Читать книгу Ena Murray Keur 9 - Ena Murray - Страница 4

“Dankie, suster.”

Sy stem is saaklik terwyl hy die groen masker van sy gesig trek en wegdraai van die operasietafel. Maar toe sy langs hom in die skropkamer verskyn, glimlag hy af na haar. “En hoe gaan dit met my geliefkoosde suster?”

Haar masker is nog aan, maar die oë blink van louter geluk. “Fantasties, dokter.”

Sy hou haar stem ook streng formeel, maar dit verdiep net sy glimlag, en toe sy haar masker ook afhaal, buk hy vinnig vooroor en gee haar ’n kort, ferm soen wat die bloed na haar wange laat styg en ’n halfhartige protes na haar lippe bring.

“Dokter! Sulke onprofessionele gedrag word nie in mý teater toegelaat nie!”

As antwoord gee hy haar nog ’n stewige drukkie voordat hy laggend uit die skropkamer stap, en toe suster Petra Prinsloo oor die wasbak buk om die handskoene uit te trek en vir die volgende operasie te begin skrop, sien sy hulle bewe liggies.

Ek kan dit nog nie glo nie! dink sy terwyl haar hande met vlugtige akkuraatheid hul taak verrig. Dat iemand, ’n man, haar kon liefkry! En dat daardie man juis Eugene is, dokter Eugene Minnaar, gaan haar verstand te bowe.

Maar dit ís so! vertel haar wild kloppende hart haar terwyl sy die krane met nat elmboë toestoot en omdraai om ’n paar nuwe operasiehandskoene aan te trek. Gisteraand was ’n werklikheid – ’n heerlike werklikheid! Hy hét haar vertel dat hy haar liefhet en hy hét haar gevra om met hom te trou! Hierdie keer was dit geen verbeeldingspel van haar verlangende hart nie. Hierdie keer is dit die volle, heerlike waarheid. Eugene Minnaar behoort van gisteraand af volkome aan haar, soos sy aan hom.

Die vraende blik van die junior verpleegstertjie tref haar oog en sy ruk haar terug tot die werklikheid. Dis nie nou die tyd vir ’n operasiesuster om te staan en droom nie. Maar dis so heerlik, so wonderlik om te weet hierdie keer droom sy nie vergeefse drome nie. Hierdie keer gaan die drome waar word …

Toe sy ’n ruk later van diens af gaan, is dit of sy alles om haar met nuwe oë raaksien. Nog nooit in die vier-en-twintig jaar van haar bestaan was sy só intens bewus van die lewe in en om haar as vanoggend nie. Tog, diep binne-in haar, weet sy, is ’n onrusplekkie. Dis te goed om waar te wees, waarsku ’n stemmetjie.

Haar oë versomber en verloor iets van die vreugdegloed terwyl sy werktuiglik deur die verkeer vleg. Sy probeer haar bes om die rigting te verander waarin haar gedagtes beweeg, maar gee dan die stryd gewonne. Die rede vir hierdie vae onrus in haar en die oorsaak daarvan ken sy, en dit spel een woord: Paula.

Vandat sy kan onthou, was Paula deel van haar lewe. En hoe dan ook anders, want sy en Paula is tweelingsusters. Maar dis die enigste ooreenkoms tussen hulle – dat hulle op dieselfde dag deur dieselfde vrou in die wêreld gebring is. Die res van die feite verskil soos dag en nag.

Paula was die blonde babatjie met die hemelsblou ogies, die enetjie wat altyd gelag en soos ’n engeltjie in haar wiegie vertoon het. Petra was die donker baba met die steil, swart haartjies, die oorpyn en ontydige maagaandoenings.

Later, toe hulle meer méns geword het, was Paula die een met die dierbare lyfie wat elke besoeker net wou vasdruk en liefkoos, en haar tweelingsuster die effens te plomp dogtertjie om sulke toenaderings te ontlok. Só het hulle saam opgegroei sonder om ooit werklik deel van mekaar te wees, want tot hul geaardhede was so uiters verskillend. Op hoërskool het die verskil tussen hulle al hoe opvallender geword.

Paula was die blonde krulkopbakvissie wat van elke hoërskoolseun se hart ’n voetbank gemaak het. Sy was die gewilde, die begeerlike met haar volmaakte lyfie, pragtige gesig en sprankelende geaardheid. Petra was die stille, die introvert wat alles van ver af gadegeslaan het, vasgevang deur haar minderwaardigheidsgevoel. Die enkele kere dat sy wel aandag van seuns ontvang het, het sy geweet sy was maar die middel tot die doel. Hulle het maar net aandag aan haar gegee om by haar begeerlike sussie uit te kom.

Net in een opsig het sy haar suster oorskadu – akademies was sy altyd haar meerdere. Maar dit het ook niks beteken nie. Want sy, en so ook die onderwysers, het geweet Paula het haar redelik gemiddelde punte net met haar verstand behaal sonder om regtig te studeer. Petra was die ware student. Sy het immers genoeg tyd gehad om te studeer, terwyl haar sussie van die een afspraak na die ander, die een onthaal na die ander, die een sportveld na die ander gedartel het.

Paula het uitgeblink in sport, maar haar plomp suster wat maar net nie die babavet kon afskud nie, het die sportterrein vermy, liefs in haar kamer gesit en lees en vergeefse drome gedroom terwyl haar suster die werklikheid daarvan ten volle geniet het.

Dit was beslis nie maklik om Paula Prinsloo se tweelingsuster te wees nie. Dikwels het sy openlike bejammering in mense se oë gesien wanneer sy en haar suster langs mekaar staan. Dan het sy ineengekrimp. Sy het dieselfde blik ook in haar ouers se oë gesien, en dit het nog seerder gemaak. En wanneer hulle dan so ekstra goed is vir haar, haar pa met ’n onverwagse geskenkie net vir háár huis toe kom, haar ma so spog voor die ander mense met haar slim en vlytige dogter, kon sy gerus sterf. Want dit was bejammering, iets wat sy verafsku het.

Terwyl sy haar puisiegesiggie mismoedig en meedoënloos met mediese seep behandel het, was Paula gewoonlik baie bedrewe met die grimeerkwassies besig om haar te tooi vir ’n partytjie. Maar sy kon dit nooit regkry om haar pragtige sussie te haat nie, want Paula was net daardie soort meisie wat, al doen sy ook verkeerd, nie kwalik geneem kon word nie.

Nou, agterna beskou, moet Petra erken: Paula was nooit snaaks met haar nie. Sy het haar bes gedoen om haar tweelingsuster saam te sleep, maar dit was sy, Petra, wat verkies het om op die agtergrond te bly.

Petra het ’n heimlike sug van verligting geslaak toe hulle die einde van hul skooljare bereik het. Haar en Paula se paaie sou skei. Natuurlik wou haar ouers graag hê albei hul dogters moet universiteit toe gaan, maar Petra het haar verset. Tot nou toe het sy in haar suster se skaduwee geleef. Nie langer nie.

Paula is universiteit toe, en dit was eintlik vanselfsprekend dat sy as joolkoningin gekies sou word. Petra het haar by die groot stadshospitaal ingeskryf as leerlingverpleegster en haar met hart en siel aan haar beroep gewy.

Maar hierdie nuwe lewe, weg van Paula, het nie heeltemal aan al haar verwagtinge voldoen nie. Sy het nooit geleer hoe om met mense te kommunikeer nie. Te lank was sy gewoond om in haar dop gekruip te wees. Tussen haar pasiënte was sy ’n ander mens, maar sodra iemand van die teenoorgestelde geslag belangstelling in haar getoon het, het sy maar weer met die ou vrese geworstel. Dit het lank geduur om te glo mense kan ook in haar as mens in eie reg belangstel.

Steeds was sy pynlik bewus daarvan dat sy geensins mooi was nie. Sy het nie besef sy vergelyk haar elke keer met haar beeldskone suster en dat dit ’n onregverdige vergelyking was nie. Teen Paula sou meer as die helfte van die vroulike geslag bedroë daarvan afkom.

Sy is weliswaar geen skoonheid in vergelyking met haar suster nie. Maar afgryslik lelik, soos sy haarself wysgemaak het, is sy beslis ook nie. Haar kort, steil donker hare het sy in ’n gemaklike kort kapsel gedra. Sy het baie min grimering gebruik, haarself ingeprent dat grimering tog nie ’n lelike gesig mooi kan maak nie. Haar lyf was nog ietwat aan die mollige kant, beslis nie dié van haar suster nie. Die ongelukkige oë wat haar in die spieël betrag het, het net al die tekortkominge raakgesien en nooit opgelet dat sy werklik mooi grys oë het en dat haar mond sag en weerloos vertoon nie. Sy het nooit raakgesien dat daar in die eenvoudige gesiggie tog skoonheid skuil nie.

Paula het, soos op skool, soos ’n vlinder deur haar universiteitsjare gedartel, ’n paar keer gedruip, ’n paar keer van kursus verander, en niemand was kwaad daaroor nie.

Petra het haar met oorgawe toegewy aan haar kursus en dit met vlieënde vaandels geslaag, toe ’n betrekking as suster aanvaar en veral as operasiesuster begin uitblink. Want daar was sy op haar gelukkigste; daar waar sy die grootste deel van die dag haar eenvoudige gesiggie agter ’n groen masker kon wegsteek en haar mollige figuurtjie met ’n wye, vormlose groen operasiejas kon verberg.

’n Paar keer in die jare wat verby is, kon sy haarself wel sover bring om soms ’n uitnodiging van ’n man te aanvaar en ’n vriendskap te sluit. Totdat Paula teruggekom het huis toe vir ’n naweek of die universiteitsvakansies.

Haar mond, wat altyd ’n teer trekkie om die hoeke het wanneer sy met haar pasiënte werk, trek nou ietwat bitter. Ja. Dit het elke keer gebeur. Klokslag. Haar vriend het haar kom haal vir die een of ander opvoering of fliek, is voorgestel aan Paula, haar suster van die universiteit, en dit was die einde van die storie.

Petra stry teen die bitterheid in haar. Dis een van haar mooiste eienskappe – dat sy altyd baie hard probeer om regverdig te wees. Elke keer wanneer so iets gebeur, durf sy haar suster nie die skuld daarvoor gee nie. Dit was die mans wat net by die eerste blik die kluts skoon kwytgeraak het. Paula het nooit uit haar pad gegaan om die aandag te trek en kêrels van haar af te rokkel nie. Dit was nie nodig vir haar om dit te doen nie. Daarvoor het haar pragtige gesig en liggaamsbou gesorg. En haar sprankelende geaardheid, die gemak en selfvertroue waarmee sy met die teenoorgestelde geslag gekommunikeer het, het vir die res gesorg.

Natuurlik het haar ouers elke keer baie sleg gevoel hieroor. So ook Paula; in so ’n mate dat sy later nie meer wou huis toe kom nie. Maar dit was Petra wat op ’n soort selfkastydende manier moeite gedoen het om elke mansvriend aan haar suster voor te stel … net om elke keer te sien hoe die geskiedenis hom tot vervelens toe herhaal.

Op ’n dag het sy maar besluit om tou op te gooi. Met ’n suster soos Paula sou sy nooit ’n man kry nie, het sy besef. Van toe af het sy alle uitnodigings van die hand gewys; geweier om selfs net vriende te wees. Sy het vas geglo oujongnooiskap is haar lotsbestemming en daarin het sy berus. Maar nie sonder bittere trane nie, want sy was ’n doodgewone jong vrou met ’n behoefte aan ’n lewensmaat en ’n begeerte na kinders, soos enige ander vrou. Maar dit was haar nie beskore nie, het sy geglo.

Totdat dokter Eugene Minnaar skielik op ’n dag die operasiesaal binnegestap het. Hy was nie te onaansienlik nie, maar ook niks om oor huis toe te skryf nie. Tog was hy uit die staanspoor baie gewild. Van die verpleegsters het openlik vir hom ogies gemaak. Sy maniere en optrede in die operasiesaal was onberispelik en Petra het tot haar ontsteltenis besef sy sien uit na dié dae dat sy naam op die lys verskyn. Steeds het sy egter agter haar groen masker en operasiejas geskuil. Bekwaam, ja, maar niks meer nie.

Op ’n dag was sy in die skropkamer doenig toe hy binnegestap kom. Hy het haar stip aangekyk.

“Suster, mag ek jou iets vra, asseblief?”

“Seker, dokter. Kan ek help?” Haar toon was saaklik dog vriendelik, soos altyd.

“Wel, haal dan ’n slag daardie masker van jou gesig af dat ek jou kan sien.” Die grys oë bo die masker het hom verbaas aangekyk, en hy het vervolg terwyl sy hand self na die bandjies agter haar kop gereik het: “Ek kyk nou al weke lank vas in jou pragtige grys oë. Maar ek sal darem nou graag die res ook wil sien.”

Haar hand het onwillekeurig omhoog gevlieg om te keer. “Daar is niks om te sien nie, dokter. Dit kan ek jou verseker.”

Sy wou van hom wegdraai, maar sy hande het vinnig die masker van haar gesig afgehaal. Sy het weerloos na hom opgekyk, ’n diep blos van verleentheid op haar wange en die grys oë troebel. Sy het stilgestaan voor hom terwyl sy blik oor haar gesig gedwaal het. Toe het sy met ongekende bitterheid gesê: “Ek het jou mos gesê daar is niks om na te kyk nie.”

Dit het vir haar gevoel asof sy nakend voor hom staan en sy het vinnig omgedraai en weggestap, die trane skielik vlak in haar oë. Sy kon dit so duidelik op sy gesig lees: Hy het iets verwag en toe niks gekry nie!

Toe sy later van diens gaan, het hy haar in die gang voorgekeer.

“Suster Prinsloo, net ’n oomblik, asseblief …”

Die grys oë wat na hom opgekyk het, was byna openlik vyandig. “Ja?” Sy was intens bewus daarvan dat sy nou nie eens meer die los oorjas gehad het om agter te skuil nie.

“Kan ek jou vanaand vir ete kom haal, asseblief?”

“Hoekom?”

Hy het gefrons, toe kortaf gelag. “My magtie, wat ’n vraag! Omdat ek jou graag vir ete wil uitneem, wat anders? Of het jy ’n kêrel wat …”

Haar mondhoeke het wrang getrek. “Ek het nog nooit so ’n ding gehad nie, dokter.”

Sy oë het vernou, stip gekyk, die seer diep agterin die grys kykers raakgesien. Sy stem was besonder sag: “Ek kom kry jou om sewe-uur. Waar bly jy?”

Natuurlik was sy spyt dat sy ingestem het. Sy het daardie aand, terwyl sy na haar spieëlbeeld gekyk het, vir haarself vertel watter dwaas sy is. Jy het dit al soveel kere tevore probeer en elke keer het dit op ’n mislukking en tranedal uitgeloop. Leer jy dan nooit nie? het sy haarself betig. Sy het stip in haar oë in die spieël gekyk. Hy het gesê sy het pragtige oë …

Dit was die eerste van baie aande. Eugene Minnaar het net nie nee as antwoord aanvaar nie. Teen haar sin en die waarskuwings van haar nugter verstand in het sy teenoor hom begin ontdooi, en die eerste keer in haar lewe was sy ontspanne in ’n man se geselskap.

Maar die vrees het diep binne-in haar gebly, al het sy haarself wysgemaak dat sy hierdie keer niks te vrees het nie. Eugene was anders. Hy was al agt en twintig, verstandig, ewewigtig, ’n man wat hom nie deur ’n mooi gesiggie en ’n pragtige liggaamsbou sommer van stryk sal laat bring nie.

Tog kon sy huil van verligting toe Paula daardie universiteitsvakansie nie huis toe gekom het nie, maar ’n toer saam met ’n paar maats onderneem het. Snags wanneer sy met oop oë lê, wou sy nie aan haarself erken dat sy die oomblik vrees wanneer sy Eugene aan haar suster sal moet voorstel nie.

Want hierdie keer sou dit soveel meer saak maak as die vorige kere. Die vorige kere het sy verneder gevoel. Hierdie keer sal haar hart verguis wees. As dit dié keer moet gebeur, sal dit haar vernietig, want al die jare se drome het sy om Eugene Minnaar begin weef; hy was die middelpunt van al haar hunkering, al die jare se frustrasie en ingehoue emosie. Hy het haar hele bestaan geword.

En gisteraand het hy haar vertel dat hy haar liefhet, haar gevra om met hom te trou.

Sy sit ’n oomblik stil agter die stuurwiel nadat sy haar motortjie voor haar ouerhuis tot stilstand gebring het en sluit haar oë. Here, asseblief tog, nie dié keer nie! Net nie weer dié keer nie! pleit sy.

Sy sien haar ma in die voordeur verskyn en klim uit. “Petra, hier het ’n telegram aangekom. Tant Petronella is baie siek. Sy vra of jy nie ’n rukkie na haar toe kan kom nie.”

Petra frons. Hoekom moes dit nou juis op hierdie tydstip gebeur? Noudat sy glad nie hier wil weggaan nie? Tant Petronella was al die jare baie geheg aan haar, hoofsaaklik omdat sy haar naamgenoot is en andersins natuurlik uit jammerte omdat sy so teen haar tweelingsuster afgesteek het.

“Jy het mos nog verlof, my kind? Kan jy nie maar net ’n week aan haar afstaan nie?” hoor sy haar ma sê, en sy voel skuldig oor die teësin in haar hart.

Arme tant Petronella! Nie alleen het hulle dieselfde naam nie, maar hulle aard ook na mekaar. Tant Petronella was ook die lelike eendjie in die familie. ’n Oujongnooi. Maar sy is ook die rykste van die familie. Of dit ooit voldoende kompensasie was vir ’n lewe van eensaamheid en frustrasie, betwyfel Petra. Die enigste mens wat regtig na aan haar is, is sý. Sy durf nie weier nie. Maar om nou weg te gaan …

“Ek sal die superintendent bel en hoor, Mamma. Ek het nog verlof oor,” hoor sy haarself sê terwyl sy bewus is daarvan dat haar hele wese die teenoorgestelde wil uitskree.

Met ’n swaar hart hoor sy dat sy haar uitstaande verlof dadelik kan kry en ’n paar oomblikke later praat sy met die man van haar drome. Sy voel effens beter toe sy die duidelike teleurstelling in sy stem hoor, en sy verduidelik omslagtig: “Tant Petronella is my pa se oujongnooisuster wat alleen in haar huisie op die dorp bly. Sy is ’n baie eensame ou mens en verskriklik geheg aan my. Net die feit dat sy gevra het of ek kan kom, laat my vermoed sy moet baie siek wees, want sy was haar lewe lank ’n baie onafhanklike mens. Ek durf nie nou weier nie, Eugene. As ek haar kan oorreed om saam met my terug te kom, wat ek sterk betwyfel, bring ek haar hierheen. Anders sal ek haar eers moet gaan versorg. Ek het nog byna ’n maand se verlof oor.”

“Natuurlik begryp ek, Petra. Maar gaan jy sommer dadelik?”

“Sodra ek plek op die trein kan kry. Vandag nog, indien moontlik. Hoe gouer ek daar kom en weet wat presies aangaan, hoe beter.”

“Ja, natuurlik. Nou ja, my meisie, mooi ry en soet wees. Ek sal ongelukkig nie vandag hier kan wegkom om te kom groet nie.”

“Ek begryp. Dan … dan sê ek maar eers tot siens.”

“Tot siens, my skat. Kyk mooi na jouself en kom gou terug.”

Met ’n kennersoog sien sy daardie aand dat tant Petronella op die laaste skof is toe sy op die vervalle, maer ou gesig afkyk. Haar hart trek in opregte meegevoel saam en sy neem die ou hand in hare, streel die yl grys haartjies weg van die benerige voorkop. Arme, eensame ou mens … met ’n eensame lewe agter haar.

En skielik verlaat alle opstand haar, is sy dankbaar dat sy kon kom.

“Dokter sê my hy wou u hospitaal toe bring, maar u wou nie gaan nie, tante.”

“Ag, nee wat, my kind. Ek wil maar liewer op die bed sterf waarop ek al die jare geslaap het.”

Petra sluk, bring ’n bietjie water na die droë lippe. Op hierdie bed waar sy as jong meisie geslaap het, later haar tienerdrome gedroom het, haar frustrasie en verydeling uitgesnik het en nou gedurende die afgelope jare, op die laaste skof, net eensaamheid as enigste metgesel gehad het. Ag, Here, bewaar my tog hiervan, bid sy stilswyend terwyl sy met deernis in die ou oë afkyk.

“Jy het verander, hartjie. Jy lyk anders. Het daar iets gebeur of is dit maar omdat ek jou so lank laas gesien het?”

“Ek gaan trou, tante.”

“Werklik, hartjie? Maar dis wonderlik, my kind! Vertel my alles. Met wie?”

Petra beantwoord al die vrae met trots en sy kan sien die ou dame deel in haar vreugde. Dan sien sy hoe die tam ou oë effens saamtrek. “En wat sê jou ma en pa van hom?”

“Ek het Pappa-hulle nog nie vertel nie. Hy het my gisteraand maar eers gevra!”

“En … Paula?”

’n Kort stilte volg waarin die vraag tussen hulle bly hang. “O, sy weet ook nog niks nie.”

“Het hulle mekaar al ontmoet?”

Sy draai haar kop weg, kyk af na die verslete matjie, haar stem gedemp: “Nee.”

Sy voel die ou hand oor hare vou en die stem kraak in haar ore: “Ek het jou gesê, my kind, daar sal eendag ’n man kom wat sal raaksien hoe mooi jy werklik is … mooi van binne. Miskien is jou Eugene daardie man.”

Petra draai haar kop stadig terug, kyk vas in die ou oë wat haar met soveel deernis aankyk. Sy voel iets in haar styftrek, voel hoe dit tot breekpunt span. Maar jy, tant Petronella, jý het nooit so ’n man ontmoet nie, het jy? Niemand het ooit by jóú uiterlike verbygekyk na die mooi innerlike wanneer hulle eers jóú beeldskone niggie raakgesien het nie. En jy lê vandag hier op jou sterfbed … alleen … soos jy jou lewe lank was.

Sy probeer dapper glimlag. “Miskien. Ons sal dit eers weet wanneer hulle mekaar ontmoet.”

“Dan … twyfel jy?”

Sy sluk, lig haar kop op, sê byna driftig: “Nee. Natuurlik nie. Eugene is anders. Hy is iemand besonders.”

Die ou tante laat sak haar blik. Ja. Die man wat jy liefhet, is altyd iemand besonders tot op ’n dag … dan kom jy agter hy is ook maar net ’n man soos al die ander mans. Soos sý agtergekom het …

“Petratjie, ek het jou al so dikwels in die verlede gesê die liggaam is net ’n dop; die ware mens lê binne-in. Die uiterlike vergaan, maar wat binne-in is, bly steeds groei, word mooier en mooier. Is die uiterlike dan steeds so belangrik vir jou?”

“Ek is ’n mens, tante. Ek is ’n vrou wat baie graag bemin wil word, baie graag wil bemin, kinders wil hê, ’n huis, huweliksgeluk …”

“En jy dink steeds die liggaam speel die belangrikste rol daarin?”

“Nee. Maar ander dink so.” Sy sluk. “Mans dink so. Vir hulle is die uiterlike baie belangrik, meesal die belangrikste. Ek het dit al soveel kere ondervind, tante!”

“Ja, ek weet. En hoe baie het al met ’n mooi liggaam getrou en later besef dit huisves niks binne-in nie, niks wat hom kan bevredig wanneer die jare daardie mooi liggaam begin aftakel nie. Ek weet, my kind. Ek wéét.”

Twee dae later, nadat tant Petronella ook alleen die dood moes ontmoet en weggebêre is in ’n enkelgraf, stel die prokureur Petra in kennis dat sy haar tante se enigste erfgenaam is. Volgens die prokureur is sy nou ’n skatryk meisie.

Maar dit bring beklemming in haar pleks van vreugde. Sy weet hoekom tant Petronella dit gedoen het: As haar lewenspad dieselfde baan moet volg, sal sy ten minste oorgenoeg hê om van te lewe. Maar ek wil nie sakke vol geld hê nie! roep haar hart uit. Ek wil ’n man hê, ’n man wat ek liefhet en my liefhet! Ek wil sy kinders in die wêreld bring en ek wil volkome vrou wees! Wat wil ek met geld doen?

Sy en haar ouers, wat vir die begrafnis gekom het, ry die volgende dag terug stad toe. Die prokureur sal maar die huisie en meubels verkoop.

Dis met ’n gevoel van persoonlike verlies dat Petra uit haar pa se motor klim toe hy voor hul huis stilhou. Sy sal tant Petronella mis. Hulle het so baie gemeen gehad.

’n Geluid dring deur haar somber gedagtegang en sy lig haar kop op. Die voordeur staan oop en daar kom vrolike musiek deur die oop sitkamervensters. Dan eers sien sy die bekende motor onder die boom raak. Eugene …

Sy kom eerste in die sitkamerdeur tot stilstand. Sy kyk na hulle, die twee laggende gesigte … en die beklemming om haar hart neem toe.