Читать книгу Organizacja ruchu kolejowego - Marianna Jacyna - Страница 11

Linia kolejowa zgodnie z ustawą [178] to wyznaczona przez zarządcę infrastruktury droga kolejowa przystosowana do prowadzenia ruchu pociągów.

Uszczegóławiając pojęcie drogi kolejowej [178] można powiedzieć, że są to:

– tory kolejowe (w tym rozjazdy i skrzyżowania torów wraz z ich elementami składowymi, takimi jak szyny czy podsypka),

– obrotnice i przesuwnice, podtorze (wraz z elementami składowymi, takimi jak nasypy czy roślinność posadzona w celu ochrony skarp),

– obiekty inżynieryjne (takie jak mosty czy tunele),

– nastawnie wraz z urządzeniami sterowania ruchem,

– perony wraz z infrastrukturą umożliwiającą dostanie się na nie,

– rampy towarowe wraz z drogami dojazdowymi do dróg publicznych,

– drogi technologiczne wraz z infrastrukturą towarzyszącą,

– przejazdy i przejścia wraz urządzeniami,

– systemy oświetleniowe,

– urządzenia energetyczne i grunty, jeżeli są funkcjonalnie połączone.

Zarządca infrastruktury zarządza dwoma rodzajami dróg kolejowych: liniami kolejowymi i bocznicami kolejowymi. Bocznica kolejowa to droga kolejowa, która jest połączona z linią kolejową i służy do wykonywania czynności ładunkowych, utrzymaniowych i postojowych, a także do przemieszczania i włączania pojazdów kolejowych do ruchu. Bocznica może stanowić infrastrukturę ogólnodostępną lub prywatną. Jeżeli stanowi infrastrukturę prywatną, może być jedynie wykorzystywana do zaspokajania własnych potrzeb właściciela, które nie są związane z przewozem osób. Jeśli zarządca nie dopuści możliwości prowadzenia ruchu kolejowego po danej infrastrukturze, wtedy staje się ona infrastrukturą nieczynną.

Linie kolejowe można podzielić ze względu na wiele kryteriów:

– szerokości toru,

– liczby torów stanowiących linię kolejową,

– znaczenia poszczególnych linii kolejowych,

– podziału na części,

– parametrów eksploatacyjnych,

– elektryfikacji.

Według kryterium szerokości toru linie kolejowe można podzielić na:

– linie kolejowe wąskotorowe – których rozstaw toru jest mniejszy niż 1435 mm; w Polsce dziś występują następujące szerokości toru: 600 mm (m.in. Żnińska Kolej Powiatowa i Wyrzyska Kolej Powiatowa), 750 mm (najpopularniejszy rozstaw, m.in. Średzka Kolej Dojazdowa i Żuławska Kolej Dojazdowa), 785 mm (tylko Górnośląskie Koleje Wąskotorowe), 1000 mm (Gryficka Kolej Dojazdowa, Koszalińska Kolej Wąskotorowa i Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa),

– linie kolejowe normalnotorowe – których rozstaw toru jest równy 1435 mm,

– linie kolejowe szerokotorowe – których rozstaw toru jest większy niż 1435 mm; w Polsce m.in. linia kolejowa nr 65 (Most na rzece Bug–Sławków Południowy), LHS (Linia Hutnicza Szerokotorowa).

Według kryterium liczby torów linie kolejowe można podzielić następująco:

– linie kolejowe jednotorowe – których szlaki składają się z jednego toru, po którym można prowadzić ruch pociągów jednokierunkowo lub dwukierunkowo,

– linie kolejowe dwutorowe – których szlaki składają się z dwóch torów, po których można prowadzić ruch pociągów: jednokierunkowo po każdym, dwukierunkowo po każdym lub w innej kombinacji,

– linie kolejowe wielotorowe – których szlaki składają się z liczby torów większej od dwóch, po których można prowadzić ruch pociągów: gdy liczba torów jest nieparzysta – jak po liniach dwutorowych i jednotorowych, gdy liczba jest parzysta – jak po liniach dwutorowych.

Według kryterium znaczenia linie kolejowe można podzielić następująco:

– linie kolejowe o znaczeniu państwowym – których budowa, utrzymanie i eksploatacja uzasadniona jest ważnymi względami gospodarczymi, społecznymi, ekologicznymi lub obronnymi [178]; wykaz linii zawarty jest w rozporządzeniu [157] i obejmuje 275 pozycji:

▪ linie kolejowe o znaczeniu obronnym (ich utrzymanie i eksploatację uzasadniają względy obronności państwa, w tym potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych w czasie podwyższenia gotowości obronnej państwa i w czasie wojny, planowane do objęcia osłoną techniczną [178]),

▪ linie kolejowe o znaczeniu wyłącznie obronnym (jedynym kryterium zaliczenia ich do linii o znaczeniu państwowym są względy obronności państwa, w tym potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych we wszystkich stanach gotowości obronnej państwa i w czasie wojny [178]),

– linie kolejowe o znaczeniu pozostałym.

Według kryterium podziału na części linie kolejowe można podzielić następująco:

– odcinki linii kolejowej (część linii kolejowej zawartą między stacjami węzłowymi albo między punktem początkowym lub końcowym linii kolejowej i najbliższą stacją węzłową [178]),

– szlaki (część linii kolejowej między dwoma sąsiednimi posterunkami zapowiadawczymi lub posterunkiem zapowiadawczym a końcowym punktem linii [107]),

– posterunki ruchu (budowla kolejowa łącząca ze sobą dwa szlaki służąca do bezpiecznego i płynnego prowadzenia ruchu kolejowego).

Zależność między poszczególnymi częściami linii kolejowej przedstawiono na rys. 3.1.

Rys. 3.1. Zależność między odcinkiem, szlakiem a linią kolejową

Źródło: opracowanie własne

Według kryterium parametrów eksploatacyjnych linie kolejowe można podzielić na [144]:

– linie kolejowe magistralne (kategoria 0),

– linie kolejowe pierwszorzędne (kategoria 1),

– linie kolejowe drugorzędne (kategoria 2),

– linie kolejowe znaczenia miejscowego (kategoria 3).

Aby zakwalifikować daną linię kolejową do odpowiedniej kategorii, należy uwzględnić następujące parametry eksploatacyjne [144]:

– obciążenie przewozami [Tg/rok],

– prędkość maksymalną pociągów pasażerskich [km/h],

– prędkość maksymalną pociągów towarowych [km/h].

Zaliczenie do poszczególnych kategorii odbywa się na podstawie wartości parametrów zamieszczonych w tab. 3.1.

Tab. 3.1. Parametry eksploatacyjne linii kolejowych

Źródło: opracowanie własne na podstawie [2], [144]

Według kryterium elektryfikacji linie kolejowe można podzielić na:

– linie kolejowe zelektryfikowane (linie wyposażone w urządzenia pozwalające na kursowanie pojazdów elektrycznych),

– linie kolejowe niezelektryfikowane (linie niewyposażone w urządzenia pozwalające na kursowanie pojazdów elektrycznych).