Читать книгу Разламашкі майстра Люфта (зборнік) - Кацярына Мядзведзева - Страница 12

Узяўшы пад руку Лемюэля, я паважна пайшла з ім да выхада з кірмашовых радоў. На яго твары расцвіла ўсмешка, і ён раз-пораз паварочваўся да мяне, нібы хацеў яшчэ раз пераканацца, што я побач і нікуды не падзелася. А я падумала: калі ён не трывожыцца пра ўласную рэпутацыю і спакой сваёй нявесты, чаму пра гэта павінна клапаціцца я?

Не ведаю, ці зразумеў Лем, чаму я зноў стала з ім мілай і ласкавай, але калі ён заўважыў гэту змену, то стаў у тры ці чатыры разы больш усміхацца і распавядаць усялякія глупствы. А мне было добра і трохі горка, бо я аказалася недастаткова строгіх правіл для яго…

Па дарозе Лемюэль распавёў мне яшчэ крыху сваёй сямейнай гісторыі. Я мімаволі параўноўвала яго сям’ю і нашу. Рэчы маёй прабабулі звалілі на гарышча і забыліся пра іх. Са спадчынай старога Грымсвотна было інакш – сваякі ледзь не біліся за тое, каб узяць сабе штосьці на памяць. І дом трымалі ў парадку, пакуль маленькі Лемюэль не вырас і не ўступіў у правы.

– Некаторыя былі незадаволены, што дом адышоў мне, але аспрэчваць ніхто не стаў. Ды і сваю долю атрымаў кожны. Уся наша сям’я выдатна забяспечана, а з дому прадзед дазволіў кожнаму ўзяць памятны сувенір. Мая матухна ўзяла частку кніг, цётка Мод – сакрэтнік, а вось іншая цётка, Генрыета, як высветлілася, паспела раней за ўсіх і адхапіла куфар з драконамі. Так, так, той самы, да якога падыходзіць таямнічы драконавы ключ. Нядаўна мы з маці і сястрой наведвалі цётку Генрыету, і яна папрасіла мяне штосьці адшукаць у кладоўцы. І я натыкнуўся там на гэты куфар. Цётка стаяла побач і трымала лямпу, таму я не змог праверыць, адкрыты замок ці замкнёны. І наогул, не стаў дэманстраваць сваю цікаўнасць, інакш цётка перахавала б куфэрак у новае месца. Б’юся аб заклад: яна была ўпэўнена, што там усярэдзіне скарбы. Мне не церпіцца даведацца, ці мела яна рацыю.

– Чаму ж ты адразу не спытаўся ў яе? Лемюэль скрывіўся.

– Я спадзяюся на тваё абаянне. Мяне яна недалюблівае. У дзяцінстве я разбіў яе крыштальную вазу – і не дараваны дагэтуль. Упэўнены, цётка да гэтай пары выношвае план помсты. Баюся, як бы не атрымаць аскепкі гэтай вазы ў якасці вясельнага падарунка.

Калі мы падышлі да невялікага дамка, схаванага за разгалістымі старымі вербамі, Лемюэль зрабіў страшныя вочы і сказаў:

– Дэйсі, пакляніся, што не станеш каштаваць каменных кексаў.

– Чаму? – мне наогул падабаўся гэты гатунак выпечкі.

– Таму што ў цётачкі Генрыеты кексы і праўда каменныя. Мясцовы дантыст ужо багацце нажыў на яе гасцях. Не, праўда, пакляніся! Я абяцаў прыглядваць за табой! Мне будзе няёмка, калі ты вернешся да бабулі, як стары грабянец, з паламанымі зубамі. Ты чуеш мяне, непаслухмяная дзяўчынка?

Цётка Генрыета аказалася сухарлявай і зласлівай бабулькай. Дзіўна, як парой у адных і тых жа бацькі і маці могуць нарадзіцца такія розныя дочкі: адна пульхная, мяккая і лагодная, другая – падобная да прышчэпкі для бялізны. Як быццам нехта ўсемагутны, замешваючы сям’ю і размяркоўваючы інгрэдыенты для будучых дзяцей, адвярнуўся на момант – ці то птушка ў акне праляцела, ці то пагрукалі ў дзверы – і потым пераблытаў, усыпаў у адну міску зашмат соды ці цынамону, а ў іншую чагосьці не даклаў…

Пасля традыцыйнага абмену ветлівымі словамі цётка Генрыета таксама завяла гутарку пра вяселле пляменніка.

– Я ўжо думала, ты ніколі не ажэнішся, – прарыпела яна, разліваючы гарбату чамусьці ў кававыя кубачкі. – Вяселлі – задавальненне не з танных.

– А што рабіць, цётачка, – з усмешкай развёў рукамі Лемюэль. – Род Грымсвотнаў павінен быць працягнуты, і гэта нялёгкая місія ўскладзена на мае плечы.

– Небяспечны гэта занятак – працяг роду, – кіўнула цётка. – Добра хоць, што твая нявеста не з тых шчэпак з вузкімі сцёгнамі, якія няздольны ні зачаць, ні вынасіць. Жанчына павінна быць як пясочны гадзіннік: шырокая і зверху, і знізу, а пасярэдзіне – талія.

Яна прамаўляла гэтыя банальныя ісціны, не задумваючыся, што сама падобна зусім не на пясочны гадзіннік, а хутчэй на сонечны.

– Піце гарбату, выдатная чорная гарбата, – падбадзёрыла цётка. – І бярыце кекс, Дэйсі, мілачка, трохі здобы вам не пашкодзіць. Дзяўчатам трэба есці салодкае, каб быць добрымі і вясёлымі.

Я сербанула з кубачка і паспешна, баюся, нават занадта паспешна, паставіла яго назад на сподак. Гарбата цёткі Генрыеты, мяркуючы па гусце і колеры, пражыла доўгае і поўнае прыгод жыццё, і, відавочна, не ўпершыню аказалася ў імбрычку.

Я чула, вядома, пра людзей, якія збіраюць скарыстаную гарбату, высушваюць яе і выкарыстоўваюць паўторна, але ўпершыню давялося мне паспрабаваць гэты экзатычны напой.

– Для твайго вяселля ў мяне ўжо ёсць убор, – паведаміла цётка Лемюэлю. – Тая самая парчовая сукенка з зялёнай ніткай, якую я апранала на вяселле тваіх бацькоў. Хоць наўрад ці ты яго памятаеш, цябе тады яшчэ не было.

– Наўрад ці наогул хто-небудзь успомніць вашу сукенку, цётачка, – са свецкай усмешкай адказаў Лемюэль, – усе вырашаць, што вы толькі-толькі ад краўца.

– Краўцы! – чмыхнула цётка. – Дзяруць утрая даражэй, а потым усё адно там моршчыць, тут цягне. І ніколі не могуць параіць правільную даўжыню. Дэйсі, мілачка, а ваша сукенка ўжо гатова?

Я разгубілася. Ці да месца будзе прызнацца, што на вяселле Лемюэля я, на шчасце, не запрошана?

– Дэйсі надзене сукенку сваёй прабабулі, – выратаваў мяне Лемюэль. – Яна пышная, лёгкая і з ружачкамі.

Я здзіўлена паглядзела на яго. Трэба ж, запомніў, у чым я была ў яго ўпершыню.

– Эканомная дзяўчынка, – станоўча кіўнула цётка. – У цяперашнім жыцці без эканоміі – нікуды. Дарэчы, Лемюэль, я ўжо падрыхтавала для цябе вясельны падарунак – выдатны сталовы сервіз, там бракуе ўсяго пяці прадметаў і носік у імбрычка склеены, але гэта амаль неўзаметку, асабліва калі не глядзець у профіль. Усё адно твае будучыя дзеці яго разаб’юць. Дзеці заўсёды ўсё разбіваюць, – і яна засмучана падціснула вусны.

– Так, дзеці – гэта маленькія ўраганы, – ціхамірна пагадзіўся Лем і падміргнуў мне. – Малюсенькія драконы, што сеюць паўсюль разбурэнне ды хаос. Дарэчы пра драконаў, цётачка, я выпадкова заўважыў адну вельмі цікавую рэч у тваёй кладоўцы. Куфар з драконамі, адкуль ён у цябе?

– Бач ты, вастравокі, – прабурчала цётка. – Сам ведаеш, гэта твайго прадзеда. Я ўзяла яго на памяць… даўно…

– Я хацеў бы паказаць яго Дэйсі, калі ты не супраць, – і Лемюэль усміхнуўся так лісліва, як толькі ўмеў, падштурхоўваючы мяне локцем, каб і я закінула слоўца.

– Ты ведаеш, дзе ён стаіць, – сказала цётка хмурна.

Мы дабраліся да кладоўкі і дрыготкімі рукамі выцягнулі куфар. На жаль, ён быў адкрыты (замок зламаны, як сказаў Лемюэль) і пусты… Я не ўтрымала гаротнага ўздыху. Калі так пойдзе далей і я не знайду спосаб зняць закляцце, то змагу зарабляць на жыццё, адкрыўшы школу трагічных уздыхаў і прыбітых горам поглядаў. Так, і чытаць лекцыі на тэму: «Як сапсаваць сабе жыццё»…

– Здаецца, тут і праўда былі скарбы, – засмучана сказаў Лемюэль.

– Скарбы, як жа, падстаўляй кішэнь, – аказалася, цётка Генрыета стаіць у нас за спінай. – Там не было нічагуткі каштоўнага, толькі купка трухлявых старых кніг, спісаных нечытэльным дробным почыркам.

Мы страпянуліся. Перазірнуліся.

– І дзе ж цяпер гэтыя кнігі? – спытаў Лем.

Цётка пажавала вуснамі.

– Дзе-дзе. Дзе ім і месца – на памыйніцы.

Лем схапіўся за галаву.

– Там бы яны і апынуліся, калі б твая маці не забрала іх, – працягвала цётка. – У яе нездаровая прыхільнасць да ўсяго, дзе напісаны ці надрукаваны літары.

Так, цётка Генрыета паважала толькі адзін від паперы – той, на якім надрукаваны грошы. Уся іншая папера была патрэбна ёй для таго, каб загортваць селядзец ці высцілаць дно смеццевага кошыка. Якое шчасце, што яна не падпаліла камін запіснымі кніжкамі свайго бацькі.

– Няўжо яна не ведала, чым займаўся сэр Грымсвотн, не разумела ўсёй каштоўнасці яго запісаў? – не магла супакоіцца я, пакуль мы хуткім крокам ішлі да дому бацькоў Лемюэля.

– Ведала, чаму ж не, – адказаў Лем. – Але ж ты разумееш, падобныя ёй людзі лічаць, што кнігі – гэта смецце, а ўсе прыбыткі стары Грымсвотн атрымліваў проста таму, што з поспехам пудрыў людзям мазгі. Пачуй яна, якія сумы прапаноўвалі канкурэнты прадзеда за гэтыя запісныя кніжкі, яна б з інфарктам звалілася.

– Твая маці таксама ведала гэта?

– Усе ведалі. Але маці і бацька шануюць сямейную спадчыну. Фамільныя архівы значна даражэйшыя за грошы. Ах, Дэйсі, як я рады, што прадзедавы кнігі ў руках маёй матухны! Яна з кніг парушынкі здзімае. Хутка, зусім хутка ты атрымаеш у рукі разгадку сваёй таямніцы. «Самыя дзейсныя сродкі», старонка 87. Можа, па дарозе купім шампанскага? Каб адсвяткаваць поспех?

Але я, з маімі забабонамі, лічыла за лепшае спачатку злавіць мядзведзя, а ўжо потым паліваць яго шампанскім. Я баялася спудзіць удачу. Баялася, што «Самых дзейсных сродкаў» чамусьці не будзе ў бібліятэцы матухны Лема, што кніга заплеснела ці загінула пры прарыве водаправода, а можа, маленькі Лем зрэзаў яе ўсю, майструючы ўсярэдзіне тайнік…