Читать книгу Эдэм (зборнік) - Франц Сіўко - Страница 4

Цемра крыху рассунулася, і адразу сталі бачныя пагоркі. Абодва белыя, з абодвух сцякалі долу, расплываліся па прасціне рагі крыві. Час ад часу яны варушыліся, тады рухацца адразу рабілася лягчэй. Але ногі ўсё яшчэ знаходзіліся ў схроне. Пелагейка адштурхнулася мацней, напружылася, папаўзла на святло. Хваля падхапіла яе, штурхнула наперад. Пах газы і дыму ахапіў цела, перашкаджаючы як след дыхнуць, захрас у горле…

Цела сутаргава тарганулася раз-другі, паволі абмякла. Лекар Фокс выняў з зубоў дзяўчыны лінейку, кінуў на падлогу.

– Авохці! – Палашка перажагналася. – Гэта… навошта вы лінейку?

– Каб язык не скусала.

– Тое, гляджу, крыві сёння куды меней.

– Дык гэта не ўпершыню з ёю?

– Трэці раз. – У дзвярах стаяла графіня з кніжкаю ў руках. – Падучка, няйначай.

– Няйначай, так, – згадзіўся лекар.

Пелагея расплюшчыла вочы, абвяла пакой няўцямным паглядам.

– Пі… піць, – вымавіла, выштурхваючы з рота словы вялым, аблепленым ашмёткамі пены языком.

Палашка прынесла вады.

Фокс пахаваў прычындалы, накіраваўся да выхаду.

– Не пашэнціла вам, Марыя Іпатаўна, – сказаў графіні, калі выйшлі з пакоя. – Падучка – кепская хвароба.

– Што добрага чакаць, Эдгар Іванавіч, – з мапаў дзеўка не вылазіць. Хоць ты папалі іх. Спрабавала да іншага чаго прыахвоціць – дзе там! Такая ўтрапёная. Вось і хвароба. Можа, Андрэю Мікалаевічу ўдасца паўплываць…

– А мае вярнуцца?

– З хвіліны на хвіліну чакаем.

Яна бачыла, як дзверы зачыніліся, як пайшоў Фокс, а за ім, шоргаючы падолам сукенкі, графіня.

Колькі часу было зусім ціха. Затым зверху, са спальні, данесліся гукі: мабыць, графіня прайшла праз калідор. І тае ж хвіліны дзверы зноў ляпнулі, нехта спускаўся долу.

Пелагея дастала з-пад падушкі насоўку, выцерла рот. Крыві яна ніколі не баялася, і тое, што тканіна ўвобміг зачырванела, і на гэты раз яе не напалохала.

Крокі былі ўжо зусім блізка. Па хадзе можна было здагадацца, што ідзе мужчына.

Трымаючы адною рукою ля вуснаў насоўку, яна другою адкінула коўдру ўбок. Але як толькі стала на ногі, галава закружылася так моцна, што ўсё паплыло перад вачыма. Яна спрабавала зачапіцца пальцамі за выступ сцяны, але сіл не хапіла.

Калі яна ачнулася, у пакоі было шэра. Нейкі мужчына, нахінуўшыся галавою да самай падушкі, сядзеў скрай ложка.

– Дзядзечка… дзядзя, – пазнаючы Андрэя Мікалаевіча і з недаўменнем гледзячы на ягоны пусты рукаў, сказала Пелагея. – Цябе паранілі?

– Нічога. – Граф уклаў рукаў у кішэню, каб не перашкаджаў, ніжэй схіліўся над дзяўчынай. – Мы адолелі француза, і гэта галоўнае.

– Дзе далёка ты быў?

– У войску Вітгенштэйна… Як палепшаеш, тады раскажу.

– Я зараз хачу. Пакажы месца, дзе ты быў.

– Вось тут. – Андрэй Мікалаевіч тыцнуў пальцам здаровае рукі ў край мапы.

Пелагея прыўзняла голаў, з цікавасцю зірнула на кропку пад ягоным пальцам.

– Сядзіба там ёсць?

– Ёсць і даволі вялікая.

– Як наша Крайна?

– Меншая, але вельмі прыгожая. Рэчка звілістая, а наўкола яе – дубровы. Зверыны шмат: казулі, дзікі, зайцы, лісы, яноты… Мясціна вельмі вабная.

– А называецца як?

– Дубраўка. Пачакай. – Граф выйшаў з пакоя, але вельмі хутка вярнуўся – са скруткам у руцэ.

Пелагея разгарнула яго.

– Мапа!

– Вайсковая, – удакладніў ён. – Бачыш, гэта месца, дзе наш лагер месціўся. А на ўсход, праз раку… вось… вось яна, Дубраўка.

– Я хачу туды, дзядзечка!

– Ого, туды! – Андрэй Мікалаевіч засмяяўся. – Гэта надта далёка. – І, бачачы, як спахмурнеў змучаны хваробаю твар дзяўчыны, дадаў: – Пажывём – пабачым, можа, і ўдасца калі.

Вяртанне Андрэя Мікалаевіча добра паўплывала на Пелагею: яе перасталі даймаць прыпадкі, з’явіўся апетыт, вочы павесялелі. Гувернантка ўзнавіла ўрокі, а перапынкі між імі дзяўчына, як і раней, бавіла над мапамі: схіліўшыся над сталом, выводзіла алоўкам лініі паміж Крайнаю і Дубраўкай. Невядомая зямля з рамантычнаю назвай нібы прываражыла яе.

Тым часам і на дварэ пасвятлела: стаяла сярэдзіна красавіка, набліжаўся Вялікдзень.

У вялікую суботу з’явіліся госці з горада: графава сястра Тацяна з мужам і сынам Валодзем. Разам з імі прыехаў і сын Дыбы Бронак. Усе чакалі Алёшу, але ён прыехаць не змог: не пусцілі вайсковыя справы.

Малады Дыба нядаўна перабраўся ў горад з Вільні, часова жыў у графавай сястры і меў намер з часам перасяліцца да бацькі ў Крайну. Пелагеі ён адразу спадабаўся абыходлівасцю і сціпласцю паводзін. Усе дні, што госці жылі ў маёнтку, яна прасядзела ў сваім пакоі, употайкі назірала з акна, як хлопец з Феліксам завіхаюцца па гаспадарцы.

Кемлівая Марыя Іпатаўна здагадалася, што да чаго, спрабавала выбавіць дзяўчыну з добраахвотнага схімніцтва, але дарэмна.

Дзень ад’езду гасцей Пелагея знарок правяла ў суседзяў. А вярнуўшыся надвячоркам у Крайну, рынулася на ложак і ўсю ноч праляжала на адным месцы, бы нежывая.

Любаша войкнула, камечачы прасціну, сцягнула яе з сябе. Затым выпхнула зпад галавы падушку, шпурнула на падлогу. Наўлечка скавытнула, бы жывая, павольна распаўзлася па шве, ашчэрылася пер’ем. Патрывожаная Любашыным рухам лямпа гайданулася на падстаўцы, разліваючы па пакоі смурод ад газы, саслізнула на пад логу следам за падушкай. Бронак, зграбны, у новенькім, навырост пашытым сурдуце, увайшоў на гук, падаўся да ложка. Пастаяў з хвіліну, расчыніў фортку, сігануў у вузкаваты, аздоблены веццем пакаёвае бярозкі праём. Любаша прыўзнялася, каб паклікаць яго, але боль зноў прыгнуў яе долу…