Читать книгу Geertje - Johan de Meester - Страница 16

Inhoudsopgave

—Op het groene boerenland,

In het frissche water,

Ploeteren aardige gansjes rond.…

—Och nee, dàt niet!

—Nou, wat dan!.… Wacht, di’s zoo aardig:

Als het muisjen in zijn huisjen,

Oef, zoo snel als de wind,

Kruipt het voetje van mijn poetje

In het sokje.…

Nijdige slag uit het kinderbed middenop ’t kartonnen boek, dat kreukend ombuigt.

—Da’ boek niet!

—Zoo, nou, as jij dan maar zegt welk boek wel.

—Van Juffrouw Onschuld.

—Kind! alweer van Juffrouw Onschuld, dat he’k van morge pas geleze!

—Och jawel!!

—Nou bedaar! Mij is ’t goed hoor.… „Juffrouw Onschuld, zoo hadden Eveline’s broers haar genoemd, omdat ze altijd, voor al wat ze verkeerd deed, een excuus had in te brengen. Brak ze een glas, of een kopje.…”

Langzaam las Geertje, en vond dat ze ’t erg vervelend dee’, maar was al blij dat Truus tevreden lag te luisteren. [64]’t Krieuwde om ’er neus, in ’er bovenlip, telkens dat holle gevoel aan ’er gehemelte, dat ze gapen mòest; toch las ze àl voort aan het zeurig verhaaltje, Truus heimelijk bewonderend, dat die zoo zoet bleef onder de dekens. De vorige dagen, met die vreeselijke hitte, was ’t hier in ’t kamertje nog beter uit te houden geweest dan nu. Alles toe, het raam èn de deur! ’t was guur opeens weer buiten, dat had ze straks op het plat gevoeld, maar dat nu de deur toe moest omdat Truus ’en beetje overeind zat!.… Hè gut, ze kon het gapen niet laten. Als ze ’n oogenblikkie ophield met lezen, zou ze zóó indommelen.… „Zoodra Eveline alleen was, begon ze een deuntje te huilen, minder nog om ’t gemis van het rijtoertje, dan wel om dat ze zoo onrechtvaardig werd behandeld”.… Hè, wat ’en vervelend verhaal, en dat die Truus dat nou zoo mooi vond! Je kon’ d’er toch bij kindere heelemaal niet op an.… Ja, ’t kon er niks schelen; as de Juffrouw bove kwam, moch’ die best zien dat ze zat te stikke: ’t kraagje van d’er blouse los, dat was teminste iets minder benauwd.… „Eveline droogde dus haar tranen, en begon ditmaal in ernst te studeeren. Eerst elke maat langzaam, tien keer achtereen.… Daarna de heele studie.… wat vlugger, in het vereischte tempo.…”

—„Mejuffrouw G. Hendriks.” Eén brief! Asjeblief!

—Gut! Meneer!.…

—Zit Geer je prettig voor te leze, Troelala?.…

Da’s ’en leve’tje, hé?.… Zeg, ’t is hier benauwd! Jij heb et ook warm!.… O got, dóe maar niet! ’k weet toch wel da’j ’en mooie hals heb.… Krijgt Troelala ’et niet te warm?.… Laat teminste de deur wat ope.… Zoo.…

—As de Juffrouw dat maar goed vindt!

—Och jullie heb’ et hier veel te benauwd.… Zeg is, wat krij’ je daar voor ’en brief! Hei je femilie in Amerika?

—Van ’en kennis.…

—O zoo! U doet niet minder! Haal jij ze heel uit Amerika!.… Dàg!.… Dag Truuzepop! [65]

Weg was Meneer. O, wat had Geer het land! Hoe zoo opééns nou ’en brief van Willem? En dat Meneer dat net moest zien! Hoe kwam Willem an d’er adres! Ja, netuurlijk van Jan, en van thuis. Maar wat hattie te schrijven! Ook ’en taaie.… Hè God, dat Meneer.…

—Wat? Ja ’en brief uit ’en ander land. Kijk wat ’en malle pos’zegel. Wee jij die hebbe.… of wiwwe n’em voor Koos beware.… Jij.… Nou daar hei je-n-et heele adres.

Grootje, kijk toch us, wat ’en epistel! Ja, dat kon ze niet leze, rare name.… „Lieve waarde Vriendin”.… Netjes schrijftie. „Gij zult zeker reeds lang eenige tijding van mij hebben verwacht”.… Gut nee, heelemaal niet.…

—Hè? Ja maar Geer moet nou eve leze.… Wee je nou eerst Vergeetmenietje nog us ankleeje?.… Nou já maar, affijn, vooruit dan maar. Wegloope zal die brief niet.… Weet je nog waar we ware gebleve?

Weer dwong Geertje haar mond tot hardop lezen. Slaap had ze, net het tegendeel van lust om geluid met ’er droge tong te maken, maar anders kreeg je-n-en huilpartij, Truusje was toch al zoo zoet vandaag!.… Hè, wat vervelend toch, nou van die brief! Stòm ook, dat ze gezeid had „van ’en kennis”. O, wat had ze daar gruwelijk spijt van! Hoe kwàm ze ’t te zegge.… Ze wist het niet.… Laa’s kijke.… O ja! toen.… Meneer keek zoo plaag’rig. Eerst al, met dat geplaag om ’er boordje.… Toen, net of dat heel wat was, dat zij iemand kende in Amerika.… Ja, daarom had ze gezeid „van ’en kennis”. Net zoo ommers as et wàs.… Maar ze zàg dat Meneer et raar von’. Altijd, dan werde z’en ooge wat ànders.… Och maar malligheid! ’t zou um ’en zorg zijn, of zij ’en kennis in Amerika had.… Hè nee, ze had et gezeid om te plage.… Waarom had hij ook geplaagd met ’er boordje.…

—Wàt! Verveelt et je nou al weer.… Wee je dan nou de pop is hebbe.… Dan ga ik effe naar beneje.…

—Hè nee.… [66]

—.…Kijke of je arreroet klaar is!.…

.… Wacht, ze zou de deur maar toedoen, Truus mocht is te veel overend komme. Hè, je bekwam al, hier op de trap. Dat de Juffrouw dàt niet wou geloove, dat ’et slecht voor ’et kind moest weze, altijd die stiklucht in ’t kamertje. Maar efijn! nog enkele daagies.… O heerejee, alweer es ruzie.…

—Wa’ bliksem! Als ik in me vrije middag in m’en-eigen huis nie’ met halters mag werke! Wat gaat et goddome ’n ander an!

—Ze lachen om je, man!

—Wie lacht d’er om! Die halleve hoere daar van Stevens, ja da’ zal me zorg weze!

—No’ ga je gang, as jai mit gemeine waurde begin.…

—O, dat is nou omdat Geertje d’er bijstaat. Och gut, sjeneere me woorde je? Waar bemoei je je dan ook mee.… O zoo, nou gaat ze weg!

Geertje schaamde zich dat ze er was! Wáár stond de zak met de arrowroot? Weg nou—niet met Meneer in de kamer.…

—Zoek je wat?

—Och, de arreroet.… Sefie heeft ze zeker nog in de keuken.…

—Nee, loop jij nou óók niet weg. Zeg nou, vin’ jij d’ar nou wat an, da’k op Zondag hier op ’et plat wat met m’en halters klungel?

Geertje lachte. Goeie Meneer! Net ’en groote jongen soms!

—Nou en nou hadt je me vrouw motte hoore.… Is d’er geen arraroet? Moedertje! Net zoo’n klein moedertje bei je voor Truus. Nou maar ze houdt ook veel van je.… Hei je zóó’n haast!.… Eerst effe vertelle: hoe was ’t met die meneer in Amerika!

—Och!.… plaag.…

God, haast tegen de Juffrouw! Gelukkig nog net op tijd de kamer uit. [67]

—Ik kan de arreroet niet vinde.…

—Die heb ik tuch! kwam nijdig Sophie.

Vriendelijk altijd Sefie.

—Wa’rum most u se-n-in de kamer soeke?

—Daar hoort ze toch!

—En u wist da’k ze had.

—Nee, dat wist ’k natuurlijk niet. Anders zou ’k niet zoo stom zijn geweest om voor niks de heele kast door te zoeke.

Zoo, nou jij! dacht Geertje. Maar de meid zweeg. Lamme tang! Nou was waarachtig het water haast koud! Niet laten merke! Dood kalm ’et stel ansteke.…

—Heb u it stel naudig?

—Ja, et water in de ketel is koud.

Doodkalm.… Nee, niet naar binne.… Liever eve maar naar Truus.… Hè, wat ’en hèl was dat toch hier in huis, altijd die ruzies van man en vrouw.… Ze begreep niks van de Juffrouw. Waarom had ze Meneer getrouwd, as ze niet zóóveel van ’em kon verdrage. Nooit kon Meneer wat doen in huis, of de Juffrouw had wat te zegge! Wat kon dat nou schele, dat werke met halters, Zondags! Laatst had ’er de heele Zondag over wel ’en wasch gehange!.… Zij zou ’t juist leuk vinde, as ze de Juffrouw was, dat gewerk van d’er man met halters. Wat ’en mooie vent was ’t toch—zooas ie daar stond in z’en overhemd! Heelemaal zoo’n heer in z’en doen. En zoo krachtig en gezond.… Misschien was z’en vrouw daar wel jaloersch van.… Hij altijd met z’en komplimentjes. Laa’st had ie dat ook al gezeid van „klein moedertje”. Heerejee, as de Juffrouw et hoorde! Nou et mocht weze zooas et was—maar zij had liever een vader zooas Meneer was, as ’en moeder as de Juffrouw. Laa’st, toen Truusje zoo dóódziek was—kon je wat an de Juffrouw merke? Maar Meneer, die eene middag, toe’ met de hooge koor’s, toe’ de dokter bang was voor buikvliesontsteking, wel, de man had geen brok kenne eten. En ’s aven’s, toen ie met háár, Geertje, voor ’t bed sting.… in z’en ontroering [68]had ie, bij ’t angstig luistere naar ’t kind d’er ademhaling, z’en hand op Geer d’er schou’er geleid.… Jessis, dat ze dat straks zoo gezeid had van die brief van Willem.… Wacht, netuurlijk, Truus an ’t huile! ’t Bakkesje had et kind van ’er vader, maar dat da’lik sjagrijnige, nou! dat had ze van iemand anders!.…

Eerst toen Truusje ’s avonds sliep, en nadat Geertje Koos had gehaald bij de buren, waar-ie, om de rust in huis, de niet-schooldag was wezen spelen, vond zij gelegenheid, bij het oogenbederf van het nachtlichtje de brief van Willem te lezen. Vluchtig las ze de groote vellen van het glanzerig, kreukeldun mailpapier—wat ze niet dadelijk begreep, sloeg ze nú maar over. Willem vertelde veel van een preek, die een Hollandsche dominee in ’en stad in de buurt had gehouden. En van z’en eigen bijbellezingen. En ook van ’en soort jongelingsvereeniging, die hij bezig was te stichten.… dat is te zeggen: niet voor jongelingen alleen, meisjes zouden ook lid kunnen worden.… „Gezellig voor ’em,” meesmuilde het in Geertje’s gedachten. Verder schreef hij over haar. Of ’t haar niet vaak bang te moede werd in een groote stad als Rotterdam. En of zij wel steeds haar eenig vertrouwen bleef stellen op den Heer. Want de Psalmist heeft het gezegd: „De dwaas zegt in zijn hart: er is geen God.” En: „Bewaar mij, o God! want ik betrouw op U. Ik stel den Heere geduriglijk voor mij; omdat Hij aan mijne rechterhand is, zal ik niet wankelen”.…

Nou doe-ie net as Groo’va, dacht Geertje. Want er kwamen nog meer teksten. Willem had dat van Groo’va geleerd, om altoos te bidden met teksten en teksten in zijn brieven te zetten.…

En meteen bedacht zij, dat ze vooral naar huis moest schrijven.

Zij las de brief niet heelemaal uit. Zij vond ’em zoo lang en zoo vervelend, en dan bij dat tranerig druillicht.… Truus [69]mocht ook eens wakker worden van het gekreuk van het papier: ze meende haar al te zien bewegen.

Gut ja, ze moest noodig naar huis schrijven. Verleje week ook al enkel een briefkaart. Maar ze had ook geen tijd gehad.—Grootou’ers wisten dat Truusje ziek was. In drie weken was ze niet naar de kerk geweest: de Zondag vóórdat Truusje ziek werd, toevallig ook niet.… Nou maar, ze had nou iets goeds om te schrijven; dat ze een brief had gekregen van Willem; het zou Groo’va wel plezier doen.… Nee’, daar kon ze toch niks van zetten. Want als Groo’va Jan Heukelman sprak, dan was het natuurlijk: „Geertje schreef, dat ze een brief had gehad van Willem”—en de Heukelman’s aan het denken, dat ze blij was met de brief.…

Even een oog nog over de bedjes, en, toen, met ’er schrijfmap, weg.

Beneden zaten ze op het plat—Meneer en de Juffrouw en meneer Maandag. Geertje dronk de avond in. Maar ze moest haar brief gaan schrijven. Of ze ’t gas aansteken mocht. Nou al? Gut, en dan de mugge.…

—Kom d’er ’en beetje bij zitte.…

Ja, maar d’er brief!.… Nou—dan zou ze nòg maar weer ’en briefkaart sturen, en nog maar nìet zetten, dat Truusje zoo goed als beter was. Zij kon het toch niet helpen, dat de Juffrouw zoo bang was voor de muggen in de kamer! En het schemeren was zóó heerlijk! Uit de stad kwam een vaag rumoer, als kon je hier de menschen in de Hoogstraat hooren schuifelen en gekheid maken.… Geer had er graag ’es éven gekeken.… maar nee’, toen ze eenmaal zat, ’t was hier juist zoo knus en gezellig, lekkertjes kalm met rumoer in de verte.…

—Gek hè, de heele dag zoo guur en da’me nou nog hier kunne zitte.

—Ja, m’ar, je sit hier beschut.…

—Me man klaagt altoos over die mure.… [70]

—Ja netuurlijk! ’t plat zou prettiger zijn, as je niet an beijeskante zukke hooge huize had.

—Och! jai heb’ altaid wat.…

—Zoo, heb ik altijd wat, nou maar, ik heb te minste.…

—Haij al gehaurd, Hains, van die frau’ fan During? viel meneer Maandag handig in.

—Nee, welke During?

—Nou fan ’t Westplain, fan During en Rietmaker.… je ken um wel, soo’n lange, hai sit in de Raad.… s’en frau’ is dur op eens fan deur, mit ’en dokter uyt de Haag.…

—Wat zè’j daar! riep de Juffrouw. Ze kende de mevrouw wel niet, maar ’en mevrouw van ’t Westplein d’er van dèur mit ’en àndere man?.… Ja, Maandag wist het zeker, vertelde bijzonderheden—: meneer bleef met twee kinders achter.…

—Se waren ’en jaar of vier getrouwd.…

Wat en schande! ’en Dame van ’t Westplein! Twee kindertjes achter te laten.…

—Als ze toch niet hiel van d’er man, plaagde Meneer.

—Dan laup’ ’en fesoendelukke frouw nùg niet fan d’er kindere weg!

Nee, dat vond meneer Maandag ook; zooals de wetgeving nu was geregeld, bleef die moeilijkheid met de kinders altoos de treurige kant van de zaak. Maar anders, ’t moest ’en huwelijk zijn geweest van hond en kat. Zij ’en prachtige jonge vrouw en hij ’en vervelende uitgedroogde cententeller, indertijd an mekaar gekoppeld, omdat hij zoo rijk was.

—Sau gaat et in de deftige wereld.…

—Daar niet allainig, snibbigde de Juffrouw.

Maandag, alsof hij haar niet begreep:

—Um et geld alles opgeofferd! Nau kump sau’n mensch in Scheveninge, d’ar in die drukte van niksdoenerai, same de see in en ’s avens meziek…. Sie, dàn gebeurt ’er gemeinigheid—dan vin’ ìk et nog ma’r beter, da’ se d’er kurresjeus van deur gaan.…

—Foei Maandag, hoe kai je ’t segge. [71]

Juffrouw zei dat nog vriendelijk. Meneer Maandag mocht een potje breken. Maar Geertje zag toch, zoo donker als ’t was, duidelijk op het bleek groezelgezicht hoe hij haar ergerde.

—Och mensch, je begraip me verkeird! Ik fin et niet goed wat die mense gedaan hebbe. Al wat ik seg is: de schuld lig niet bai dien enkelen man en frauw, m’ar de heile inrichtink van de maatschappai is slech. De liefde sie je, da’s Moeder Netuur, da’s et alderma’iste watter is in ’t lefe, da keu je niet ruggelementeere bai de wet.

—Vrije liefde! lachte meneer Heins.

—Seker! en met zware langzaamheid wendde de bultenaar zich links. Fraie liefde. Maar niet as ’en grapje. As et haugste netuurgebod.… O, we ben d’er niet an toe! Da’ weet ik net sau goed as jai. M’ar ik weit auk, dat et samenlefe fan man en frau sonder liefde-n-en schande is—en die wordt no’ bai de wet bestendigd.

—Mot jai niet is bauve kaike? zei de Juffrouw tegen Geertje.

O gunst, ze had het vergeten! IJlings weg!.… ’t Was rustig boven.… Even viel ze er neer op ’en stoel. Vreemde dingen zei meneer Maandag. En dat hij daar hier van sprak. Dat hij dòrst.… O, ze wou het verder hooren. Gauw naar benee.… Maar teleurstelling. Juffrouw bezig ’t gas aan te steken. Ook de heeren opgestaan.

—Kum, ’t is me taid, zei meneer Maandag.

—Vent, drink nog ’en glaasje bier.

Nee’, ’et was te laat geworden. Even een praatje nog. Toen ging Maandag.

—Hè, die bult mit s’en onwaise praatjes, nijdigde de Juffrouw, terwijl Meneer meneer Maandag uitliet.

En toen Meneer terug was:

—Seg as Maandag weir fan die gemeine praat verkaup’, gaan ik de kamer uyt.

—Ja maar we zatte nou op et plat!

Khm, Geertje kuchte een lach weg.

—No’ m’ar je weit et nau. [72]

—God mensch, d’ar kan ik toch niks an doen. Wa’ kan mijn de liefde van Maandag schele. Laat de stakker denke wat ie wil. Maar dat zei je mit m’en eens zijn—as je-n-’en leve heb as hij, mit ’en zuster waar je de kost voor verdien, die je koejeneert, en die mit god weet hoeveel manne he’t gehokt, dan is t’er toch ’en dosis moed noodig om zóó over de liefde te prate.…

—Ja, schai no’ m’ar uit. Begin jai no’ auk niet nug us.…

Geertje was aan haar briefkaart begonnen. Eerst het adres—dan kon dat drogen. Wat zou ze schrijven? Ze wist het niet. Bijna had ze lust, te zetten, dat Truusje nog niets beter was.… Nee, niet liegen; alleen, dat ze nog geen tijd had om langer te schrijven. Ja, en dat ze het wèl maakte. En.…? nee, niks van de brief van Willem.…

—Geertje, ’en glas?

Toen ze opkeek, om te antwoorden, zag ze de Juffrouw neeschudden tegen Meneer.…

—Nee, dank u.

Graag had ze toch ’en glas pils gehad. Maar de Juffrouw nam zelf ook niet. Hoe kreeg ze nu d’er briefkaart weg? Straks Sefie, wanneer die thuis kwam? Kan je begrijpen! Zelf! Flink vragen!

.… Ja, de Juffrouw vond het goed.

—Kaik dan nuch is an Truus d’er bedje!

Net of zij dat niet zou doen! Zij had het kind toch opgepast!

’t Vliegboodschapje, de nauwe straatjes door, naar de Post; nog wat redderinkjes thuis; dan, gelukkig vrij vroeg, want ze was moe—naar bed. Maar toen ze lag, kon ze niet slapen. ’t Was of al het beddegoed tegen d’er lijf aan pikkelde. O, die benauwde lucht in de kamer.… Akelig toch, die ruzies hier in huis. Wat had het anders prettig kunnen zijn, van avond weer, daar op het plat. Maar telkens die heftige woorden tusschen Meneer en de Juffrouw. En daarbij nu dat akelige verhaal van [73]meneer Maandag. Goeie man—maar als Groo’va hem gehoord had!.… O, maar zij, ze hoorde zóó iemand heel wat liever als die vervelende zeur van ’en Willem. Als Groo’va dáárom d’er adres had gegeven! Ze zou niet antwoorden. Dank je lekker, Amerika, wie-wist wat dat an port kostte, ’en brief daar heen.… Lam, dat Meneer ’em net gezien had! Hè, hàd ze dat toch niet gezeid van die „kennis”. Mooie kennis! Meneer vroeg telkens met wie ze kermishou’en zou—als Meneer deze „kennis” kende!.… Meneer altijd met z’en plagerijen. Nou weer met dat losse boordje. Maar aardig toch ook, zooals hij het op prijs stelde, wat ze voor Truusje had gedaan. „Lief moedertje”. En de Juffrouw die d’er strakjes vroeg, of ze wel, voordat ze uitging, nog is naar Truusje kijken zou.…

Woelende, vond ze toch eind’lijk de slaap. Maar de onrust duurde voort. Ze ontwaakte na een afschuùwlijke droom: Groo’va, die, vóór de klas, ruzie had met meneer Maandag, en Juffrouw Heins, die haar, Geertje, niet los wou laten, om meneer Maandag te zeggen dat ie Groo’va niet beleedigen mocht.… Daarna sliep ze rustiger. [74]