Читать книгу Բանաստեղծություններ - იაკობ ცურტაველი - Страница 12

Ո՞վ է հայը. մի՞թե նա է, որ խոսում է հայ լեզվով,

Եվ կամ` որի մականունը հանգում է յան մասնիկով,

Որ ուտում է ամենայն օր ճաշին տոլմա ու փըլավ,

Կամ` պարծանոք միշտ հագնում է հայի գըդակ ու հալավ:

Ո՞վ է հայը, մի՞թե նա է, որ գընում է հայի ժամ,

Ու տարենը հաղորդվում է խիստ սակավից` չորս անգամ,

Որ կյանքումը պաս չի կերել, ծոմ էլ պահում է նույնպես,

Հորանջելիս խաչ է կընքում` բաց բերանն ու երես:

Ո՞վ է հայը. մի՞թե նա է, որ տեսնելիս տերտերին

«Օրհնյա ի տեր» պատրաստ ունի ամեն րոպե իր բերնին,

Որի համար մեծ ամոթ է, նաև մեղք է մահացու,

Թե զատիկի թաթախմանը չուտե թերխաշ կարմիր ձու:

Չէ, սի՛րելիս, ազգությունը չէ արտաքին արարմունք,

Հայ ծընելըդ անգամ չի տալ քեզ հայության իրավունք,

Ով կամ թե յան մականունիդ վերջի վանկի մասնիկը,

Կարմիր ձվով կամ թե անձու կատարում ես զատիկը:

Քալլա-փաչա կամ թե բորշ է ամեն օրվա կերածըդ,

Սեռտուկ, պայլտո կամ թե չուխա է վըրայի հագածըդ —

Ողջը մին է. ծեսով չես տալ ազգիդ վընաս կամ օգուտ,

Տեղը մընա ազգությունը, այդ նաև վարձ չէ հոգուդ:

Թե դու հայ ես` հայությունդ պիտի հարգես անպատճառ,

Հայաստանը պիտի լինի հուսո աստըղ քեզ համար.

Օտարինը դու մի ատիլ, մի էլ սիրիլ կուրորեն,

Բայց դու հայի օգուտները միշտ վեր դասե ամենեն:

Արվեստ, ուսում, շըքեղարվեստ տարածե` հայ ազգի մեջ,

Բայց բընությամբ միշտ հեռացուր նորա մեջեն կրոնի վեճ.

Քեզ ի՞նչ շահ է, թե դու կասես` հոգին բըխել է հորից,

Կամ թե որդին հոգվով սրբով անսերմ ծընունդ է մորից…

Թող, սիրելի, այդ խընդիրքը, աչքըդ դարձուր դեպ հարավ,

Բյուր-բյուր հոգիք դու կըտեսնես կորած դորա պատճառով,

Բայց մինչ այսօր այդ խընդիրքը մընացել է անվըճիռ,

Թույլ խելքո՞վըդ աշխատում ես քակել անքակ այդ կընճիռ:

Սիրե՛ ազգըդ ոչ լոկ խոսքով, սիրե ինչպես քու անձը,

Նորա օգտին, թե պետք լինի, զոհե բոլոր քո գանձը.

Մի խնայիլ կյանքըդ անգամ, արյունըդ բեր նորան զոհ.

Ոչ այն հուսով, որ քու ազգը իսկույն լինի քեզնից գոհ:

Իստակ սերը չի պահանջում ամենևին տըրիտուր,

Թե տվածը ետ առնվի` դորան կասեն առուտուր.

Բայց վայ նոցա, որք անըզգա են յուր ազգի վիճակին,

Հազար անեծք նոցա վերա, էրնեկ շան պես սատակին:

Թե դու հայ ես` գիտե՞ս արդյոք` ով էր ազգիդ նախահայր,

Ո՞րտեղ, ո՞ր կողմ նա ընտրել էր ազգիս համար հայ աշխարհ.

Քանի՞ տարի անկախ մընաց հայը օտար ազգերից,

Ի՞նչ էր պատճառ, որ նա ընկավ իր առաջվա փառքերից:

Ո՞ւր ցըրվեցավ քու խեղճ հայը, ունի՞ այժըմ օգնական,

Կա՞ մի հընար, միջոց կամ հույս սորա կրկին նորոգման,

Թե կա հընար` դու պատրա՞ստ ես անձըդ ազգիդ զոհ անել,

Խիստ կըտըտանք, սաստիկ տանջանք, սով ու ծարավ միշտ տանել:

Դու պատրա՞ստ ես թողնել կայքըդ, ծնողք, եղբարք սիրական,

Սիրելվույդ տեղ կըրծքիդ սեղմել միշտ մահառիթ հըրացան.

Դու պատրա՞ստ ես անվախ երթալ թշնամիի սուրի դեմ,

Սարսափելի մահըդ տեսնել դու կարո՞ղ ես ծաղրադեմ:

Այդ ժամանակ քեզ Հայ կասեմ…

Բայց թե փորըդ տոլմաներից կամ փըլավից տըռաքի,

Հավատացի՛ր, ուտելովդ օգուտ չես բերիլ ազգի: