Читать книгу LaTeX ga kirish. Darslik - Sultonali Mukaramovich Abduraxmonov - Страница 7

Tizimdan foydalanishni o‘rganishni boshlash uchun bevosita hujjatni yozish, kompanovka qilish va uni ekranda ko‘rish bilan ish olib borish maqsadga muvofiq. Bu yerda keltirilgan buyruqlarni keyinroq aloxida o‘rganamiz. Hozircha LaTeX tizimni o‘rganishga kirib olish uchun keltirilgan ketma ketlikda ish olib boramiz. Biz adabiyotni tayyorlash davrida foydalanuvchi «kiril» alifbosidan foydalanishi mumkinligini e’tiborga olib, hujjalarda «kiril» alifbosidagi matnlarni ham kiritilishini ta’minlash buyruqlarini kiritib ketdik.

2.2.1. TeXMaker ni ishga tushirish

TeXMaker interfeysini matn va buyruqlar maydoniga quyidagini tering:

\documentclass {article}

\usepackage [T2A] {fontenc}

\usepackage [russian] {babel}

\begin {document}

Холдоров

\end {document}

Ekran quyidagicha ko‘rinishga ega bo‘ladi:

Rasm 2.4. Hujjatni kiritish maydoni.

Tizimda dasturni kompanovka qilish uchun, uni biror nom bilan fayl sifatida saqlab oling. Buning uchun instrumentlardan «Сохранить как..» instrumentini tanlab bosing va faylga nom bering:

Rasm 2.4. Hujjatni saqlash instrumenti.

Berilgan nom ekran interfeysi yuqorisida». tex» kengaytmasi bilan xosil bo‘ladi.

Kiritilgan hujjatni kompanovka qilish uchun interfeysni quyidagi instrumentini sichqoncha yordamida bosing:

Rasm 2.5. Hujjatni kompanovka qilish instrumenti.

Interfeysda kompanovkani borishini ko‘rsatuvchi maydonda kiritilgan buyruqlar va matnlarni kompanovkalash (mashina tiliga o‘tkazish jarayoni) namayon bo‘ladi. Agar hujjatni kiritishda xatolik kuzatilsa bu haqida qizil yozuvlar bilan xatolik sababi va xatolik kuzatilgan qator ko‘rsatiladi.

Kompanovka tugagandan keyin kiritilgan matn «dvi» formatga o‘tadi. Bu tayorlangan matnni ekranda «pdf» formatda ko‘ri uchun quyidagicha ish ko‘riladi:

Tizim interfeysidan sichqoncha yordamida «Просмотр pdf» instrumenti ishga tushiriladi:

Rasm 2.6. Hujjatni natijasini ekranda ko’rish instrumenti.

Ekranni ko‘rish maydonida quyidagi xosil bo‘ladi:

Rasm 2.6. Hujjatni natijasini ekranda ko’rinishi.

2.2.2. Matnni o‘zgartirish

Hujjat matnni o’zgartirish texnologiyasi juda sodda. Hujjat maydonida hujjatdagi matnni quyidagicha o’zgartiramiz:

\documentclass {article}

\usepackage [T2A] {fontenc}

\usepackage [russian] {babel}

\begin {document}

Салимов бугун келди

\end {document}

Yuqoridagi singari programma kompanovkalab interfeys yordamida xosil bo‘lgan matnni ko‘rish tizimi ishga tushirilsa,

Ekranni ko‘rish maydonida quyidagi xosil bo‘ladi:

Rasm 2.7. Yangi o’zgartirilgan hujjatni natijasini ekranda ko’rinishi.

2.2.3. Matnni o‘zgartirish texnologiyasi

Yangi matnni matn o’rniga quyidagicha kiriting:

\documentclass {article}

\usepackage [T2A] {fontenc}

\usepackage [russian] {babel}

\begin {document}

Комилжон ишга келиб 10—30 да чикиб кетди

\end {document}

Yuqoridagi singari programma kompanovkalab interfeys yordamida xosil bo‘lgan matnni ko‘rish tizimi ishga tushirilsa, ekranni ko‘rish maydonida quyidagi xosil bo‘ladi:

Rasm 2.8. Yangi o’zgartirilgan hujjatni ekranda ko’rinishi.

LaTeX ni birlamchi varianti kompyuterga o‘rnatilgandan keyin, tizimga birlamchi variant tarkibida bo‘lmagan buyruqlar kiritilsa, tizim ularni zaruriy dasturiy paketlarini internetdan qidirib o‘rnatib oladi (kompyuter internet tarmog‘iga ulangan bo‘lishi kerak).

LaTeX tizimida hujjat tayorlash jarayonida xotirada quydagi fayllar hosil bo’ladi va jarayonda ishtirok etdi:

.log – fayl protokoli; kompilyatsiya bilan bog’liq barcha ma’lumotlar ushbu faylga yozilgan.

.aux – o’zaro bog’liqlik ma’lumotlari;

.toc – fayllar tarkibi;

.lof – tasvirlar ro’yxati;

.lot – jadvallar ro’yxati;

.bbl – BibTEX dasturi yordamida yaratilgan bibliografiya;

.Ind – MakeIndex dasturi tomonidan yaratilgan mavzu ko’rsatkichi

Nazorat savollari

1. Yangi hujjat qanday hosil qilinadi?

2. LaTeX da hujjat qanday nomlanadi?

3. Hujjatni redaktorlash qanday amalga oshiriladi?

4. Hujjatni yuklash tizimini tushintiring.

Topshiriqlar

1. TeXMaker dasturini ishga tushiring va \documentclass {article}, \begin {document} va \end {document} buyruqlari asosida ixtiyoriy besh qator lotin alifbosidagi matnni kiriting, ma’lim nom bilan saqlang va kompanovka qilib jarayonni borishini kuzating.

2. Kiritilgan matnga o’zgartirish kiritib qayta kompanovka qilib jarayon borishini kuzating.

3. Matn tarkibidan \end {document} buyrugini o’chirib tashlang va kompanovka jarayonida kuzatiladigan xatolikni tahlil eting.

4. Xar bir xolatda hujjat natijasini pdf formatda ekranda kuzating.

5. TeX Live, MiKTeX va. Tavsifini toping

6. MacTeX. Quyidagi tarqatishlardan qaysi biri sizning shaxsiy kompyuteringizning tizim talablariga javob beradi?

7. TeXstudio, TeXworks tahrirlovchilarining imkoniyatlarini o’rganing,

8. WinEdt, Sublime Text 3. Ularning qaysi birida vizual elementlar amalga oshiriladi?