Читать книгу Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 1 - Philip G. Zimbardo - Страница 19

Zmiana może być jedyną stałością w naszym życiu. Zgodnie z perspektywą rozwojową zmiana psychologiczna wynika z interakcji między dziedzicznością zapisaną w naszych genach a wpływem środowiska. Wielki znak zapytania dotyczy jednak proporcji udziału tych dwóch sił: co ma większy wpływ na to, kim się stajemy – natura (czynnik genetyczny) czy wychowanie (środowisko)? Jak widzieliśmy, perspektywa biologiczna podkreśla rolę natury, behawioryści zaś – rolę wychowania. Natomiast psychologia rozwojowa jest obszarem, który uwzględnia oba te wpływy.

Zasadnicza idea określająca perspektywę rozwojową przedstawia się następująco:

Ludzie zmieniają się w przewidywalny sposób, wraz z ujawnianiem się w miarę upływu czasu działania czynników wrodzonych i środowiskowych.

Innymi słowy, ludzie zachowują się i działają różnie w różnych fazach swojego życia. Fizycznie rozwój może być ujmowany z perspektywy takich przewidywalnych procesów, jak: wzrastanie, okres dojrzewania płciowego i przekwitanie. Psychologicznie rozwój obejmuje nabywanie języka, myślenia logicznego i przyjmowanie różnych ról w cyklu życia. Psychologów rozwojowych raczej nie zdziwi prokrastynujący nastolatek. Przeciwnie, mogą uznać to za zachowanie normalne dla wieku, biorąc pod uwagę fakt, że nastolatkowie wciąż się uczą, w jaki sposób godzić różnorodne odpowiedzialności i trafnie oceniać, jak długo zajmuje wykonywanie danych czynności – jednocześnie próbując nadążyć za swoim zmieniającym się ciałem i światem społecznym.

W przeszłości wiele badań rozwojowych skupiało się na dzieciach – częściowo ze względu na gwałtowne tempo zmian oraz ich raczej przewidywalny charakter. Jednakże od jakiegoś czasu psycholodzy rozwojowi poświęcają coraz więcej uwagi nastolatkom i osobom dorosłym – pokazując, że procesy rozwojowe trwają przez całe życie.

Każdy rodzic wie, co to „straszny dwulatek” – moment rozwojowy, kiedy wybuchy emocjonalne są szczególnie częste. Psycholodzy rozwojowi wyjaśniają to zjawisko jako naturalną konsekwencję nasilającej się u dziecka w tym wieku potrzeby niezależności, w połączeniu z ograniczonymi możliwościami mózgu w zakresie skutecznego radzenia sobie z frustracją.

Ten nastolatek podejmuje typowe dla jego wieku ryzykowne zachowanie. Psycholodzy rozwojowi zaznaczają, że w tym wieku racjonalna część naszego mózgu nie wykształciła jeszcze w pełni zdolności do kontroli impulsów, co wyjaśnia, dlaczego nastolatki często podejmują ryzyko.