Читать книгу Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 10 R. 2014 t. I-II - Группа авторов - Страница 50

Przed siedemdziesiątą rocznicą wybuchu powstania w getcie warszawskim Yad Vashem poprosiło mnie o przeprowadzenie raz jeszcze wywiadu z Gutmanem na temat tego zrywu. Pamiętał on wszystkie wydarzenia z tamtego okresu w najdrobniejszych szczegółach, lecz z trudem przychodziło mu mówienie o nich w sposób przejrzysty i klarowny. Opisywał śmierć Margalit Landau, przyjaźń z Elkiem Różańskim i podziw dla Anielewicza, ale słowa zamierały mu na ustach. Próbował kilka razy, głos mu się łamał. Powiedział: „Oni wciąż we mnie żyją, nie dam rady opowiedzieć ich historii”.

Gutman oczywiście się mylił. Zdecydowanie mu się to udało. Podczas swojego długiego, pełnego trudów życia zrobił znacznie więcej niż napisanie prac, które stały się klasycznymi i fundamentalnymi pozycjami w badaniach nad Zagładą, położył podwaliny pod badania nad losem Żydów w czasie Zagłady, prowadzone w Izraelu i za granicą, oraz nadał tej ważnej dyscyplinie konstytutywne znaczenie w historii Izraela, Żydów, ludzi i współczesnego świata. Dzięki swoim książkom, wykładom i długim rozmowom Gutman wychował pokolenia uczniów – w środowisku akademickim i poza nim – których nauczył miłości, współczucia i upamiętniania straconego świata. Był to świat Anielewicza, Korczaka i Ringelbluma, a jednocześnie świat rodziców samego Gutmana, siostry Geni, Margalit Landau, Elka Różańskiego i wielu innych. Przede wszystkim był to jego świat.

Israel Gutman – członek Ha-Szomer ha-Cair, bojownik getta warszawskiego, członek żydowskiego ruchu oporu w Auschwitz, profesor na Uniwersytecie Hebrajskim i samodzielny pracownik naukowy w Yad Vashem – „odszedł do swojego świata”, jak mówi się po hebrajsku. Uczynił to w najbardziej pierwotnym znaczeniu tych słów. Odszedł do świata, który kochał. Do świata, który wypełniał jego dnie i zaprzątał jego myśli nocami. Do świata, który choć odszedł w płomieniach, towarzyszył mu przez tyle lat. Odszedł do swojego świata i osierocił tych, którzy się od niego uczyli i którzy go kochali. Badacze Zagłady wciąż zmagają się z trudnymi i ważnymi zadaniami. Dziedzictwo naukowe Israela Gutmana oraz jego działalność publiczna i edukacyjna są dla nas trwałym fundamentem. Czy my – badacze Zagłady w Izraelu i na całym świecie – wykażemy się dostateczną mądrością, żeby czerpać z nich inspirację do sprostania wyzwaniom XXI wieku?

Z języka angielskiego przełożyła Katarzyna Kaszorek

Słowa kluczowe

Israel Gutman, getto warszawskie, historiografia getta warszawskiego

Abstract

The article if devoted to Prof. Israel Gutman, one of the most eminent Holocaust scholars. Dreifuss reconstructs Gutman’s life from the pre-war period, through his stay in the Warsaw ghetto and concentration camps, to his emigration to Palestine and the building of the state of Israel, where the novice kibbutz worker became a scholar who shaped the direction of Holocaust research at the Yad Vashem Institute and the Hebrew University of Jerusalem. Gutman’s scientific methodology postulated a focus on the life of Jews during the Holocaust, its reconstruction on the basis of Jewish sources, and explanation of personal dilemmas and complex social relations.

Key words

Israel Gutman, Warsaw ghetto, Warsaw ghetto historiography