Читать книгу Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 1 - Philip G. Zimbardo - Страница 8

MYŚLI PRZEWODNIE

1.1. Psychologia obejmuje szeroki obszar, z wieloma specjalnościami, ale zasadniczo jest to nauka o zachowaniu i procesach umysłowych.

1.2. Sześć podstawowych perspektyw – biologiczna, poznawcza, behawiorystyczna, holistyczna, rozwojowa i socjokulturowa – dominuje w szybko rozwijającym się obszarze współczesnej psychologii. Każda z nich była początkowo propozycją radykalnie nowego rozumienia najważniejszych pojęć dotyczących umysłu i zachowania.

1.3. Psycholodzy, podobnie jak przedstawiciele innych nauk, stosują metodę naukową do empirycznego testowania swoich hipotez.

„Kiedy dzieciaki pochłonęły cały ten cukier – ciasto, lody, lemoniadę i słodycze – po prostu chodziły po ścianach!” – powiedziała jedna z naszych znajomych, opisując przyjęcie urodzinowe swojej ośmioletniej córki.

Musiałem mieć sceptyczny wyraz twarzy, ponieważ przerwała swoją historię i zapytała: „Wy, psycholodzy, po prostu nie wierzycie w zdrowy rozsądek, nieprawdaż?”.

Odpowiedziałem, że to, co ludzie nazywają „zdrowym rozsądkiem”, może być błędne, przypominając, że kiedyś zdrowy rozsądek głosił, iż Ziemia jest płaska. „Być może – zasugerowałem – przekonanie o wpływie wysokiego stężenia cukru na nadaktywność – który, jak się ludziom zdaje, obserwują – jest równie fałszywe”. „To mogło być po prostu podekscytowanie przyjęciem” – dodałem.

„Ludziom wydaje się, że obserwują?” – moja znajoma prawie krzyknęła. „Czy możesz udowodnić, ze cukier nie powoduje nadaktywności u dzieci?”

„Nie” – odpowiedziałem. Nauka nie działa w ten sposób. „Ale to, co mógłbym zrobić – zaryzykowałem – to przeprowadzić eksperyment, żeby sprawdzić, czy cukier wprawia dzieci w «nad»aktywność. Wtedy moglibyśmy sprawdzić, czy twoje twierdzenie przejdzie ten test”.

Nie najlepiej wybrałem moment na wciągnięcie mojej znajomej w dyskusję nad eksperymentami naukowymi, więc pozwolę sobie pozostawić ten problem tobie.

PROBLEM > Jak sprawdziłbyś, czy prawdziwe jest twierdzenie, że cukier powoduje nadaktywność u dzieci?

Zapraszamy cię do zastanowienia się, w jaki sposób zaprojektować taki eksperyment. Moglibyśmy na przykład podać dzieciom wysoko słodzone napoje i zobaczyć, co się stanie. Ponieważ jednak ludzie często widzą tylko to, co spodziewają się zobaczyć, nasze oczekiwania dotyczące cukru i nadaktywności mogłyby łatwo wpłynąć na obserwacje. W jaki sposób moglibyśmy zatem zaprojektować eksperyment dotyczący problemu cukru, który uwzględniałby także nasze oczekiwania? Nie jest to proste zadanie, ale przeanalizujemy je w tym rozdziale.

Każdy rozdział tej książki rozpocznie się od podobnego problemu – problemu, którego celem będzie aktywne zaangażowanie cię w uczenie się psychologii i w krytyczne myślenie o ważnych pojęciach przedstawianych w danym rozdziale. Wspólne przeanalizowanie tych zagadnień, zamiast zwykłego biernego przeczytania słów, pomoże ci rozwinąć schematy (modele umysłowe), które sprawią, że każde z tych pojęć będzie miało dla ciebie głębsze znaczenie i stanie się łatwiejsze do zapamiętania.

Problem „skoku cukrowego” w tym rozdziale jest ilustracją jednego z najbardziej podstawowych postulatów w całej psychologii, dotyczącego używania metody naukowej do badania umysłu i zachowania. Zanim jednak przejdziemy do sedna metody naukowej, sprecyzujmy, co rozumiemy przez sam termin psychologia.