Читать книгу На заснежаны востраў - Анка Упала - Страница 32

– У Судане зусім нядаўна скончылася грамадзянская вайна, і Паўднёвы Судан аддзяліўся, – адукоўвае мяне Тунтэматон. – Жанчынам там даводзіцца насіць хіджаб. Калі ўбачаць, што нехта без яго, забіраюць у паліцыю за непрыстойныя паводзіны. Хаця што гэта, скажыце, калі ласка, за фармулёўка?

– І потым кідаюць у турму?

– Ды не, адпускаюць.

– Усіх жанчын без хіджаба хапаюць? І цябе, і мяне могуць схапіць?

– Чапляюцца толькі да жанчын з Паўднёвага Судана. Калі нехта з Паўночнага, то ўжо не чапаюць. Замежніцы каля амбасады ў шортах ходзяць – ніхто ім слова не кажа.

– А ў Паўночным і Паўднёвым Суданах хіба людзі адрозніваюцца знешне?

Тунтэматон крыху марудзіць з адказам, шукае словы. Тэма датклівая, але, назіраючы маю неабазнанасць у пытанні, яна ўсё ж тлумачыць, што ў Паўднёвым Судане людзі маюць класічную афрыканскую знешнасць, а на поўначы народ з выгляду святлейшы, там заўважаецца дамешак арабскага насельніцтва.

– Атрымліваецца, нават па адценні скуры людзей дыскрымінуюць?

– Атрымліваецца, так.

Ад Тунтэматон я дазнаюся шмат таго, чаго раней не ведала пра Афрыку, у тым ліку тое, што гаварыць “пра Афрыку” агулам мала калі дарэчна.

– Алена, я не магу расказваць пра Афрыку, бо яна не ёсць нечым маналітным. Гэтаксама як і Еўропа – гэта ж мноства зусім розных краін і народаў!

– У маіх вачах ніхто не можа разглядзець зрэнкі, – кажа Тунтэматон, калі мы едзем электрычкай да Стакгольма.

– Паглядзі на мяне, – прашу я.

Вечаровае сонца ліе прамяні на яе твар.

– Я магу, бачу твае зрэнкі.

Потым дадаю:

– А ў мяне адна зрэнка большая за другую.

Цяпер Тунтэматон разглядае мяне.

Мы два кантыненты. З нядаўняга часу мяне пачала больш закранаць тэма колеру скуры, хоць раней не мела асаблівага значэння. Усходняя Еўропа, адкуль я паходжу, – самы белы (і самы бедны) еўрапейскі рэгіён, дзе не заўважаеш сваю “беласць”. Цяпер жа ўсё інакш. Мой колер скуры – адзін з многіх, і за ім цягнецца гісторыя прывілеяў. За колерам скуры Тунтэматон – іншая гісторыя і іншы досвед.

Аднойчы Астрыд задала мне і Вользе пераказ артыкула пра былую нацыстку з маленькага шведскага гарадка. Артыкул мы пераказалі, але я не змагла працытаваць нацысцкі слоган, што згадваўся ў газеце. Я некалькі разоў адкрыла рот, але… У кабінеце ціха, мірна. Усе слухаюць мяне. І мне зараз вымавіць слова на літару «н», каб яно вылецела і прыляпілася да… Навошта? У людзей ёсць імёны, каб называцца. Я сказала, што не хачу паўтараць тых слоў.

Тунтэматон часам кажуць, што яна не вельмі цёмная, яе гэта чапляе.

Я думаю пра свой колер. Мне часта закідаюць, што я занадта белая. На мне не трымаецца загар, і я не мяняю свой колер па сезоне “як належыць”. “Як з пограба вылезла”, – сказала мне аднойчы ўлетку незнаёмая кабета на радзіме. А іншым разам жанчына, якая збірала бутэлькі ля пляжа, падышла, пасмейваючыся, падзяліцца, што яна таксама раней была такой белай, дык з яе ўсе смяяліся.

Прагуляўшыся па Дротнінгатан, мы ўзбіраемся на вяршыню пагорка, дзе знаходзіцца былая абсерваторыя. Тут можна сядзець ля крутога схіла і глядзець зверху на горад.

Па дарозе сюды Тунтэматон зацягнула мяне ў краму з рознымі змрочнымі аксэсуарамі накшталт чарапоў і вопраткай з гатычнымі прынтамі і купіла сабе напульснік з шыпамі. Да яе скуранкі і сонечных акуляраў ён добра пасуе.

Я дапамагаю зашпіліць яго на яе руцэ.

– Ты выглядаеш як рок-зорка.

– Чорных рок-зорак не бывае, – адказвае Тунтэматон, але, паглядзеўшы на выраз майго твару, дадае: – Окей, цяпер бываюць.