Читать книгу Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 1 - Philip G. Zimbardo - Страница 14

MYŚL PRZEWODNIA 1.2 >

Sześć podstawowych perspektyw – biologiczna, poznawcza, behawiorystyczna, holistyczna, rozwojowa i socjokulturowa – dominuje w szybko rozwijającym się obszarze współczesnej psychologii. Każda z nich była początkowo propozycją radykalnie nowego rozumienia najważniejszych pojęć dotyczących umysłu i zachowania.

Kształt współczesnej psychologii został jej nadany przez historię, która sięga około 25 wieków wstecz, do greckich filozofów Sokratesa, Platona i Arystotelesa. Ci mędrcy nie tylko spekulowali, tak jak my, o świadomości i szaleństwie, lecz także wiedzieli, że emocje mogą zaburzyć nasze myślenie i spostrzeżenia, utrudniając interpretację świata zewnętrznego. Nawet dziś ludzie zapewne zgodziliby się z wieloma z tych starożytnych koncepcji – jak to czyni współczesna psychologia.

Jednakże Grekom należy się tylko częściowe wyróżnienie za zbudowanie podstaw psychologii. Mniej więcej w tym samym czasie Azja i Afryka tworzyły własne idee psychologiczne. W Azji wyznawcy jogi i Buddy eksplorowali świadomość, którą chcieli kontrolować na drodze medytacji. W tym samym czasie w Afryce z tradycyjnych wierzeń duchowych wyłaniały się oryginalne wyjaśnienia osobowości i zaburzeń psychicznych (Berry i in., 1992). Niemniej to tradycja grecka, a później Kościół, najsilniej wpłynęły na zawiłą ścieżkę rozwojową zachodniej psychologii jako nauki.

A jaką rolę w kształtowaniu badań w obszarze psychologii odegrał Kościół? W wiekach średnich na przykład kler aktywnie tłumił wszelkie pytania o ludzką naturę. Dlaczego? Częściowo była to próba odwiedzenia od zainteresowania „światem grzechu”. Druga część odpowiedzi leży w przekonaniu, że umysł i dusza są nierozłączne, działając niezależnie od praw naturalnych rządzących sprawami doczesnymi. Dla średniowiecznych chrześcijan ludzki umysł – jak umysł Boga – stanowił tajemnicę, której odkrycia śmiertelni nigdy nie powinni próbować.

Zmiana tego głęboko zakorzenionego poglądu nie była łatwa. Przełamanie średniowiecznej mentalności i zbudowanie intelektualnych podstaw współczesnej psychologii wymagało serii nowych, rewolucyjnych idei powstających na przestrzeni setek lat – co przenosi nas to do MYŚLI PRZEWODNIEJ dla tego podrozdziału:

MYŚL PRZEWODNIA >

Sześć podstawowych perspektyw – biologiczna, poznawcza, behawiorystyczna, holistyczna, rozwojowa i socjokulturowa – dominuje w szybko rozwijającym się obszarze współczesnej psychologii. Każda z nich była początkowo propozycją radykalnie nowego rozumienia najważniejszych pojęć dotyczących umysłu i zachowania.

Kiedy będziemy analizować te perspektywy, zorientujesz się, że każda z nich oferuje unikalne wyjaśnienia zachowania człowieka. Razem wzięte, tworzą różnorodne ujęcia psychologiczne, z których każde będzie stanowić ważne narzędzie w twoim „psychologicznym przyborniku” służące zrozumieniu zachowania człowieka. Aby ułatwić ci zrozumienie, jak bardzo użyteczne mogą być te perspektywy, każdą z nich zastosujemy do problemu, z którym zmaga się wielu studentów – do zjawiska prokrastynacji. Zaczniemy od perspektywy biologicznej.

Po zapoznaniu się z tą częścią będziesz potrafił:

1.3. Wyjaśnić perspektywę biologiczną.

1.4. Opisać historię rozwoju psychologii naukowej i współczesnego podejścia poznawczego.

1.5. Podsumować perspektywy psychologiczne, które wyłoniły się w XX wieku.

1.6. Zastosować perspektywy psychologii do własnego zachowania.