Читать книгу Соһуччу көрсүһүү - - Страница 4

Сайын Дьаархаҥҥа от үгэнэ. Күүстээх үлэҕэ да сырыттарбыт, ас кэмчи буолааччы: килиэптээх арыы уонна саахардаах чэй. Сороҕор сопхуос салайааччылара уопсай сииргэ анаан тайах көҥүлүн булан биэрээччилэр. Ону ким да бултаан биэрбэтэ, бэйэҥ бултаатаххына дьолуҥ, мэлийдэххинэ бэйэҥ ночоотуҥ. Хас биирдии киһи ахсааҥҥа да сырыттар, көҥүл кэлбитигэр улахан уолаттар сүбэлэһэн баран, күтүөбүн Балантыыны сарсыарда эрдэ тайахтата ыыттылар.

Күнүс чэйдии олордохпутуна арҕаа диэкиттэн Балантыын аллараа уоһа түһэн, туга да суох бу иһэр эбит.

– Хайа, киһибит дэриэбинэттэн иһэр дуу? – «Кырдьаҕас» Баһылай киһитин көрөн саарбахтаата. Кырдьык, Балантыын кыратык да арыгы истэҕинэ аллараа уоһа түспүт буолааччы. Дэриэбинэ диэкиттэн буолбакка, арҕаа диэкиттэн күлэ-күлэ бу кытаран кэллэ.

– Ииккин иһэн итирдиҥ дуу, хайдаҕый? Бу былдьаһыктаах от үлэтин кэмигэр «аһыы» сылдьар, – диэн Баһылай сөбүлээбэтэҕин биллэрдэ.

– Мантан быһа Саапкаҕа (дэриэбинэттэн тэйиччи арҕаа түҥкэтэх сиргэ соҕотоҕун олорор киһи) тиийдим. Киһим кыһыллаах эбит. Байанайы алҕаан аҥаарын курдугу истибит. Сорҕотун бултуйдаххына аһаар диэн, Саапка биэрэн ыыппыта. Быһаччы уруккуттан билэр көлүччэбэр тиийдим. Сэрэнэн-сэрэнэн көрбүтүм, биир тайах түһэн сытар эбит. Ону биирдэ ытан кээстим. Тайаҕым ууга булумахтанан баран тимирэн хаалла. Кыһылым тобоҕун иһэ-иһэ чаас курдук кэтэстим да, кыылым биллибэтэ. Ол иһин көмөлөһүннэрээри бу кэллим, – диэн күтүөм кэпсээнин бүтэрдэ.

– Чэйиҥ, Байанай биэрбитин кэннэ олоруоххут дуо? Быата-туһахта бэлэмнээҥ. Сырдык эрдэҕинэ баран кэлиэҕиҥ. Үс атынан бардахпытына сөп буолуо, – саастаахпыт Уйбаан дьаһайбытынан барда. Ууһуттар Мойуһуой биһикки барсар буоллубут. Ити иннинэ эбиэккэ, күүстээх Соппуруон өтөҕөр чэйдии олорон сакалааттаһан баран, Мойуһуойдуун ол Сыырдаах күөлүн ортотунан харбаан туораабыппыт. Онон ууһут аатырбыппыт. Мойуһуой чахчы ууһут уол этэ, Марха өрүһү санаатаҕын аайы туорааччы.

Сайын бырдах, күлүмэн саамай үгүннээбит кэмигэр кинилэртэн куотан тайах ууга түһэн, кулгааҕа эрэ көстө сытар буолар диэччилэр. Тайах сүрдээх ууһут, оннооҕор умсар диэн кэпсээччилэр. Былаан быһыытынан харбаан киирэн төбөтүттэн эбэтэр атаҕыттан быалаан соһон таһаарыахтаах этибит. Күөлбүтүгэр тиийбиппит, тайахпыт бэйэтэ ууттан тахсан дагдайа сытара. Сүлэ таарыйа уот оттон быарыттан үтэн сиэн абыраммыппыт. Дьэ, минньигэс ас этэ, доҕоор!