Читать книгу Әсәрләр. 7 томда / Собрание сочинений. Том 7 - Мухаммет Магдеев - Страница 20

Баш пешәрлек эссе көн, авылда тынлык, этләр, телләрен чыгарып, капка күләгәсендә яталар, казлар авызларын ачкан. Урамда беркем юк, бары тик агач кибет баскычында гына бер-ике ир тәмәке көйрәтеп утыра. Кибет бик бай, тик колхозчының акчасы гына юк. Бөтен булганы – налогка. Кырык тугызынчы ел.

Менә урам башында арба дыңгырдаганы ишетелде, бу –заправщик Гофран абзый. Яздан алып көзгәчә шулай, кара тимер мичкәне арбасына сузып салган, үзе мичкәнең башына менеп утырган, дилбегәсен тоткан. Аты да ашыгып атламый, Гофран абзый да ашыкмый булса кирәк, шулай ягулык склады белән кырдагы тракторлар арасында яз буе, җәй буе, көз буе дыңгыр-дыңгыр…

Менә ул кибет турысына килеп җитте, аты, бер дә аптырап калмыйча, дилбегә тартканны да көтмичә, шунда таба борылды, чөнки белә: көндезгә кайтканда, хуҗасы шулай кибеткә кергәләп чыга, нәрсәгә керә ул анда, күк алаша аны белми, әмма шуннан чыккач, дилбегәне тарткалап, атны ашыктырырга тотына. Гофран абзый, кибеткә кергәндә, кибет баскычындагы кешеләр белән, гадәттә, исәнләшми. Бу юлы да шулай булды, дилбегәсен ат сыртына ташлады да мичкәсе өстеннән төште. Бер кат кына юл-юл ыштаны артына бик нык ябышкан иде, аны да рәтләп тормады, кибеткә кереп китте.

– Ничек чыдый бу кеше шундый эсседә? – диде кибет баскычында утырган сыңар аяклы фронтовик. – Ничек утыра ул эссе тимер өстендә? Ичмасам, бер такта башы йә киез дә куймый бит…

Күбрәк вакытын кибет баскычында уздыручы колхоз табельщигы исә урыныннан торып арба янына килде, мичкәгә кулын тиереп карады һәм… шырыйлап кычкырып җибәрде.

– Монда, – диде ул, кулына өргәләп, – әллә нәрсәләрең пешәр… – Һәм ул «әллә нәрсәләр»нең конкрет исемен дә атады.

Бу вакытта исә Гофран абзый, ыштан кесәсеннән янчыгын чыгарып, акчаларын кармаштыра, ә күзләре белән кибет шүрлекләрен ялый иде. Шүрлекләр исә бай: анда дүрт-биш төрле кызыл эчемлек, шешәләре тузанга каткан «Шампанское» (менә кыш башында ук кайткан иде, әлегә бер шешә дә алмадылар, дөнья күргән бер фронтовик әйткән, имеш: исертми), әнә «Ратевани», «Вакири» дигән кавказ эчемлекләре, әнә өч җиделек куелган портвейн һ. б.Әллә тегесе юк инде? Ә? Уф, бар икән, чүлмәкләр, янавычлар артында икән: «Особая московская». Гофран абзыйның чырае яктырып китте.

– Сеңлем, әнә тегесен йөз грамм, – диде ул, кибетче Тәслимәгә акчасын сузып.

Тәслимә берсүзсез кырлы стаканга йөз граммны салды, стаканны күтәреп, үлчәү сызыгын тикшерде һәм, дөреслегенә ышангач, икенче бер стаканга авыштырып, абзыйга сузды, акчасын алды: акча йөз граммлык, тиенгә тиен дөрес иде.

Гофран абзый эшне тиз тотты, һоп итеп кенә стаканны әйләндерде һәм җәлт кенә киез эшләпәсен салды, аның эченнән беләүләнгән кәләпүш килеп чыкты, абзый, күзләрен йомып, мыс-мыс килеп, шул тирле кәләпүшен иснәде дә, яңадан башына киеп, эшләпәсен урнаштырып, чыгу юлына борылды. Моны шаккатып карап торган Тәслимә бер савыттан кәгазьле конфет алды да абзыйга сузмакчы булды:

– Аб-бау, Гофран абзый, шундый эсседә бер закускасыз үләсең ич, мә, кап! – диде.

Абзый исә, авыз кырыйларын кара майга каткан куллары белән сөртеп:

– Кирәкми, сеңлем, айныта ул, – диде һәм, җәлт кенә чыгып, кояшта ут булып кызган тимер мичкәсенә менеп утырды.

Юллы юка ыштаны һаман шул ябышкан көе иде әле.

Ат инде, ашыгыбрак атларга җыенып, урам уртасына таба борылды. Урамда бердәнбер тавыш яңгырады: дыңгыр-дыңгыр…

1993