Читать книгу Саха фольклора - Группа авторов - Страница 16

«Аҕал» диэтэххэ антах хайыһар, «ыл» диэтэххэ ымас гынар, «кулу» диэтэххэ курус гынар, «мэ» диэтэххэ мичис гынар.

Акаары ахсым, киһиргэс киэбиримтиэ.

Албын аал баһын хоҥнорор.

Албыҥҥа акаары бараммат.

Антах-бэттэх сирэй буолар.

Арбаҕас иһигэр абааһы баар.

Арҕаһыгар баастаах ат ыҥыырын уурдарбат.

Аһаан бүтэн баран атаһын ахтыбыкка дылы.

Аһыырга аллаах, үлэҕэ көлөөк.

Атаҕастыыбын диэн атаххыттан ыллараайаххын.

Аччыгы аһат, тоҥмуту ириэр.

Баай дьадаҥыны аһыммат, дьадаҥы баайы аһыммат.

Баай мэник иккигэ халлаан хабарҕатынан, муора тобугунан.

Баай оҕото бардам, тот оҕото дохсун.

Баҕа бэйэтин бадараанын хайгыыр.

Биэрэр илии билэр, ылар илии билбэт.

Булбута муннугар, туппута тумсугар.

Бүлүү түгэҕинээҕи киһини кынчарыйбыкка дылы.

Былыттаах халлаан курдук киһи.

Быста-быста салҕанар, тимирэ-тимирэ күөрэйэр, өлө-өлө тиллэр.

Бэҕэһээҥҥэ диэри ыт буутун ытыра сылдьарыҥ, бүгүн саһыл кутуругун тута сылдьаҕын.

Бэрдэ бэргэһэ саҕа, үтүөтэ үтүлүк саҕа.

Бэрт киһи бэтиэхэлээх, үтүө киһи үгэлээх.

Бэс ыйыгар Бээчээн муннун үлүппүтүгэр дылы.

Дьахтар оронуттан оhоҕор тиийиэр диэри санаата сэттэтэ уларыйар.

Дьүһүнүн көрөн киһини сэнээмэ.

Икки адьырҕа эһэ биир арҕахха кыстаабаттар.

Иҥсэтигэр иэдэйбит, акаарытыгар алдьаммыт.

Ис миинэ киһи.

Кинээс ойоҕо кэтэхтээх, уус ойоҕо улаатымсык, ойуун ойоҕо улаҕалаах.

Киһи киһиэхэ тэҥнэспэт, сүөһү сүөһүгэ тэҥнэспэт.

Киһи эриэнэ иһигэр, сүөһү эриэнэ таһыгар.

Киһиргээн кэтэҕэ тулларын кэрэйбэт.

Киэҥҥэ киирбэт, баайга баппат киһи.

Көбүөхтүүрүн аанньа күөх киһиргэс.

Көҕөнү тутаары, чөркөйтөн маппыт.

Көҕөнүн ытабын диэн чуркуйуттан маппыт.

Көрдөрөн туран балыырдаах, туттаран туран мэлдьэхтээх.

Көс ыта көҥөс.

Көхсүгэр оноҕостоох, муннугар сыттаах.

Кулгааҕа-хараҕа кэҥээбит киһи.

Кулгаах ырааҕы истэр, харах чугаһы көрөр.

Kумах мэйии, хоҥхо бас.

Куттас үйэтигэр сүүстэ өлөр.

Куһаҕан киһи кулгааҕа кутуругун төрдүгэр.

Куттамсахха турбут барыта тойон.

Куттас бэйэтин күлүгүттэн куттанар.

Кутуругун быһа кыбына сылдьар.

Күн киһитэ көмүскэс, Айыы киһитэ аһыныгас.

Күөх көппө, күөх сүрэх.

Күөх оту тосту үктээбэт киһи.

Күөххэ көппүт, бэлэмҥэ бэрт.

Кырдьан баран кылыыһыт буолбукка дылы.

Кэччэгэйтэн кэлтэгэй хамыйахтаах баһар.

Салаҥ киһиэхэ хара тыа маһа ытыыр.

Санаалаах татыма, өйдөөх мөлтөҕө.

Саһыл курдук ньылаҥнас, ыт курдук ырдырҕас.

Сатаабат сата баһын тардар, өйдөөбөт үөдэни хаһар.

Саха сахатынан кэрэ.

Сиик хоту сигилилээх, салгын хоту санаалаах.

Сиикэйи аһаабат, силгэни сиэбэт.

Сир быта киһи.

Сириксэн силлибиккэ түбэһэр.

Содур киһи сонумсах.

Сокуона сутуругар, ыйааҕа ытыһыгар.

Сонуну солбуйбут, саҥаны сахсыйбыт.

Сууллубут таҥас курдук киһи.

Сүрэҕэ суох сүүс сүбэлээх.

Сүүһүгэр түптүрдээх, хараҕар хаппардаах.

Сыа хаары быспат, уу долгуратын хамнаппат, күөх оту тосту үктээбэт киһи.

Сымыйанан эппэтэҕинэ, иһэ ыалдьар.

Сымыйаччы кэрэһиттээх, түөкүн хонуктаах.

Сытар ынаҕы туруорбат киһи.

Сыылла сылдьан сыарҕа быатын быhар.

Сэнээбиккиттэн сэттэҕин ылыаҥ.

Таас сүрэх.

Таас ытыс, хаппыт тарбах.

Талыы собо курдук дьон.

Тииһимэ тиҥэһэ, тыыныма тыһаҕас, болҕой борооску.

Тимир илии, кытаҕас ытыс.

Тимир тириитин кэппит.

Топпутун тобуга уйбат.

Туппутун ыһыктыбат, көрбүтүн чыпчылыйбат.

Түөкүн киһи үс күлүктээх.

Тыал хоту сылдьар киһи.

Тэбэр сүрэхтээх, тардар тымырдаах, оонньуур хааннаах киһи.

Уот курдук киһи.

Уохтаах буору сиэмэ сөбүлүүр, үтүө киһини дьон сөбүлүүр.

Устан барар уу киһитэ, ааһан барар айан киһитэ буолбатах.

«Уу» диэбитэ – хаар, «хаар» диэбитэ – уу.

Үрүҥү хара диир киһи.

Үс күлүктээх киһи.

Үс өргөстөөх, аҕыс кырыылаах киһи.

Үтүө ат биир кымньыылаах, үтүө киһи биир тыллаах.

Үтүө киһи үөлэһэ кыымнаах, өтөҕө төҥүргэстээх.

Үтүө киһи хараҕа үс.

Үчүгэй киһи суола сырдык, куһаҕан киһи суола хаpaҥa.

Үчүгэй майгыҥ – көтөр кынатыҥ.

Хаахыныыр мас охтон биэрбэт.

Хагдаҥ оттоох сиргэ олоруо суох күтүр.

Харыйаны таҥнары соспут курдук.

Хаһынара хараҕа, оҥосторо уоһа.

Ыал киллэрбэт, ыт үрбэт буолбут.

Эмэһэтигэр чох кыбыллыбыт.

Эриэн ыт элэгэ, күөт ыт күлүүтэ буолбут.