Читать книгу Doping w sporcie - Группа авторов - Страница 50

Czynniki wzrostu fibroblastów (ang. fibroblast growth factors – FGFs) to rodzina 22 protein, które są szeroko rozpowszechnione w całym organizmie ludzkim, aby pełnić różnorodne funkcje w procesach proliferacji i różnicowania wielu komórek i tkanek. Przynależność do rodziny FGFs nie jest związana z podobieństwem w działaniach na komórki, lecz z obecnością nieodłącznej domeny składającej się z ok. 120 aminokwasów, która pośredniczy w przyłączaniu się FGFs do receptorów błonowych dla czynników wzrostu fibroblastów. Najlepiej poznanym przedstawicielem tej grupy jest FGF-1, białko o masie cząsteczkowej 17 kDa, które działa mitogennie na wiele komórek, indukując syntezę DNA, oraz bierze udział w takich procesach, jak stymulacja migracji komórek, angiogeneza czy gojenie ran. Potencjalnie może być wykorzystywany w celach terapeutycznych, takich jak leczenie ran, złamań oraz w neuroprotekcji. Lek nie przeszedł jednak pozytywnie testów III fazy w badaniu TAMARIS i nie udowodniono jego skuteczności w leczeniu krytycznego niedokrwienia kończyn dolnych. Czynniki wzrostu fibroblastów można znaleźć w składzie produktów kosmetycznych. Ich zadaniem ma być aktywacja szklaków sygnalnych, prowadzących do biosyntezy kolagenu, elastyny, lamininy oraz kwasu hialuronowego, a także stymulacja genów, których produkty białkowe są odpowiedzialne za naprawę uszkodzonych komórek skóry.

PODSUMOWANIE

W 2010 r. na liście WADA pojawił się zapis stanowiący, że zabronione jest stosowanie przez sportowców preparatów pozyskanych z osocza bogatopłytkowego (ang. platelet rich plasma – PRP). Jednak rok później PRP, pomimo obecności w nim niektórych czynników wzrostu, zostało usunięte z wykazu środków dopingujących. Według WADA wyniki prowadzonych badań nad preparatami PRP nie wykazały ich korzystnego wpływu na poprawę zdolności wysiłkowych ponad ten wynikający z potencjalnego efektu terapeutycznego. Oczywiście nie zmienia to faktu, że indywidualne czynniki wzrostu pochodzące z dowolnego innego źródła pozostają niezmiennie zabronione, zgodnie ze stosownymi zapisami klasy S.2 z listy WADA.

Piśmiennictwo

1. Bock-Marquette I., Saxena A., White M. i wsp.: Thymozin beta 4 activates integrin-linked kinase and promotes cardiac cell migration, survival and cardiac repair. Nature 2004; 432: 466–472.

2. Esposito S., Deventer K., Van Eenoo P.: Characterisation and identification of a C-terminal amidated mechano-growth factor (MGF) analogue in black market. Rapid Commun. Mass Spectrom. 2012; 26: 686–692.

3. Gołos A., Treliński J.: Kliniczne zastosowanie osocza bogatopłytkowego. Hematologia 2014; 3: 252–259.

4. Handelsman D.J.: Performance enhancing hormone doping in sport [updated 2015 May 19] [w:] Endotext (red. K.R. Feingold, B. Anawalt, A. Boyce i wsp.) [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000.

5. Jóźków P., Mędraś M.: Hormon wzrostu i IGF-1 jako substancje dopingujące w sporcie wyczynowym. Endokrynol. Pol. 2009; 60: 389–394.

6. Kurzyk A.: Angiogeneza – możliwości, problemy, perspektywy. Post. Biochem. 2015; 61: 25–34.

7. Mizia-Malarz A., Sobol G., Woś H.: Czynniki proangiogenne: naczyniowo-śródbłonkowy czynnik wzrostu (VEGF) i zasadowy czynnik wzrostu fibroblastów (bFGF) – charakterystyka i funkcje. Przeg. Lek. 2008; 65: 353–357.

8. Pikuła M., Langa P., Kosikowska P., Trzonkowski P.: Komórki macierzyste i czynniki wzrostu w gojeniu ran. Post. Hig. Med. Dosw. 2015; 69: 874–885.

9. Scully D., Matsakas A.: Current insights into the potential misuse of platelet-based applications for doping in sports. Int. J. Sports Med. 2019; 40: 427–433.

10. Smart N., Riseboro C., Melville A. i wsp.: Thymozin beta 4 induces adult cardiac progenitor mobilization and neovascularization. Nature 2007; 445: 177–182.

11. Stasik Z.: IGF-1 i IGFBP-3 u chorych na nowotwory. Diagn. Lab. 2018; 54: 267–274.

12. Suwała A., Ziora K., Landowska D.: Budowa i funkcja insulinopodobnych czynników wzrostowych oraz objawy kliniczne niedoboru IGF-1. Endokrynol. Ped. 2010; 9: 47–61.

13. Walpurgis K., Thomas A., Laussmann T. i wsp.: Identification of fibroblast growth factor 1 (FGF1) in a black market product. Drug Test. Anal. 2011; 3: 791–797.

14. Zabłocka B., Goldspink P., Goldspink G., Górecki D.: Mechano-growth factor: an important cog or a loose screw in the repair machinery? Front. Endocrinol. (Lausanne) 2012; 3: 131.