in te roep.”

“Hoekom?” vra ek, want langer kan ek nie stilbly nie. Te verdag, sulke swye. Luitenant Lenny sê die stiltes van verdagtes verklap soms meer as hulle woorde, en sulke swyes help verdagtes dikwels vinniger by die deure van die tronk in as wat dit heiliges vat om deur die poorte van die hemel te vlieg.

“Hoekom wat?” vra Sarah Young aspris.

“Hoekom die lasbriewe?”

Doucette kyk af om te lees. “O, hier’s sommer ’n hele rits klagtes teen jou vriende. Ernstige goed waarvan hulle verdink word. Vat hierdie een … medepligtigheid aan moord. Viér moorde.”

Vier moorde? Ja, natuurlik – Jack se vier moorde: die prokureur, die hoer, Alfons Jonker, die voetewassende eksminister. Vir die twee verkooldes in hulle huis het hulle, die Suid-Afrikaanse polisie, dus nog nie die lyn van A tot B getrek nie. Skat hulle gaan nou ook met hernieude ywer na daai brand kyk.

“Nie juis engeltjies nie,” sê Sarah Young. “Lyk my doktor en mevrou Pope het rede gehad om hier te kom wegkruip.” Dan beskou sy my eers weer vir ’n goeie paar hartkloppe voor sy vervolg: “Jy seker jy weet nie waar sy is nie?”

“As jy weet …” val Doucette in, “raai ons jou aan, vir jou eie beswil, om nou, eerder gouer as later, oop kaarte met ons te speel. Want dit lyk asof die Popes ook Kanadese wette kom oortree het. Dis óók ernstige oortredings. Vir ons is skendings van ons immigrasiewette amper net so ernstig as aandadigheid aan moord. Ons is erg oor ons grense, skennis van ons grense is skennis van ons mense. En dit kan ons nie toelaat nie.”

“So, meneer Kellerman,” sê Sarah Young, “waar’s mevrou Pope?”

’n Onheilspellende ondertoon het by die gesprek ingesluip en ek antwoord vinnig en uitdruklik. “Hoeveel keer moet ek nog sê: Ek weet nie!” Hierdie is nie ’n tyd vir stiltes of aarselings nie, hierdie is oomblikke vir besliste antwoorde.

Doucette bekyk my skepties. “Die skoenlappers is net ’n verskoning, nè? Die eintlike rede vir jou besoek was om hulle te kom waarsku.”

Wat! Net vroeër word ek en Rachel van sameswering teen Simon verdink, nou is ek kop in een mus met hulle albei. Het Doucette en Sarah Young ook inligting oor mý gekry? Is hulle besig om my in ’n fyn web van leuens vas te vang, is ek besig om myself in ’n Kanadese tronk in te lieg?

Maar dit is te laat om van baan te verwissel en ek hou vol: “Ek het g’n duistere motiewe nie, ek’s hier oor skoenlappers.”

“Goed dan,” sê Doucette, “kom ons praat oor skoenlappers. Hoekom skoenlappers?”

“Hoekom só ’n stokperdjie?”

“Ja,” sê Sarah Young. “Hoekom nie sê nou maar … posseëls nie?”

“Posseëls?” Kan posseëls metamorfoseer? Kan posseëls hulleself bevry? Kan posseëls lééf?

Ek moet erg perpleks gelyk het, want daar is ’n plukkie aan Doucette se mondhoeke, mens sou sweer hy is in staat om te glimlag, en Sarah Young lig haar ongeplukte wenkbroue in ’n sein wat por: Goed, vertel. En begin nies, tissue byderhand, sodat ek eers moet wag.

“Daai ou Hollander van wie ek vroeër gepraat het. Vrome Cramer. Hy’t gesê onder alle soorte tydverdrywe om die mens se gees te laat ontspan én tegelyk te verkwik, is die genietinge wat die natuur bied die onskuldigste en die suiwerste. Genietinge wat onlosmaaklik aan die lewe self verknog is, en wat ons lei en help om ook insig te kry in God se wysheid, almag, goedheid en genade. En dis presies wat skoenlappers bied. Is posseëls aan die lewe verknog? Nee. Bied posseëls insae tot God se genade? Nee.”

“Dalk tog indirek,” sê Doucette. “Eens afkomstig van lewende bome.”

Ek kyk verras na die groot Mountie. “Is dit jou stokperdjie, sersant – versamel jý seëls?”

Hy grinnik. “Nee, my stokperdjie is om skelms te vang.”

Ek merk hoe Sarah Young ’n dataskyf by die laptop indruk.

Doucette vra: “Sedert jy weg is van die patologielaboratorium waar jy saam met doktor Pope gewerk het … het hy jou ooit kom besoek, daar by jou skoenlapperboerdery?”

“Nee. Ek sê mos ons was nie goeie vriende nie, beslis nie huisvriende nie.”

Sarah Young draai die laptop sodat ek na die skerm kan kyk. “Herken jy van hierdie foto’s?”

Sy klik en die eerste kiekie verskyn. Dit is ’n panoramiese skoot van my skoenlapper-atriums, afgeneem daar van die nek af, af na die plato waar die plasie in die Goeroegabvallei lê. ’n Krieweling in my maag. “Ja, dis my plek. Waar kry julle die foto?”

Sy klik die volgende een. Dié een is van my plaashuis. En nog een van die werf. Dan ’n paar wyehoekskote van plante en skoenlappers in die atriums. Dit is nie kiekies wat ek of Portis geneem het nie, daarvan is ek baie seker. Hoekom sal ons sulke kiekies neem? Ons neem nabyfoto’s van individuele skoenlappers sodat ons hulle kleure en die kenmerkende vorms en patrone en gestreeptheid van hulle vlerke kan uitken.

Doucette sê: “Dit maak my erg nuuskierig. As hy nog nooit daar by jou was nie, en julle is nie huisvriende nie, hoekom sou doktor Pope foto’s van jou skoenlapperplasie hê?”

Kan net Jack gewees het. Hy moet kom spioeneer het ná Simon se opdrag, hy het die plek kom verken en die kiekies geneem vir hulle finale planne vir Jack se besoek aan my en Portis met die dolk. En die polisie moet dit in Jack se blyplek gekry het.

“Was jy ’n teiken, meneer Kellerman?” vra Doucette.

So, dit ís die SAPD, en die Mounties weet van Jack se besoek, daarom dat hulle suspisieuse breine oortyd werk om allerlei onbehoorlike motiewe aan my Kanadese reis toe te dig. Sal ek hulle ook vertel van sondaars en boetelinge, en van ontwykende crostolas daar by Canossa waar die pous vir koning Hendrik drie dae in die sneeu laat staan het om hom oor sý sondes te laat besin?

Portis, die een om wie alles gedraai het, moes eintlik saamgekom het Kanada toe. Maar hy was ook nie vroeër die jaar saam toe ek uiteindelik die crostolas-papies by Canossa gaan haal het nie. Veral dáár wou ek met iemand gesels oor sondes en oor die belydenis van sondes. En wie kan met groter gesag daaroor praat as die gemartelde self? En wáár is die paslikste plek? ’n Beskeie huisie in Bonteheuwel sal doen. Maar nie só nie … nie só ’n patetiese spektakel nie – van daai bedompige eksminister wat op sy benerige ou knieë die voete was van die ma’s en sibbe wat steeds treur oor hulle jong geliefdes wat in daai verskriklike jare weggeraap is.

Almal onthou daai prentjies van hom eens, parmantige fisantveer in die band van sy fedora, terwyl hy sy moordlinies inspekteer en bebloede hande skud en medaljes aan daai borskaste vasspeld van almal wat so dapper was om kinders te gaan ontvoer en te martel en dood te maak. Maar soos Simson ontneem van hare en krag, so is daai ou minister sonder sy swart fedora uiteindelik ook ontneem van al sy kragdadigheid.

Nee, nie só ’n skynheilige bieg nie. Portis moes saam met my gewees het, dáár, daar by Matilda se kasteel … die bouval bewaar as universele simbool van bieg en berou. Peccavi! Ek het gesondig. Vergeef my.

Maar daardie lang pad Canossa toe was net té swaar vir Portis. Dalk geestelik ook swaar, maar veral fisiek te steil en moeisaam vir iemand sonder voete, selfs vir sy nuwe LuxFoot-voete met hulle volmaakte ambulansie in die enkelgewrigte.

Ook Molly het tuisgebly. En dit is net so jammer. Stil-stil, reg onder my neus, het sy by ander belange betrokke geraak. Ja, Italië saam met Molly sou lekker gewees het. Was dit nie vir daai ontwikkelaar nie. Glo van Gauteng, wil glo die vleie by Wildernis omskep in ’n soort Sun City. Gholfbane, polovelde, vliegveld, vyfsterhotel, luukse mansions agter hoë mure om die rykes apart te hou van die plebs. Liewe aarde!

* * *

In die Goeroegabvallei is ons broeikamer, steriele huisvesting van honderde delikate ova, ’n plek van wondere. Dit is hier waar ek, ná al die jare, steeds met verwondering die transformasie gadeslaan van larwes wat ontwikkel tot papies, toegevou in hulle kokon, net om later moeisaam uit daai doppe uit te sukkel as vlinders wat bevry hulle vlerkies oopvou en toets en op die lug wegsweef.

“Die crostolas ís die holy grail,” sê Portis verwonderd.

Ten minste van blou skoenlappers. “En noudat ons hulle gekry het, kan ons rustig na die ander ook gaan soek,” sê ek.

“Jý gaan soek, ek pas die huis op,” sê Portis. “Jy weet mos ek laaik nie van vlieg nie. What’s next … die Karner Blue?”

“Jip,” sê ek. In Amerika en Kanada word die Karner Blues ernstig bedreig. Maar ons sal ’n plan maak, ons maak altyd ’n plan as ons ’n spesifieke spesie soek.

“Totdat jy in die tronk beland as wildlife smuggler,” lees Portis my gedagtes. Dit is die ding van twee mense wat so lank so nou saamleef: hulle word telepate van mekaar.

Ons staan by die kas met die sewe crostolas-papies wat ek onder die drie dosyn ander algemene spesies uit Italië saamgebring het, om hopelik uit hierdie sewe ’n nuwe eie klein kolonie te vestig.

“En jy sê jy’t niks van dokter Onkers gehoor nie?” vra ek.

“Nope.”

“Sy’t jou nie eens gebel om te hoor hoe dit met my gaan daar in Italië nie?”

“Nope.”

“Of om te hoor presies wanneer ek terugkom nie?”

“Nope. Kyk hier, is daar iets aan die gang waarvan ek nie weet nie?”

“Sy’t ’n ou geldgat gekry,” sê ek vies en draai om na die binnedeur die huis in.

Die aand oorweeg ek dit om vir Molly ook te bel. Maar ek los haar eers en bel vir Mira. Ook nie danig nuuskierig oor my Italiaanse besoek nie. Stel niemand dan meer in my welstand belang nie? Of lê die fout by mý? Loop ek dan só toe-oog deur die wêreld? Of is ek bloot net te gevrek, kom te laat agter hoe al die kanse deur my lompe vingers glip?

“O, jy’s terug?” is al wat Mira te sê het, so ewe how-d’ye-do.

“Al drie dae terug, dankie dat jy vra.” Sagte musiek oor die foon, klink na Beethoven se Negende. Self is ek ’n Handel-man, selfs soms soos Timotheus geneig tot gedagtes van wraak.

“Hoe was dit?”

“Luigi stuur groete.”

“Ja, hy’t vir my ’n e-pos gestuur om te vertel hoe lekker julle twee kuier. Hy sê jy’t toe jou skoenlappers gekry.”

“Luister, Mira … daai ander besigheid.”

… en hulle twee sal een wees, sodat hulle nie meer twee is nie, maar een. Wat God dan saamgevoeg het, mag ’n mens nie skei nie.

Die Roomse teologie sê as julle albei gedoop is en eers getroud is, as die sakramentele huwelik eers voltrek is … Nee, as die paartjie wat só sakramenteel met goddelike ratifikasie in die kerk tot man en vrou verbind is, as hulle dan die ding doen, die seksding op die wittebrood, of wanneer ook al, as hulle hul huwelik met Die Daad voltrek het, dan’s dit verby, dan’s daar g’n kans vir egskeiding agterna nie. Dan’s hulle een en nie meer twee nie. Skeiding, ja, maar nooit égskeiding nie. Net die dood kan daai sakramentele trouband breek, en ek, Wim Kellerman, is nie van plan om binne die afsienbare tyd om te kap nie; my gat mag klaar bespreek wees daar in die kerkhoffie langs Vader Stefano se kerk op die nek, maar ek is allermins gretig om dit nou al te gaan beset. Want ek het nog ’n hele paar goed op my kluiteklaplys. Soos hoekom ek Lenny Arries môre wil gaan sien.

“Wim,” sê Mira oor die foon, “kan ons later weer daaroor praat, ek’s bietjie besig op die oomblik, ek en … ek en Dirk is besig om kos te maak.”

Dirk kan kook!

“Wim?”

“Wou net weet oor … Oukei, ek bel later weer, môre of so.”

Die “Declaration of Nullity” waarvoor Mira by haar kerk gaan aansoek doen het, beteken nie die ontbinding van ons huwelik nie, kerkregtelik moet nou bevind word dat ons huwelik eintlik nooit wettiglik voltrek was nie. Die huwelik het dus nooit bestaan nie; dit was ongeldig, ab initio. Die ekklesiastiese tribunaal moet beslis of Mira se aansoek op grondige redes berus. Soos dat ek, Wim, Mira “bedrieg” het deur net voor te gee dat ek haar liefhet, en dat ek haar kerk boonop nooit werklik in my hart aanvaar het nie. En ek wou net gou bel om te sê sy moet nooit aanvaar dat dit werklik so is nie.

Maar nou het sy nie tyd vir my nie, sy en Dirk maak kos, saam met: Joy! Joy! … Whoever has found a beloved wife, let him join our songs of praise!

Met mý gedagtes by: Revenge, revenge, Timotheus cries, see the furies arise, see the snakes that they rear, how they hiss in their hair …

Bedug om Mira en haar Dirk wéér oor ’n kosmakery, of erger, te onderbreek, wag ek dat Mira my terugbel.

Soos koning Hendrik moet ek drie dae en drie nagte lank in spanning wag.

“Wim, jy moet ’n verklaring voor jou priester gaan aflê en hy moet dit bevestig en teken en aan Vader Tomasso stuur.”

“Ek het nie meer ’n priester nie, Mira.”

“Gaan jy nie meer mis toe nie, Vader Stefano se kerkie is dan net daar om die draai by jou?”

“Ek’s ’n afvallige Katoliek … ek dink daaraan om weer die Dordtse wette aan te hang.”

“Voor jy aanhang wat jy wil aanhang, gaan verklaar net eers by Vader Stefano dat jy my mislei het, en ek vir jou, dat ons mekaar nooit regtig liefgehad het nie, dat ons huweliksbevestiging daarom op valse gronde berus, dus ongeldig is en nietig verklaar moet word.”

“Jy wil hê ek moet vir my priester lieg?”

“Ja, Wim, dis wat ek wil hê.”

“Oukei. Maar jy weet ek was lief vir jou? Dis hoekom ek jou kerk aanvaar het.”

“Ek weet, en ek vir jou. Maar dis nie nou die punt nie.”

“Oukei,” sê ek.

“Hoe gaan dit met Dolly?” vra sy.

“Dolly?”

“Daardie doktervriendin van jou … dokter Dolly watsenaam?

“Molly. Dit gaan goed met haar.”

“Is julle nog ’n item?”

“Ons was nog nooit ’n item nie, Mira, ons is net goeie vriende.” Ook nie eens meer sulke goeie vriende nie, blyk dit nou.

“Onthou jy vir Rachel … Rachel Pope?”

Ek verskuif regopper. “Ja, Mira, ek het saam met haar man gewerk, en ons het mos almal sosiaal saamgekuier ook. Ek onthou vir Rachel. Wat van haar?”

“Sy’t mos daardie aaklige ding oorgekom. In haar eie huis doodgebrand, sy en Simon. Haar suster kom nog so af en toe hier by die bakkery in. Lea Bonthuys. Sy kan vreeslik baie praat, sê hulle ma is nou die dag oorlede.”

“Sê sy iets oor Rachel?”

“Wat moet sy sê, arme ding?”

Lea. Wat Rachel se ringe en Simon se horlosie gaan uitken het. “Het jy haar nommer? Dalk moet ek ook my simpatie betuig.”

“Jy? Jy ken haar nie eers nie, Wim. En wanneer het jy laas vir Simon en Rachel voor hulle dood gesien?”

“Maar laat ek haar net bel, wys ek gee om.”

“Wag, hou aan.” Ek wag. “Nee,” sê sy ná ’n rukkie, “ek het nie haar nommer nie, net ’n adres. Ek onthou nou, ek het vir haar ’n kaartjie van meegevoel gestuur. Het jy ’n skryfding? Per adres TipTop Auto Body Repairs, Hendrick van Eck-straat, Rosslyn.”

Lenny bel twee dae ná Mira. “Hulle wil niks weet nie,” sê hy.

“Ja, so verwag.”

“Sorry, Wim.”

“Moenie vir mý sorry sê nie, sê sorry vir al die dooies en verminktes en vermistes wat agter op Simon Pope se spore lê.”

“Ek wens ek kon iets meer doen, maar as die hoofde besluit hulle gaan nie lugdienste vir passasierslyste dagvaar nie, dan’s my hande afgekap.”

“Dis nie jou skuld nie. Ek sal ’n ander manier bedink.”

“Wees versigtig, Wim.”

“Ek moet daai vyf vermiste kinders kry, Lenny. En die man wat Portis se voete gevat het. Al is dit die laaste ding wat ek op hierdie aarde doen.”