Читать книгу Skarbiec nauczyciela-terapeuty (na bazie własnych doświadczeń z pracy terapeutycznej) - Группа авторов - Страница 15

1 września 2000 r. chłopiec w wieku pięciu lat został przyjęty do przedszkola z grupami integracyjnymi na podstawie orzeczenia kwalifikacyjnego do kształcenia specjalnego.

Dane o dziecku wynikające z orzeczenia (diagnoza psychologiczno-pedagogiczna):

● zespół Downa,

● mowa w fazie melodii,

● słabe rozumienie poleceń,

● rysunek w fazie bazgroty,

● opóźnienie rozwoju psychoruchowego,

● wada wzroku.

Wskazania i zalecenia wynikające z orzeczenia:

● terapia mająca na celu wywołanie mowy,

● terapia psychopedagogiczna ukierunkowana na rozwijanie procesów poznawczych i sprawności manualnej,

● stymulacja rozwoju emocjonalno-społecznego.

Sytuacja rodzinna dziecka

Chłopiec jest kolejnym dzieckiem w rodzinie, jest otoczony opieką rodziców i babci.

Wcześniejsze losy edukacyjne dziecka

Do momentu zapisania dziecka do przedszkola integracyjnego chłopiec uczęszczał na zajęcia terapeutyczne w poradni genetycznej oraz na zajęcia logopedyczne organizowane w ramach Stowarzyszenia Rodziców i Opiekunów Chorych z Zespołem Downa.

Etapy rozwoju dziecka po przyjęciu go do przedszkola integracyjnego – wstępne obserwacje pedagogiczne (diagnoza) we wrześniu 2000 r.

Chłopiec nie nawiązuje kontaktu z rówieśnikami podczas zajęć integrujących organizowanych przez nauczyciela. Zachęcony, uczestniczy tylko w zabawach muzyczno-ruchowych i ruchowych na zasadzie naśladownictwa. Podczas zajęć indywidualnych nawiązuje krótki kontakt z nauczycielem. Chętnie się bawi rękoma w zabawy „kosi kosi łapki”, „cacy cacy klap”. Zdarza się, że odwzorowuje czynności proponowane w zabawach. Lubi się bawić klockami, koralikami, które wkłada i przekłada do pojemników, dobrze sobie radzi w zabawach polegających na dopasowaniu klocka do właściwego otworu, kształtu. Niechętnie posługuje się kredkami, woli je przekładać i przesypywać do innych pojemników, niż rysować. Chętnie bawi się farbami, maluje całą ręką, palcami na dużej powierzchni.

W zakresie samoobsługi chłopiec wymaga wysadzania na nocnik co 2–3 godziny, potrafi korzystać z łazienki – samodzielnie odkręca wodę, myje ręce poprzez pocieranie dłoni, po zakończeniu mycia otrzepuje dłonie z wody i wyciera je w ręcznik; podczas posiłków wymaga karmienia łyżką; samodzielnie pije z kubka.

Na podstawie diagnozy i zebranych informacji o dziecku ustalono, że program terapeutyczny będzie prowadzony na poziomie zmysłowym.

Ogólny program terapii pedagogicznej

1. Wykonywanie czynności samoobsługowych z pomocą drugiej osoby (naśladowanie i łączenie czynności wykonywanej przez dziecko z czynnościami opiekuna lub drugiego dziecka):

a) jedzenie:

● zabawy doskonalące umiejętność posługiwania się łyżką i widelcem,

● wdrażanie dziecka do samodzielnego spożywania posiłków;

b) mycie się:

● kształtowanie nawyku mycia się w konkretnych sytuacjach,

● rozwijanie nawyku mycia rąk po wyjściu z toalety – ćwiczenie samodzielnego odkręcania i zakręcania wody i wycierania rąk,

● zabawy i ćwiczenia w wodzie: uderzanie dłońmi o powierzchnię wody („chlap, chlap” – ćwiczenia wyzwalające powtarzanie dźwięków), polewanie wodą rąk kolejno i jednocześnie, ćwiczenia naśladowcze

● pocieranie rąk pod wodą,

● wdrażanie do samodzielnego mycia rąk i twarzy (zębów z pomocą nauczyciela);

c) ubieranie się: zabawy z ubraniami, naśladowanie czynności nakładania poszczególnych elementów odzieży;

d) potrzeby fizjologiczne:

● wdrażanie do samodzielnego zdejmowania odzieży przed i po korzystaniu z nocnika (zachęcanie do sygnalizowania potrzeb komunikatem werbalnym, np. „ee”, „siusiu”),

● wdrażanie do korzystania z sedesu.

2. Wdrażanie do nawiązywania kontaktów społeczno-emocjonalnych:

a) dziecko poznaje siebie – poznawanie swojego ciała:

● zabawy dotykowe (naśladowcze) – wyczuwanie własnego ciała (zabawy przy lustrze – oglądanie i dotykanie dużych części ciała);

b) dziecko i inne dzieci:

● wdrażanie dziecka do bezpiecznej zabawy (nie biję, nie robię krzywdy innym),

● zachęcanie dziecka do naśladowania innych dzieci podczas zabaw (ruchowych i innych),

● wdrażanie dziecka do współdziałania poprzez naśladownictwo i zabawy odtwórcze w parach: ćwiczenia mające na celu rozwijanie sposobów komunikowania się: naśladowanie wskazywania części ciała, poznawanie czynności, naśladownictwo i wspólne wykonywanie, naśladowanie czynności samoobsługowych, naśladowanie wytwarzanych odgłosów,

● rozwijanie umiejętności współdziałania z drugą osobą, np. Elementy metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne8,

● ćwiczenia zmierzające do poznania samego siebie: zabawy rękoma, dostarczanie dziecku różnych bodźców zapachowych i smakowych – podstawowe smaki: słodki, słony, gorzki – pobudzanie zmysłów dziecka, dotykanie przedmiotów i manipulowanie nimi.

3. Wskazywanie i rozróżnianie przedmiotów do manipulacji w najbliższym otoczeniu:

● wyciąganie ręki po wskazany przedmiot,

● wybieranie i trzymanie w ręku wskazanego przedmiotu,

● manipulowanie przedmiotami – zabawy poprzez dotyk;

a) zabawy manipulacyjne z wykorzystaniem przedmiotów o różnych fakturach:

● ściskanie,

● gniecenie,

● darcie (miękki papier, np. ręczniki papierowe, twardszy papier, np. kolorowa gazeta),

● drażnienie wewnętrznej strony dłoni (ściskanie, rozkurczanie);

b) zabawy w układanie i przekładanie przedmiotów:

● układanie przedmiotów wskazanych przez drugą osobę,

● podawanie i odbieranie na bazie komunikatu „daj”, „weź”.

4. Reagowanie na polecenia osób z najbliższego otoczenia.

5. Dostarczanie bodźców mających na celu zwrócenie uwagi dziecka na wywołany sygnał, np.:

a) zabawy „rób to, co ja”: siadanie, wstawanie, klaskanie,

b) zabawy z piłką: toczenie do drugiej osoby, podawanie piłki oraz próby podrzucania piłki.

6. Wywołanie reakcji dziecka na bodźce.

7. Ćwiczenia wstępne do nauki mowy – ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne (ćwiczenia logopedyczne).

Na podstawie ustalonych wytycznych (programu ogólnego oraz informacji o dziecku zawartych w diagnozie wstępnej) określa się oczekiwania na dany okres (średnio dwa razy w roku), a następnie konstruuje okresowe plany pracy terapeutycznej.

Oczekiwania na pierwszy okres pracy terapeutycznej (pierwszy semestr)

Dziecko:

● nawiązuje kontakt z drugą osobą,

● potrafi samodzielnie wykonać proste czynności samoobsługowe: samodzielnie spożywa posiłek – trzyma łyżkę, nakłada na nią pokarm i wkłada do buzi,

● potrafi chwytać, podnosić i układać drobne przedmioty w określonym miejscu.

Oczekiwania na drugi okres pracy terapeutycznej (drugi semestr)

Dziecko:

● samodzielnie posługuje się łyżką i widelcem,

● wskazuje przedmiot i podaje go na polecenie – prośbę nauczyciela,

● rozpoznaje i wskazuje części ciała,

● naśladuje proste słyszane dźwięki (zabawy ortofoniczne), podejmuje próby wykonania prostych ćwiczeń oddechowych,

● współdziała z drugim dzieckiem na zasadzie naśladownictwa,

● manipuluje przedmiotami, potrafi chwytać drobne przedmioty (chwyt pincetowy).

Osiągnięcia dziecka po roku pracy terapeutycznej

Dziecko powoli nawiązuje kontakt z innymi dziećmi i nauczycielami. Coraz chętniej współdziała z jednym dzieckiem lub w małej grupie dzieci. Obserwuje i naśladuje proste czynności: podaje przedmioty, turla, toczy piłkę, układa – z pomocą – przedmioty w wyznaczonym miejscu. Bierze udział w zabawach ruchowych, z bardzo dobrym skutkiem naśladuje inne dzieci. Brał udział w przedstawieniu wigilijnym, gdzie bardzo dobrze odnalazł się, bierze udział w zabawach samorodnych, naśladując zachowanie innych dzieci. Coraz chętniej podejmuje próby samodzielnego spożywania posiłków; potrafi chwycić łyżkę i widelec, nakłada bądź nabiera pokarm, a następnie trafia nim do ust (ładnie zjada zupy). Samodzielnie pije z kubka. Prawidłowo gryzie kruche pokarmy i coraz częściej gryzie pokarmy stałe.

Potrafi samodzielnie odkręcić i zakręcić wodę, pociera ręce podczas mycia, wyciera ręce ręcznikami papierowymi, które następnie wyrzuca do kosza. Potrafi wykonać proste polecenie słowne („daj”, „weź”). Manipuluje przedmiotami.

Odtwarza proste ruchy wspólnie z nauczycielem i samodzielnie. Zna przeznaczenie kredki i pędzla i potrafi się posługiwać tymi narzędziami plastycznymi (rysunek na etapie bazgroty). Maluje i kreśli proste kształty.

Potrafi powtórzyć na zasadzie echa proste dźwięki i rytmy. Próbuje artykułować proste dźwięki, coraz częściej powtarza proste słowa (chętnie się bawi, wykonując proste ćwiczenia ortofoniczne). Nawiązuje coraz lepszy kontakt wzrokowy. Ma wykształconą reakcję na swoje imię. Wdrażanie i rozwijanie potrzeby pochwały za dobrze wykonane zadanie wywołuje prawidłową reakcję na bodziec – dziecko pochwalone, nagrodzone coraz chętniej podejmuje działania i nawiązuje kontakt z drugą osobą.