Читать книгу Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF - Группа авторов - Страница 19

Zaprezentowane wcześniej układy grupowania kosztów nie dostarczają kompletnych informacji o kosztach działalności. Koszty w układzie rodzajowym informują wyłącznie o strukturze kosztów prostych, natomiast nie wskazują celu, w jakim je poniesiono, i odwrotnie, koszty w układzie funkcjonalnym informują o związku kosztów z celami działalności, dla osiągnięcia których zostały poniesione, ale nie jest znana struktura kosztów według rodzajów. Wynika z tego wniosek, że z praktycznego punktu widzenia jest przydatne prowadzenie ewidencji kosztów zarówno w układzie rodzajowym, jak i funkcjonalnym.

Jednoczesne ujęcie kosztów we wspomnianych dwóch układach ewidencyjnych wymaga zastosowania konta „Rozliczenie kosztów”. Podstawą okresowego rozliczenia kosztów ujętych pierwotnie na kontach układu rodzajowego są rozdzielniki kosztów lub arkusze rozliczeniowe, na podstawie których dokonuje się zapisów po stronie Ct konta „Rozliczenie kosztów” i po stronie Dt odpowiedniego konta układu funkcjonalnego. Sposób ewidencji kosztów w układzie rodzajowo-funkcjonalnym przedstawia schemat 2.3.

Rozwiązania ewidencyjne w zakresie kosztów przyjęte w polityce rachunkowości danego przedsiębiorstwa mają wpływ na księgowy sposób ustalania wyniku finansowego oraz wybór jednego z następujących wariantów sporządzania rachunku zysków i strat:

1) wariantu porównawczego, w którym wykorzystuje się informacje o kosztach układu rodzajowego,

2) wariantu kalkulacyjnego, w którym informacje o kosztach działalności produkcyjnej bazują na ewidencji kosztów w układzie funkcjonalnym.

Schemat 2.3. Ewidencja kosztów w układzie rodzajowo-funkcjonalnym (wariant III)

Objaśnienia

(1) – ewidencja kosztów na kontach układu rodzajowego w oparciu o dowody źródłowe i jednoczesne rozliczenie kosztów rodzajowych na układ funkcjonalny na podstawie rozdzielnika kosztów:

(1a) – w części dotyczącej funkcji zaopatrzenia,

(1b) – w części dotyczącej działalności podstawowej,

(1c) – w części dotyczącej kosztów pośrednich produkcji podstawowej,

(1d) – w części dotyczącej działalności pomocniczej,

(1e) – w części dotyczącej kosztów zarządu i administracji,

(1f) – w części dotyczącej funkcji sprzedaży.

Jednostki prowadzące ewidencję kosztów w układzie rodzajowym muszą sporządzać rachunek zysków i strat wyłącznie w wersji porównawczej, zaś jednostki ewidencjonujące koszty jedynie z wykorzystaniem układu funkcjonalnego muszą sporządzać to sprawozdanie tylko wariantem kalkulacyjnym. Jednostki stosujące grupowanie i rozliczanie kosztów w układzie rodzajowo-funkcjonalnym, mogą wybrać (w ramach polityki rachunkowości) wariant porównawczy lub kalkulacyjny.

Korzyścią z prowadzenia ewidencji kosztów jednocześnie w układzie rodzajowym i funkcjonalnym jest pełna informacja o kosztach: o ich strukturze rodzajowej oraz o celu i miejscach ich poniesienia. Układ ten sprzyja wieloprzekrojowej analizie kosztów i wykorzystaniu informacji o kosztach w zarządzaniu przedsiębiorstwem.