Читать книгу Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF - Группа авторов - Страница 17

Przyjęte rozwiązania ewidencyjne w zakresie kosztów zasadniczej działalności operacyjnej powinny z jednej strony spełniać wymagania stawiane sprawozdawczości finansowej, a z drugiej – dostarczać odpowiednich informacji w zakresie podejmowania decyzji gospodarczych przez kierownictwo jednostki. Zarówno przepisy ustawy o rachunkowości, jak i MSR nie narzucają żadnych konkretnych rozwiązań ewidencyjnych w zakresie kosztów. Każda jednostka przyjmuje w ramach własnej polityki rachunkowości odpowiedni wariant ewidencyjny kosztów, kierując się charakterem prowadzonej działalności gospodarczej, potrzebami informacyjnymi w zakresie kosztów oraz wariantem sprawozdawczym rachunku zysków i strat. Na podstawie sprawdzonych w praktyce sposobów ewidencji kosztów można wyróżnić umownie trzy warianty ewidencji kosztów, które przedstawiono w tabeli 2.4.

Tabela 2.4. Warianty ewidencji kosztów zasadniczej działalności operacyjnej

Źródło: opracowanie własne.

Ewidencja kosztów według rodzajów, zwana krótko układem rodzajowym kosztów, jest najprostszym sposobem ewidencji kosztów zasadniczej działalności operacyjnej. Ewidencji podlegają wszystkie poniesione przez jednostkę koszty w danym okresie, bez względu na to, czy dotyczą okresów poprzedzających okres sprawozdawczy, okresu sprawozdawczego, czy też przyszłych okresów. Ewidencja kosztów wyłącznie w układzie rodzajowym może być stosowana przez jednostki, które prowadzą działalność w małym zakresie, jednostronnie ukierunkowaną, np. zajmujące się wyłącznie handlem, świadczeniem prostych usług czy też produkcją jednorodną.

Na poszczególnych kontach układu rodzajowego ujmuje się koszty proste, odzwierciedlające rodzaj zużywanego zasobu – powodujące z jednej strony powstanie kosztu, a z drugiej zmniejszenie odpowiedniego składnika aktywów lub zwiększenie zobowiązań. Ewidencję kosztów w układzie rodzajowym przedstawia schemat 2.1. Poszczególne konta służą do ujmowania przykładowo następujących prostych kosztów rodzajowych:

• konto „Amortyzacja” służy do ewidencji planowych odpisów amortyzacyjnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;

• konto „Zużycie materiałów i energii” ujmuje zużycie surowców, półfabrykatów obcych, paliwa, materiałów biurowych i gospodarczych, niedobory i szkody materiałów powstałych wskutek błędnych pomiarów zużycia lub ubytków naturalnych mieszczących się w granicach norm, koszty zużycia energii elektrycznej, wody, gazu, koszty zakupu książek, czasopism itp.;

• na koncie „Usługi obce” ujmowane są różne usługi obce nabywane w związku z prowadzoną działalnością, np.:

– usługi transportowe, które obejmują koszty usług transportowych i spedycyjnych związanych z zakupem materiałów i towarów,

– usługi remontowe, czyli koszty wykonywanych przez inne podmioty gospodarcze remontów, napraw i konserwacji składników aktywów danej jednostki,

– usługi obróbki obcej (np. obróbka termiczna, szlifowanie, farbowanie),

– inne usługi obce, np. koszty opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, utrzymania czystości placów i ulic, usługi informatyczne, usługi biurowe;

• konto „Podatki i opłaty” służy do ewidencjonowania podatków i opłat stanowiących koszty zasadniczej działalności operacyjnej, na przykład koszty z tytułu: podatku od nieruchomości, opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, podatku od środków transportowych, podatku akcyzowego, opłat skarbowych, notarialnych, sądowych;

• na koncie „Wynagrodzenia” ewidencjonuje się ogół wynagrodzeń za pracę, pieniężnych i w naturze (np. deputatów branżowych), przysługujących zarówno pracownikom danej jednostki gospodarczej (wynikające ze stosunku pracy), jak i osobom wykonującym pracę dla tej jednostki na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło;

• konto „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia” służy do ewidencji kosztów z tytułu: składek ubezpieczenia społecznego, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, bezpieczeństwa i higieny pracy, szkolenia pracowników w części pokrywanej przez zakład pracy;

• konto „Pozostałe koszty rodzajowe” służy do ujmowania pozostałych, nieewidencjonowanych na omówionych wyżej kontach kosztów rodzajowych, takich jak: kosztów reprezentacji, reklamy, ubezpieczeń majątkowych, kosztów podróży służbowych krajowych i zagranicznych.

Schemat 2.1. Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym (wariant I)

Objaśnienia

(1) – zużycie materiałów i energii,

(2) – otrzymane faktury za zużyte usługi obce (transportowe, remontowe i inne),

(3) – obciążenia z tytułu podatku od nieruchomości, opłat celnych, notarialnych, sądowych,

(4) – koszty zużycia siły roboczej (wynagrodzenia),

(5) – składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracodawcę, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

(6) – zużycie środków trwałych,

(7) – inne koszty rodzajowe, np. czynsze, ubezpieczenia, koszty reprezentacji, reklamy.

Na kontach służących do ewidencji kosztów według rodzaju nie ujmuje się kosztów niezwiązanych z zasadniczą działalnością operacyjną, przykładowo takich jak:

– odsetek i prowizji bankowych (zaliczane są do kosztów finansowych),

– kosztów obciążających działalność inwestycyjną,

– kosztów obciążających działalność finansowo wyodrębnioną (zakładowy fundusz świadczeń socjalnych i inne fundusze specjalne),

– kosztów związanych z pozostałą działalnością operacyjną.

Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym dostarcza informacji o tym, jakie koszty zostały poniesione w danym okresie, w jakiej wysokości oraz jak kształtuje się ich struktura. Brak jest natomiast informacji, gdzie te koszty zostały poniesione (w jakich komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa) oraz jak rozdzielają się na wytwarzane produkty (wyroby czy usługi).