Читать книгу Louisa du Toit Omnibus 5 - Louisa du Toit - Страница 8

Hy wou dit nie hê nie, dink Christopher.

Hy verpes enige ophef rondom sy persoon. Maar Corlia wil dit nou vir hom doen. Dis sy voorlaaste jaar in die huis. Tensy hy sy hospitaaljaar ook vanuit die huis kan doen. Met hom uit die huis sal dit soos die dood wees, al is hy dan normaalweg nie baie opgeruimd en spraaksaam nie.

So stem Christopher dan in tot die verjaardagviering wat sy ma vir hom wil reël. Maar om die aard daarvan te finaliseer, is ’n ander storie. Hy is nie juis baie samewerkend nie. Oor die eetgoed moet sy maar self besluit, meen hy.

“Maar wat wil julle doen? ’n Bietjie dans?”

“Dit tog nie.”

“Wel, iets moet julle doen. Julle is immers nie ’n klomp oumense nie.” Sy kan soms so raadop raak, nie wetende hoe sy dit met hom het nie. Die afgelope weke is hy veral buierig.

“Ons sal wel die aand omkry.”

Sy voel moedeloos, as dit sy siening van die geleentheid is. “Sê dan net vir my wie jy almal wil vra.”

“Die gewones.”

Sy teken aan: Phoebe. Blomerus Graham, die LL.M-student met wie Christopher goed bevriend is, asook sy meisie.

“Dis genoeg,” sê Christopher toe sy ma ’n stuk of tien name op haar lysie het.

Sy huiwer met die penpunt bo die wit papier, sonder dat sy hom reg in die oë kyk.

“En Elna?” vra sy.

Haar stem was so sag, dat hy eers dag hy misgis hom.

“Elna – jou niggie.”

Nou blik die intense oë onder die digte, spelende wenkbroue haar sonder ontwyking aan. “As sy inwillig om te kom, is sy ’n beter mens as ons twee,” sê hy reguit. “Maar ek dink nie Ma hoef die moeite te doen nie. Sy het nie laas haar opwagting by die jeugsaamtrek gemaak nie, waarvoor ek haar geensins verkwalik nie.”

“Juis. Ek voel ek moet vergoed. Ek sal persoonlik na haar toe gaan. Ek is bereid om haar te soebat om te kom. Ek is nie te dwars om te erken as ek ’n dwaas was nie, Christopher. Noudat ek terugkyk, kan ek insien dat ek baie opgeblase opgetree het. Ek moet self gaan. Dit sal nie help dat ek weer vir jou stuur nie; jy het gesê dat sy daardie aand nie jou verskoning wou aanneem nie.”

“Dalk het ek dit nie reg gehanteer nie,” antwoord hy onpeilbaar.

“In elk geval is dit my taak om te gaan. Dit was eenvoudig van my om te vrees dat sy, of Boet of Berrie of Ria, op jou sal toesak. Hulle het nog altyd ontuis by ons gevoel. Maar ons kan Elna nader aan ons laat beweeg, kan ons nie?”

“Nader … maar nog op ’n veilige afstand, nie waar nie?”

“Ag, my seun, ek wens dat ons mekaar altyd kon begryp. Ook in hierdie saak.”

“Ek wens dit ook. Want, waaragtig, ek kan tot vandag toe nie begryp waarom Ma in die eerste plek vir Elna gaan intimideer het nie.”

Corlia kyk op haar hande, die wit, versorgde hande wat steeds met die pen speel. Die helder lentelig omspoel haar, sodat sy sat word van die duisterheid wat soms in haar seëvier. Dis net na middagete, en hulle sit in die biblioteek. Klaas het ’n honneursklas.

Teen Corlia se been druk die warm flank van die Dalmatiese huishond, waar hy op die vloer dommel. Die suiwer lyne van die dier se liggaam ontroer haar. Die swyende boeke vol waarheid, feitelik of fiktief, swyg op die boekrakke. ’n Gedraenheid lê oor die huis, die tuin, die buurt. Die opwasklanke vanuit die kombuis het opgehou en buite op die grasperk pik ’n hoephoep rond. Sy het eintlik ’n liewe lewe.

“Kyk,” sê sy, en beduie vir Christopher na die sierlike kuifkopvoël. Hy staan op en kyk deur die venster. Sy bekyk haar seun tersluiks van agter, sien die welige, versorgde donkerige hare, die spanning van sy skouers onder die hemp. ’n Golf van vertroulikheid en eerlikheid stoot deur haar.

“Ek sal jou sê wat my makeer het,” praat sy. Dis makliker noudat hy nie na haar kyk nie. “Ek was een aand saam met jou by tant Makkie-hulle, so ’n klompie maande terug. In die somer nog, onthou jy? Daardie aand … ek wou my verbeel dat jy vir Elna op ’n sekere manier raaksien. Ek kon verkeerd gewees het, en stellig was ek, want sy was saam met daardie ander man. Maar dalk was ek daarna bang.”

Hy praat nie. Sou hy nog na die hoep-hoepie kyk? Sy kop bly in daardie rigting gedraai. “Belaglik van my, nie waar nie?” Sy beweeg tot by hom, lê haar hand so versigtig teen sy rug dat sy kwalik die aanraking teen haar vingerpunte kan voel. Die liefde vir hom swel in haar soos ’n soort pyn. “Hoe sou jy tog … dis dan jou niggie, en buitendien groei die verhouding tussen jou en Phoebe so mooi.”

Nog praat hy nie.

“Ek sal na Elna toe gaan, Christopher. Julle kan lekker vriende wees.”

Wanneer sy hom alleen gelaat het, het hy nog nie beweeg nie.

Corlia is verbaas toe sy voor die huisie van die Osmans stilhou. Dit lyk nogal of hulle wakker geskrik en alles ’n bietjie reggeruk het. Die huis se mure is kraakwit, die dak oorgeverf in ’n skaflike rooi. En die tuin lyk beter. Daar groei kappertjies langs die paadjie.

’n Kind speel in die tuin rond, ’n waggelaartjie wat nog onvas op die bene is. Sou dit Malie se kind wees? Dis wel Malie wat die deur oopmaak.

“Kom in, ant Struisie,” nooi dié. “Ma is maar nog in die bed.”

“Is sy dan siek?” vra Corlia.

“Maar heiden, weet antie dan nie? Dis mos sulke tyd, en die dokter het haar belet om te roer, anders gaan dit af.”

Corlia weerstaan die skok van die nuus. Later, later sal sy daaroor dink, as Klaas se pyprook om haar drywe en Christopher ’n minuet op die klavier speel.

“Ek is jammer om dit te hoor.” Sy besef hoe dubbelsinnig dit gestel is, maar Malie is nie skerpsinnig genoeg om dit agter te kom nie. “Is dit jou kind wat hier buite speel?”

“Ja, antie, hy is rêrig geseën met ’n wonderlike verstand. Het net swak ogies, die dokter sê dis oorerflik. Nou weet ek en Sjert nie waarvandaan dit kom nie en ek moet eerlik wees, ons struwel maar ’n bietjie daaroor. Hy wil maar ál die vinger na ons Osmans toe wys, want Ma sê julle het ’n oom gehad wat so bysiende soos ’n mol was.”

Corlia probeer haar ergernis wegsteek. “Ek het eintlik na Elna kom soek, Malie. Ek weet sy is nou by die werk, maar waar werk sy?”

“Waar sy werk, sal Ma-hulle seker weet. Maar waar sy deesdae bly, moet antie my liewer nie vra nie.”

Dan, as “antie” regtig nie vra nie, word Malie oorval deur die versoeking om self te vertel. “Sy is mos die huis hier uit, dik die duiwel in omdat ek en Sjert nou ook hier bly. En waar bly sy nou? By haar kêrel in die huis, sê Boet. Trane is Ma se brood, dié sê ek vir antie.”

“Ja,” sê Corlia. Maar “nee”, wanhoop haar hele wese. Is dit dan maar met Elna dieselfde ou storie as met hierdie halfgebakte Malie?

“Maar die kêrel bly in Spruitstraat. Net drie huise, sê Boet, en die middelste een is die huis van onheil. Maar wat is dit wat antie met haar wou gepraat het?”

“Sommer iets,” sê Corlia en vind haar stem kragteloos en ongemoduleerd. Sy het nie die moed om vir Makkie in die gesig te kyk nie. Nie nou nie. “Sê maar groete vir jou ma. Ek is seker sy slaap op die oomblik, dis nogal drukkend vanmiddag. Kan wees daar is reën in die lug.”

Ylings ontvlug sy, slaan die motordeur toe asof ’n beer agter haar hakke waggel.

Sy kom eers tot bedaring toe die strate breër en die tuine en huise ruimer begin word. Waarom laat ek my hoegenaamd ontstel? wonder sy. Waarom skud ek hulle nie net af nie? Niks makliker en logieser op aarde nie. En tog ook niks moeiliker nie. Want tot een besef het Corlia Ligthart onvermydelik gekom, al het dit haar ’n halwe leeftyd geneem: jy kan oor sewe seë vaar, maar jou verlede nie oorboord gooi nie. Die eerste sewe lewensjare, sê sommige opvoedkundiges. Die eerste vyf jaar, sê Klaas, lê onwrikbaar die fondament.

Nou maar goed dan. As die Simons-fondament onveranderbaar is, waarom durf sy nie die mure opbou soos sy verlang nie, met die materiaal wat sy kan bekom nie? Waarom kan sy nie haar skuiling bou soos die elemente in haar lewe dit vereis nie?

Tot haar verbasing vind sy vir Christopher tuis.

“Ek dog dat jy ’n lesing het,” sê-vra sy.

“Ek het nie gegaan nie,” antwoord hy. Hy is op dieselfde plek, naamlik in die biblioteek waar sy hom gelaat het, en sy het ’n vaste idee dat hy die hele tyd nog daar op haar terugkeer wag.

“Ek is nie gewoond daaraan dat jy van lesings af wegbly nie, Christopher.” Dis minder as ’n teregwysing, maar tog ook meer as ’n terloopse opmerking.

“Hoewel ek dit meermale oorweeg.”

“Jy hou tog van jou rigting.”

“Omdat almal dit glo, is ek bereid om dit ook te glo.”

Sy antwoord slaan haar dronk. Soos met die nuus oor Makkie se swangerskap, voel sy nie gereed om dadelik hierop te reageer nie.

“Ek was toe na tant Makkie toe,” sê sy. Natuurlik weet hy dit, maar sy het die aanknoping nodig.

Hy praat nie.

Sy kan dit van haar eie seun nog nooit gewoond raak dat hy soms so broeiend kan swyg nie. “Sy lê in die bed, verwagtend glo, en dit dreig om probleme te gee.”

Christopher swyg. Hy lyk nie verbaas of geskok nie.

“Het jy al iets gedrink?”

“Nee.”

Sy druk die knoppie wat Klaas op die vloer by sy lessenaar het en wat ’n klokkie in die kombuis laat lui. Hy is ’n groot koffiedrinker, en laat net sy voet op die knoppie sak as die koffielus hom oorval.

Margaret kom in haar netjiese uniform. “Iets koels vir my en Christopher, asseblief tog, Margaret. Kyk maar wat daar in die yskas is. Ek weet self nie.”

Sy kan partykeer oor haar seun tog so raadop voel, en dan wil sy tot hom deurdring, maar daar is ’n gordyn tussen hulle. Toe sy eindelik praat, is dit weer oor die kwellende Osman-vraagstuk: “Malie was ook daar. Die kind loop al. Maar oogprobleme. Oorerflik glo. Jy sal beter weet wat dit kan wees. Nou wys haar man glo vinger na die Osmans, want ’n oom van my het swak sig gehad.”

“Wat Ma eintlik wil sê, is dat ’n mens tog baie versigtig moet wees vir genetiese afwykings. Dubbel so as jy dit sou oorweeg om in die familie in te trou.”

Dis soos ’n berg wat aan ’t praat gegaan het, sodat Corlia amper skrik.

“Ek het maar net bedoel om te gesels, Christopher.” Waar kom die suggestie in die lug buitendien vandaan: dat daar iets tussen hom en Elna kan ontwikkel? Op die keper beskou, is dit ’n totaal onnodige bespiegeling. Phoebe is immers daar.

Waarom bly die gevoel dan in haar hang, die vlermuis-onrus met sy koue voelertjies? Is dit omdat haar seun so uitermate stil word as Elna ter sprake kom? Wat het gebeur daardie aand toe hy haar namens sy ma om verskoning gaan vra het? Met sy terugkeer het die voordeur donderend agter hom toegeklap en hy is die trappe kamer toe twee-twee op. Waar sy en Klaas nog in die woonkamer gewag het, kon hulle nie anders as om vraend na mekaar te kyk nie.

“Elna was natuurlik by die werk. Ek wou uitvind waar sy werk, en dan sommer soontoe gaan om haar persoonlik uit te nooi na jou verjaardag toe.”

“Ek kon Ma gesê het waar sy werk.”

“O?”

“Dis sekerlik nie ’n staatsgeheim nie. Sy werk ook nie by ’n masseersalon of iets nie.” Hy neem die skinkbord by Margaret oor.

“Hoe dit ook al sy, die werksadres was toe nie eers nodig nie, sy het ’n ander woonadres. Daar is groot bitterheid. Sy woon nie meer by haar ma-hulle nie. Sy bly glo by haar kêrel.”

’n Druppel grenadellasap stort op Christopher se denimbroek. Die donker vlekkie sit daar. Dit trek Corlia se blik onweerstaanbaar. Sy sien die spanning van sy dyspiere onder die stewige materiaal.

Daar val meteens niks meer te sê nie. Hulle hoor mekaar sluk aan die koel vog.

Sy neem die leë glase. “Ek wil na aandete gaan omsien. Phoebe kom nog?”

“Ja. Ja, sy kom nog. Daarna gaan ons ’n bietjie na die dramastudente kyk.”

Ek het baie om voor dankbaar te wees, dink Corlia toe sy kombuis toe gaan. My seun gaan nooit iewers heen sonder om vir my te sê waar ek hom kan vind nie. Hy bring nooit ’n gas vir ete sonder dat hy my gewaarsku het nie. Hy vergeet nooit om ’n deur te sluit, ’n lig af te skakel nie. Sy klere lê nie rond, sy kamer ruik nie muf nie. Hy is klinies bedagsaam, ja.

Klinies … die woord sit haar gedagtes aan die loop oor wat hy netnou gesê het: omdat almal dit glo, glo hy maar ook dat hy van sy studie hou. Wat bedoel hy? Wat wou hierdie donker, broeiende kind van haar sê? Voel hy dan nie meer gelukkig in die mediese rigting nie? In ’n stadium, tydens hoërskool, het hy van joernalistiek gepraat. Dis nou as hy nie van vlieg gepraat het nie. Klaas was gemaklik met joernalistiek, maar sy, Corlia, het lankal die saadjie van medies geplant en lewend gehou. Christopher het immers ’n brein so skerp soos ’n ontleedmes vanself, ’n stewige hand, wetenskaplike aanleg. En net genoeg ongenaakbaarheid om hom nie allemansgoed te maak nie. Hy kan gou spesialiseer. Christopher het al meermale gespot dat sy ma reeds ou tydskrifte opgaar vir wanneer hy ’n eie spreekkamer het.

Toe Phoebe van Duifhuis vir aandete binnekom (sy en Christopher eet dikwels oor en weer, veral as hulle ’n afspraak daarna het), is Corlia gereed om haar te ontvang. Hulle nuttig soms in die aand ’n informele skootete in die woonkamer, voor die televisie.

Corlia bedien ’n voortreflike bolognaise, en elkeen se dienskinkbord word voor hom neergesit. Sonder om spesifiek na hulle te kyk, weet Corlia van elke gebaar van die twee jongmense. Sy weet van elke oorbuig na mekaar, elke aanraking van die knie.

Hoe verspot kan ek tog wees, betig sy haar. Om my nodeloos te bekommer oor Elna. Hier sit Christopher met die meisie wat nie net ons keuse nie, maar ook syne is. Hoe sag gesels hulle tog. Hoe luier hulle blikke in mekaar. Hoe stadig en teer vee Phoebe haar hare van haar voorkop en wang weg as hy na haar kyk, soos ’n skugter roos wat oopkelk onder die aanraking van die son.

Sy is ’n ernstige meisie, deurleef en ordentlik. Nog nooit het Corlia hulle ligtelik hoor skerts nie. As Phoebe trouens een swak punt het, dan is dit dat sy iets baie maklik te ernstig kan opneem. Van musiek hou sy nie tussenin, soos Christopher nie, maar uit en uit swaar. Simfonieë waarna sy byna sakramenteel luister.

Sy is ’n besonderse meisie, ’n duur ornament, ietwat fors geboetseer maar weliswaar uit egte, kosbare grondstof. ’n Ornament wat nie deur enigeen bekostig en waardeer kan word nie, maar eens op ’n goeie dag deur ’n versamelaar raakgesien en sy eie gemaak sal word.

So dink Corlia terwyl sy tersluiks na Phoebe kyk. Alles aan haar is klaar, en goed. Sy het niks nodig om haar af te rond of op te kikker nie. Haar vel is gesond en sterk, elke gelaatstrek loop doelbewus langs sy bestemde lyn of kurwe. Sy is die tipe wat, as burgerlike meisie, deur ’n prins raakgesien sou kon word. Haar afronding en selfvertroue is merkwaardig vir so ’n jong ouderdom.

En sy is die Van Duifhuise se dogter. Ou vriende, met Ruben ’n waardige voorganger vir Klaas indien hy sou oorneem.

“Eet julle maar,” sê Klaas en staan offervaardig op as die voordeurklok lui. “Julle is haastig om uit te gaan.”

Terwyl hy portaal toe gaan, bly Corlia kortstondig alleen agter met die twee jongmense.

En of Christopher nie sy bord met kos laat val nie, sodat dit omgekeer oor sy voet en oor die mat lê. Hy het met sy groot mansvoete skynbaar die skinkbord se voupoot raakgeskop.

Klein konsternasie.

“Dit kom van die skootetery. Ek gaan gou ’n lap kry,” skarrel Corlia kombuis toe. Margaret slaap nie in nie en vertrek reeds na vier elke middag.

Maar Phoebe wag nie so lank nie. Sy is op haar knieë voor Christopher, voordat hy nog self iets kan probeer doen. “Sit jy net stil,” beveel sy. Sy skep die kos met haar hande op en gryp dan alle papierservette binne haar bereik.

“Dis genoeg,” belet hy haar. “Wag tot my ma met ’n nat lap kom.”

“Nee,” sê sy, amper hartstogtelik. En sy vee sy skoen skoon … met toewyding, met streling. Dit lyk asof die handeling vir haar te veel word. Sy sluit haar hande, die sterk hande wat sy pas aan ’n servet skoongevee het, om sy enkel.

“Dit lyk of jy my aan jou wil boei,” sê hy, onthou dan dat sy nie lief is vir skerts nie. “Staan op,” sê hy, en help haar orent.

Toe haar gesig naby syne is, sien hy die trane op haar wange.

Hy vra nie, vee dit net met sy duimkussings af.

Dis Ossie Osman wat saam met Klaas terugkom. Hy loop wydsbeen in stadige pas, soos ’n besoekende staatsman. Ook voel hy dat hierdie besoek sy beste taal regverdig: “Ek het eintlik gekom om met boetie Klaas te gesels oor seker aspekte. Naand, ou Chris. Naand, meisie. Naand, Sustruisie.”

Ou Chris en die meisie het nie veel erg aan die besoeker nie. Dis eintlik Corlia wat met haar binnekoms gestalte aan die skok gee. Sy gaan staan en haar keelspiere wil nie bra saamwerk om ’n groet voort te bring nie.

“As jy met Klaas wil gesels, moet ek maar by wees, Ossie,” lê sy die moed aan die dag. Sy durf Klaas nie versaak nie. Dis immers haar familie. En sy het ’n baie sterk idee dat die man geld wil leen. Watse “aspekte” kan hy nou hê om oor te gesels?

Dit is dan ook die storie.

Ossie sit in die biblioteek, en sy oë draai wit in hulle kasse vanweë die baie boeke wat hy aanskou. Vir hom is geleerdheid, boeke en geld sinoniem, en hy voel hy het reg gedoen om hier te kom uitkoms soek.

“Nee, sien, boetie Klaas,” begin hy, en ontwyk veiligheidshalwe Corlia se blik, want sy was nou nie juis by sy planne ingesluit nie, “dit lol maar op die oomblik daar by my. Makkie moet lê, en sy moet ook begin goedjies aankoop. Sjert en Malie help uit, maar Sjert het moeilikheid by die werk gehad en ek moet hulle ook haak. Boet wil gaan trou, ons het nie eers van die meisie of van die planne geweet nie. Maar liefde kom mos soos ’n groot maagpyn, jy kan dit nie keer nie, jy moet maar …”

“Toe maar,” sê Klaas haastig.

“Nou, soos ek sê, boetie Klaas, Elna het darem nog altyd iets bygedra vir die huis, maar nou het sy haar mos gewip en by die kêrel gaan intrek. Die smart wat ek en Makkie nie het nie …”

Klaas Ligthart kry sy sinne swyend agtermekaar. Om te rep dat hy nie in die geld swem nie, dat hulle ook maar moet meet en pas, sal nie oortuig nie. Hy wil liewer vir die man sê dis ’n doodloopstraat om vir jou begroting te leen. ’n Mens leen vir ’n projek, vir … vir …

Maar Corlia is die een wat die woord spreek.

“Nee,” sê sy, maar die kort woord is so verwronge van emosie dat dit kwalik herkenbaar is.

“Sustruisie?” frons Ossie. Hy was tog reg, hy moes vroumense uit die ding gehou het.

“Nee,” herhaal sy nou duidelik. Haar stem is laag en gevaarlik. “Nee, nee, nee …”

Sy sou die woord onophoudelik bly sê het, as Klaas se hand nie warm en bekend op haar arm kom rus het nie.