Читать книгу Doping w sporcie - Группа авторов - Страница 57

Biorąc pod uwagę biologiczne efekty pobudzenia receptorów β₂-adrenergicznych przez β₂-mimetyki, oczekiwanymi efektami przyjmowania tych związków w celach dopingujących są: możliwość poprawienia wytrzymałości (dzięki zwiększonej wydolności oddechowej) lub siły i masy mięśniowej (dzięki ich działaniu anabolicznemu). Wykazano m.in., że doustne stosowanie salbutamolu poprawiało wydolność zdrowych osób, a nawet krótkotrwałe doustne przyjmowanie tego związku poprawiało siłę mięśniową zdrowych sportowców. Silne działanie anaboliczne wykazuje także inny β₂-mimetyk – klenbuterol. Związek ten, podobnie jak raktopamina, wyjątkowo jest klasyfikowany przez WADA w grupie środków anabolicznych (S1).

Biorąc pod uwagę, że wielu zawodników ma objawy astmy, stosowanie β₂-mimetyków jest dość powszechne w sporcie. WADA dopuszcza stosowanie wziewnych preparatów niektórych β₂-mimetyków, tj. salbutamolu (maksymalnie 800 µg w ciągu 12 godzin), formoterolu (maksymalna dawka dobowa 54 µg) i salmeterolu (maksymalnie 200 µg na dobę). Wynika to z faktu, że w przeciwieństwie do doustnej drogi podania, wziewne zastosowanie β₂-mimetyków nie wpływa na wydolność u zdrowych sportowców. W metaanalizie obejmującej 20 randomizowanych badań klinicznych z zastosowaniem placebo wykazano, że wziewne stosowanie substancji z tej grupy u zdrowych sportowców nie poprawiało ich wydolności i nie wywierało działania anabolicznego. Tylko w trzech z przeanalizowanych badań klinicznych wykazano działanie zwiększające wydolność, jednak autorzy metaanalizy stwierdzili w nich liczne nieprawidłowości metodologiczne.

Tabela 6.1. Przykłady znanych β₂-mimetyków

* Substancja wymieniona przez WADA wśród przykładów środków dopingujących w klasie β₂-mimetyków (S3) w 2020 r.

** Substancja klasyfikowana przez WADA w grupie środków anabolicznych (S1).

Stosowanie innych niż podawane drogą wziewną postaci leków zawierających salbutamol wymaga uzyskania wyłączenia dla celów terapeutycznych (TUE; patrz rozdz. 18: „Wyłączenia dla celów terapeutycznych”). Formoterol i salmeterol nie są aktualnie dostępne w postaci preparatów do stosowania systemowego, ale ich potencjalne systemowe stosowanie również wymaga uzyskania TUE, podobnie jak stosowanie jakichkolwiek leków z innymi β₂-mimetykami (tab. 6.1). Jednocześnie WADA przyjęła, że obecność w moczu salbutamolu w stężeniu przekraczającym 1000 ng/ml lub formoterolu w stężeniu przekraczającym 40 ng/ml nie jest efektem zamierzonego użycia danej substancji w celach terapeutycznych i będzie uważana za pozytywny wynik badań antydopingowych (ang. Adverse Analytical Finding – AAF; wynik niekorzystny analitycznie), chyba że sportowiec udowodni, uczestnicząc w kontrolowanym badaniu farmakokinetycznym, że odbiegający od normy wynik jest związany z terapeutycznym użyciem leku w postaci wziewnej, w dozwolonej dawce.