Читать книгу Соһуччу көрсүһүү - - Страница 12

Бүлүү куората. Үлэ чааһа бүтэрэ буолла. Тэрилтэ үлэһиттэрэ дьиэлэригэр бараары мүнүүтэлэрин ааҕа олордохторо. Оттон милииссийэлэр үлэлэрин үгэнэ. Милииссийэ начальнига, Сосин Т.Н., дьуһуурунайынан миигин ыҥыттаран ылла. Киирбитим, суруктаах кумааҕыны илиитигэр тутан, кыһыҥҥы рабочай таҥастаах киһини кытта кэпсэтэ олорор.

– Билсэн кээс, холуобунай ирдэбил иниспиэктэрэ Май Прокопьевич Емельянов. Оттон ыалдьытым Степан Аржаков аатынан сопхуос сылгыһыта, Иван Иванович Павлов. Кини сайабылыанньалаах кэлэн олорор. Ону билиһиннэрэр бириэмэ суох. Баран иһэн бэйэтэ кэпсиэҕэ. Массыынаны дьаһайдым, хараҥардар да баран миэстэтин көрөн кэл, – диэтэ.

Куораттан наһаа ырааҕа суох, сылгылар хаһан аһаабыт сирдэригэр ГАЗ-51 массыынабынан өр-өтөр гыммакка тиийдибит. Массыына суолун көрөн эрдэ тохтоотум.

– Массыынанан тиэйэн барбыттар дуу? – киһибиттэн ыйытабын.

– Урут ити суол суох этэ. Бу манна өлөрбүттэр. Туоһута бу хабарҕата эрэ хаалбыт, – диэн миэстэтигэр тиийэн Павлов сиргэ сытар хабарҕаны ыйан көрдөрдө. Мин банаарык уонна массыына уотунан тыктаран вертолет түһэ сылдьыбыт суолун булан ыллым. «Бу дьыала дириҥиир буолла» диэн санаа күлүм гынан ааста. Хабарҕа аттыгар ГАЗ-69 массыына кэннинэн кэлэ сылдьыбыт. Эт эттэммит суола суоҕуттан көрдөххө, сыалайдыы илдьэ барбыттар. Суоппар идэлээх буолан, 8 миэстэлээх легковой массыына кэлэ сылдьыбытын биллим. Кэннинэн тиэйбиттэр. Суоппары кытта өссө биир киһи сылдьыспыт. Массыына кэннинэн киирээри сылгылар хаары хаһан чигдилээбит сирдэригэр түөрт көлүөһэтин суолун хаалларбыт. Ону уруһуйдаан ыллым.

Мин кэлэрбин кэтэһэн бары миэстэлэригэр үлэлии олороллор эбит. Тит Николаевич сырыыбын истэн баран барыларын кабинетыгар ыҥыртаата.

– Миэстэтигэр сылдьыбыт киһи быһыытынан тугу көрбүккүн, туох этиилээххин биһиэхэ тириэрт эрэ, – диэн начальник миэхэ туһаайан эттэ.

Быһылаан буолбут сирин ымпыгар-чымпыгар тиийэ кэпсээн биэрдим. Бүтэһигэр бэйэм саарбахтаабыт түгэннэрбэр тохтоотум:

– Сылгыһыт киһи сылгы хабарҕатын булан баран биллэн турар өлөрбүттэрэ чуолкай диир. Киһи дьиктиргиирэ сылгы хаана да, охтон мөхсүбүт суола да суох. Ол эрэн массыына тугу эрэ тиэйэн барбыта, итиэннэ вертолет кэлэн түһэ сылдьыбыта эмиэ чуолкай.

– Биһиэхэ туох баарый: бастакытынан, сылгыны уоран өлөрбүттэрин туһунан сайабылыанньа; иккиһинэн, вертолет түһэ сылдьыбыт; үсүһүнэн, 8 миэстэлээх легковой ГАЗ-ик ол сиртэн тугу эрэ тиэйэн барбыт, протектордарын суола хаалбыт. Онон билэрбит элбэх, ону чуолкайдыахха уонна булуохха эрэ наада. Сарсын сарсыардаттан, Иван Григорьевич, вертолету чуолкайдаа. Прокопий Васильевич, дьыаланы эн ыл. Сырдыкка миэстэтигэр тахсан көрөн, боротокуоллаан киир. Хабарҕаны бэтэринээрдэргэ биэрэн экспертизалат. Массыынаны сылааһына бүгүн көрдүөххэ наада. Суола биллэр. Софрон Васильевич, участковай киһи эн ону иилээ-саҕалаа. Оттон билигин бары кэлиҥ чэйдээн, – диэн Тит Николаевич барыбытыгар үлэбит хайысхатын ыйан чопчулаан биэрдэ. Биир түбүктээх үлэ саҕаланна.

Ол киэһэ түүн хойукка диэри тэрилтэ гаражтарын кэрийэн мэлийдибит. «Тыаттан киирэ сылдьар массыына буолуон сөп», – диэн тарҕастыбыт. Сарсыныгар ичигэстик таҥнан суол-иис көрө сатыы бардым. «Тыаттан киирэ сылдьар массыына буоллаҕына ханнык эмэ тэрилтэҕэ булгуччу сылдьыбыт буолуохтаах» дии саныы-саныы, тэрилтэлэри кэрийдим. Ити күн бэтэринээрдэр хабарҕаны быһаарбыттара. Олох да сылгы хабарҕата буолбатах эбит, таба киэнэ буолара чуолкайдаммыта.

Дьыалабыт, буруйдаах көстө да илигинэ, уорууттан браконьерствоҕа кубулуйуох курдук буолла. Буруйдаахтары көрдөөһүн өссө сытыырхайда.

Саҥа күн үүннэ. Эбиэккэ диэри атын дьыалаларынан дьарыктанан, суолу-ииһи көрө да сырыттарбын, саҥа дьыалабынан анаан дьарыктамматым. Эбиэттээн баран дьиэбиттэн чугастыы сельхозтехника хонтуоратыгар бардым. Түөрт протектортан иккитэ эрэ биир ойуулаахтара, уоннааҕылара атыттара. Хонтуора тиэргэнигэр киирээт да, сиргэ билэр протектордарым ойуутун көрө түстүм. «Тыаттан сылдьар буолуон сөп эбит. Эбиэт иннинэ манна кэлэ сылдьыбыт. Ол аата көлүөһэлэрин уларыппатахтар. Кинини көрдүүрбүтүн сэрэйбэт буолуон сөп эбит. Көрдүөххэ, көрдүөххэ наада!» санаам өссө күүһүрэн кэллэ. Хонтуораҕа киирбэккэ эрэ гаражка үргүлдьү аастым. Улахан ааннарга наадыйбакка кыра ааны кэлэн астым. Аан аһаҕас буолан биэрдэ. Киирбитим, 8 миэстэлээх ГАЗ-69 массыына кэннинэн турар. Аһыллыбыт аан сырдыгар массыына кэлин көлүөһэлэрин көрбүтүнэн киирдим. Бу тураллар! Иннин баран көрдүм, чуолкай кинилэр. Аанын аһан иһин көрбүтүм, туох да суох. Арай таба түүтэ дэлэй. Ким массыыната буоларын өрөмүөннэнэ турар суоппардартан туоһуластым. Сельхозтехника солбуйар начальнигын Сидоров массыыната эбит.

Массыынаны булбутум туһунан начальникка толору рапорт суруйан киллэрдим. Холуобунай ирдэбил иниспиэктэрин үлэтэ ити дьыалаҕа итинэн бүппүтэ. Кэлин истибитим, Сидоров вертолетунан бөрө ытыытыгар сылдьыһан баран биир табаны көҥүлэ суох ытан куорат таһыгар бырахтарбыт. Онтун массыынанан баран ылбыт. Дьыала суукка тиийбэтэҕэ. Ол эрэн Сидоров ыстарааптаммыта, партийнай миэрэҕэ тардыллыбыта. Оттон летчик үлэтиттэн босхоломмута.