Читать книгу Үһүйээннэр, номохтор - - Страница 87

Биир эбээн биир эдэр, биир кырдьаҕас дьахтардаах эбит. Биир хамначчыт дуу, ханнык дуу уоллаах эбит. Ол киһи, чубукалаан сылдьан, биир чубуката олоххо ¹ иҥнэн хаалбыт. Дьэ, сарсыҥҥытыгар туран, уолун кытта иккиэн барбыттар. Уолун этэр: «Чэ, эн түһэн көр. Мин маамыгынан быалаан түһэрэн көрүөм», – диир.

Уол буолбат. Онтон, дьэ, бэйэтэ түһэр. Уолугар маамыгынан быалаттаран баран. Чубуканы түһэн ыыппыт. Төлө тардан. Уол буоллаҕына маамыгын быһан кэбиспит. Быһаҕынан. Киһи, дьэ, онно олоххо сыстан хаалбыт. Мээнэ.

Уол, чубуканы ыҥыырдан баран, дьиэтигэр кэлбит. Дьэ, ол кэлэн түүн утуйа сыттахтарына, анараа киһи кэлбит. Олохтон тахсан. Ол кэлэн, уолун өлөрбүтүнэн киирбит. Ол гынан, сарсыарда туран, эдэр дьахтарын аҥаар атаҕын тоһутан, аҥаар илиитин тоһутан баран, быраан кэбиспит. Кырдьаҕас эмээхсинин кытта көһөн хаалбыт. Ол сир аата билигин сахалыы буоллаҕына Аҥаар Атах диэн, эбээннии буоллаҕына Каат ² Буодыл ³ диэн. Ол сир ала бэлиэтик ааттанар – Буодыл Үрэҕэ диэн.

Кэпсээнньит тылы быһаарыыта:

 ¹ Олох – ончу маннык истиэнэ курдук турар. Туох даҕаны таба тирэммэт. Арай оннукка киирэр дэҥ чубука. Чубука, холобур, түөрт атаҕыттан биир атаҕа хатанар буоллаҕына, бара турар. Чубука олоҕо диэн, туох да иҥнибэт, турар хайыр. Сырай хайыр. Атахтаах кыыл, чубукаттан атын, туох да киирбэт.

Эбээн тылыгар:

 ¹ Каат (гаад) – половина (аҥаар) (Лебедев В. Д. Язык эвенов Якутии. – Л.: Наука, 1978. С. 155).

 ² Буодыл (боодэл, буудел) – нога (атах) (Русско-эвенский словарь / В. И. Цинциус, Л. Д. Ришес. – М.: Гос. изд. иностранных и национальных словарей, 1952. С. 325).

Роман Петрович Уваровскай (1910). Муома, Кулун Өлбүт. 1971 с. дьиэтигэр суруйбутум.