Читать книгу Psałterz grecki - Henryk Paprocki ks. - Страница 14

1 Św. Hieronim ze Strydonu (ok. 347–419) uważał, że księgę tę należy uznać za apokryf (pochodzi z I wieku przed Chrystusem, a niektóre jej fragmenty z I wieku po Chrystusie). Przekład na język polski: Apokryfy Starego Testamentu, oprac. R. Rubinkiewicz, Warszawa 1999, s. 375-404; M. Wojciechowski, Apokryfy z Biblii greckiej, Warszawa 2001, s. 223-288.

2 Wymieniona przez 85 kanon apostolski (kanony apostolskie zostały uznane przez sobory powszechne) i w pismach Teodoreta z Cyru (ok. 386 – ok. 466). Powstała po 164 roku przed Chrystusem. Przekład na język polski: M. Wojciechowski, Apokryfy z Biblii greckiej, s. 47-96.

3 Przekład na język polski: Apokryfy Starego Testamentu, dz. cyt., s. 131-132; M. Wojciechowski, Apokryfy z Biblii greckiej, dz. cyt., s. 316-325.

4 Przekład na język polski: Apokryfy Starego Testamentu, dz. cyt., s. 135; M. Wojciechowski, Apokryfy z Biblii greckiej, dz. cyt., s. 299-300.

5 W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie Septuagintą, por. S.P. Brock, C.T. Frisch, S. Jellicoe, A Classified Bibliography of the Septuagint, Leyden 1975; Bulletin of International Organization for Septuagint and Cognate Studies, od 19(1986) publikuje bibliografię, Duke University, North California, USA (skrót: BIOSCS). Dotychczas w serii „La Bible d’Alexandrie” wydawanej przez Les Editions du Cerf w Paryżu opublikowano 13 ksiąg Starego Testamentu (od 1986) i oddzielnie: Le Pentateuque, Paris 2001.

6 M. Wojciechowski, List Pseudo-Arysteasza, „Studia Theologica Varsaviensia” 40(2002), s. 121-167.

7 Por.: Biblia Hebraica Stuttgartensia, edid. R. Kittel, Stuttgart 1984.

8 Sanhedryn (100 b, 115 a. b).

9 Józef Flawiusz, Przeciw Apionowi, [w:] tegoż, Przeciw Apionowi. Autobiografia, przeł. J. Radożycki, Warszawa 19962, s. 37-38.

10 Mówi o tym 2 Mch 1,1–9.18.

11 Stary Testament został uznany przez Chrystusa (Mt 12,36) i Apostołów (Dz 1,16; 2 P 1,20; 2 Tm 3,15–16) za natchniony i nieomylny (Mt 5,17–18).

12 Kanony Ojców Greckich (tekst grecki i polski), przeł. S. Kalinkowski, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2009, s. 28.

13 Kanony soborów lokalnych w Laodycei i Kartaginie oraz Amfilocha z Ikonium i Grzegorza Teologa wymieniają księgi uznawane za kanoniczne (patrz tabela poniżej).

14 Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościelna (IV, 26), przeł. A. Lisiecki, Poznań 1924, Kraków 19932, s. 187-188.

15 Tenże, Historia Kościelna (VI, 25), s. 280-283; Orygenes, Homilie o Księdze Liczb (27, 1), przeł. S. Kalinkowski, Warszawa 1973, s. 263-266.

16 Św. Cyryl Jerozolimski, Katechezy (2,33–36), przeł. W. Kania, Warszawa 1973, s. 71-74.

17 Św. Jan Damasceński, Wykład wiary prawdziwej (4, 17), przeł. B. Wojkowski, Warszawa 1977, s. 234-237.

18 Św. Filaret (Drozdow), Prostrannyj katichizis, Moskva 1842, s. 10-12.

19 Przekład na język polski: M. Wojciechowski, Apokryfy z Biblii greckiej, dz. cyt., s. 123-200.

20 Przekład na język polski: Apokryfy Starego Testamentu, dz. cyt., s. 112-127.

21 Por.: Septuaginta id est Vetus Testamentum Graece iuxta LXX interpretes, edid. A. Rahlfs, Stuttgart 1979, I, s. 1157-1184; II, s. 164-183; 471-489.

22 Przekład Psałterza według Septuaginty na język polski patrz także: Psałterz Biblii greckiej, przeł. A. Tronina, Lublin 1996. Psałterz ten należy odróżnić od wersji liturgicznej używanej w liturgii prawosławnej. Przekład całej Septuaginty patrz: Septuaginta, przeł. R. Popowski, Warszawa 2013.

23 Por.: Biblija siriecz knigi swjaszczennogo Pisanija Wietchago i Nowago Zawieta, Sankt Petersburg, 1900, Moskva 19932, s. 770.

24 Księgi te istnieją w przekładach na starożytne języki, używane w Kościele pierwszych wieków.

25 G. Parpulov, Psalters and Personal Piety in Byzantium, [w:] The Old Testament in Byzantium, eds. R.S. Nelson, P. Magdalino, Washington 2010, s. 77-105; H. Paprocki, Misterium Eucharystii. Interpretacja genetyczna liturgii bizantyjskiej, Kraków 2010, s. 180-186.

26 J. Mateos, La Psalmodie variable dans le rite byzantin, [w:] Acta Philosophica et Theologica, Roma 1964, II, s. 327-339; tenże, La Psalmodie dans le rite bizantin, „Proche Orient Chretien” 15(1965), s. 107-126.

27 R. Taft, Liturgy of the Hours in East and West, Collegeville 1986.

28 Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów. Ps 36–57 (50,6), przeł. J. Sulowski, Warszawa 1986, s. 275.