Читать книгу Boomkastele - Schalk Schoombie - Страница 18

Die volgende aanslag was die ganse. Die navorser het een Sondagoggend vroeg, voor die eerste sonstrale, regop gesit met mond, ore en oë oop. Wat was daai onaardse geluid?

Nie ’n kar-alarm nie, al was daar vae eggo’s van ’n eentonige getoeter waarvan mens doof kon raak. Ook nie ’n hadida nie.

PAAA-PAA-PAA!

Oorverdowend, naby. Hy knyp homself langs die naeltjie. Nee, dis nie die nadraai van ’n reeds vergete nagmerrie nie.

Ganse!

Hy het uit die bed gesteier en die agterdeur gaan oopsluit met bewende hande. Die geluide van ’n plaaswerf het van agter die grys muur opgeklink, van die kant waar die bure se huis is.

Die sketterklanke het geleidelik bedaar tot ’n klikkende geskel en gekibbel waarvan die navorser kon aflei daar was twee van hulle. Hy het iewers gelees dat boere ganse op die werf aanhou omdat hulle beter waghonde as die kwaaiste honde is; ganse is vreesloos en intimiderend wanneer hulle ’n vreemdeling blasend met oop bekke en gespreide vlerke bestorm. Hul byte is glo pynlik en kan bloed trek. Maar hier op die dorp? Tog sekerlik teen die wet?

Die hele Sondag was hy bedruk, bewus van klappende vlerke en ’n geplas in ’n dam aan die ander kant van die muur. Hy wou op ’n stoel klim om te sien, maar was nie lus vir ’n konfrontasie op die heilige dag nie. ’n Middagslapie was buite die kwessie, want die steurende geskal het in sy kop nesgemaak.

Dis die soort ding waaraan jy nie gewoond raak nie, want daar’s geen voorspelbare patroon nie. Elke nag en elke oggend is hy uit sy onrustige sluimering gewek deur die ongoddelike geraas. Sy vrou het doodluiters oorpluisies in haar ore gedruk en twee gansveerkussings oor haar kop getrek. Gans met gans besweer.

“Niks erger as jou gesnork nie,” was haar ontleding van die krisis.

Toe hy haar voorbeeld probeer volg, het hy gevoel hy versmoor.

“Nou weet jy hoe voel ek al jare.” Haar gewone verwyt.

Die bure se ganse het nou verdomp ons slaapkamer binnegedring, ’n twispunt in ons huis geword! wou die navorser skree, maar hy het hom ingehou.

Bedags het sy kop gevaarlik begin knik in stadige verkeer. Hy het moeg by die werk gekom, ’n mistigheid ervaar terwyl hy die duursaamheid van plastiekhouers vir hamburgers moes toets. Nog valer en meer gedreineer huis toe gekarring, in laagste rat.

Hy het ’n klag by die munisipaliteit oorweeg, maar oplaas besluit om eers ’n geskrewe vertoog aan sy buurman te rig. Die weg van hoflikheid as eerste stap. Hy het die brief op sy tuisrekenaar getik.

Beste Buurman (’n Koel, beheerste toon, redelik, nie te formeel nie, op die man af.)

Jou ganse is besig om ons nagrus te verwoes.

Daarna het woede van hom besit geneem, soos ’n junior duiwel in hom gevaar. ’n Vlam wat stilstaan onder ’n grys rookspiraal.

Watter soort bure is julle? Dit was nie genoeg dat julle twee koeltebome wat deur ons eiendomme gedeel is sonder toestemming of beraadslaging vernietig het nie. Nou het jy ook in ’n grootskaalse rusverstoorder ontaard. Hierdie is die eerste en laaste versoek wat ek rig. Raak ontslae van jou pluimvee, jy woon nie op ’n plaas nie. Jy woon tussen ander mense. Anders gaan ek polisie toe.

Hy het die brief met ’n bonsende hart uitgedruk, in sy motor geklim, om die blok gery en dit in die bure se posbus gegooi. Geen teken van lewe in die huis nie.

Daardie nag was die ganse sketterend op deurnagdiens. Die navorser het ’n dubbeldop geskink en voor die televisie gaan sit. Sagte pornografie was meer voorspelbaar as die dronkparty van ganse daar buite. Veerlose wesens wat aan mekaar knibbel en lek. ’n Suigparadys in die nag se ongeskeerde holtes. Agter die bronstige tonele in sy harspan het die ganse ’n kakofoniese klankbaan verskaf vir die orgasmes van gespierde helde en oopmond heldinne wat lipstiffie en maskara in die bed dra.

Drie dae later, toe hy al besig was om sy klag van rusversteuring met sy vrou te bespreek, het sy haar hand opgehou: “Luister!”

En sowaar, kon dit wees? Die ganse was stil. Geen vlerke wat klap nie. Geen geplas en geskal nie.

Die hele nag deur het die navorser in die somber stilte gespanne wakker gelê terwyl sy vrou diep slaap. Dit gaan enige oomblik weer begin, het sy gekwelde brein hom wysgemaak. Sodra jy insluimer. Ás jy nog kan insluimer. Chroniese slapeloosheid is jou voorland.

Die ganse het nie weer geraas nie. Hy het by die muur gaan staan in die daaropvolgende dae, sy oor teen die koue beton. Hulle was weg. Hy’t gewen. Of die buurman kon self nie slaap van die ganse se alewige rumoer nie.

Die navorser het weer sy agterplaas besoek, die tuin natgelei, met die gieter vir die appelliefiebos, die tuinslang vir die blompotte langs die motorhuis. Laatnag op die grasperk wydsbeen water afgeslaan wat wit vlekke in die groen skroei, sy eiendom só as ’t ware teruggevat en gemerk. Maar tog half skuldig sy oë afgewend van die buurman se boma met die twee naakte boomstamme.

Sy eie jong bome het gesond gegroei, klein koeltes begin maak.

Seisoene van vrede en genaakbaarheid het gevolg. (Of was dit bloot ’n wapenstilstand om te hergroepeer?) Die navorser se ordening van knipsels en beriggies het stadig maar seker gevorder. Daar was selfs nuwe kategorieë: Bedrog, Oorlog, Uitvindings, Kettingbriewe, Straatkuns, Droomontleding, Koddig, Raaiselagtig. Laasgenoemde twee was dikwels so omruilbaar dat hy hulle liefs saamgegooi het as Lost & Found. Selfs dít was omruilbaar, met guitige resultate. Found & Lost . . . soms verloor jy weer wat jy gevind het, al was dit jou rede of betekenis of die skyn daarvan.

Nog seisoene later, toe die bome al fris stamme kry en Sfinks verdiepings hoog oor huis en tuin uittoring, is hy op ’n dag oorval deur ’n soort dankbaarheid. Hy is deurweek met ’n soort sagmoedigheid. Die lewe gaan aan. Alles is genade.

Hy het sy dogter gebel en geduldig na haar grusame stories geluister. Soms het hy dieselfde grusame stories in die oggendkoerant gelees, met haar naam daarby. Haar “byline”, soos sy dit noem. Soms was sy ontstig omdat die “essensie” uit haar stories gesny is deur “een of ander idioot in die nagkantoor”. “Die helfte van die storie het gesneuwel,” moes hy gereeld hoor.

Alles wentel om halwe waarhede – die ander kant van die storie. Hy was heimlik bly as haar berig gesny is, want wie wil al die afstootlike, sensasionele besonderhede van ’n misdaadtoneel weet? Bloed en harsings en pyn en lyding? Hy het nooit haar berigte uitgeknip nie. Hy het nie doelbewus misdaad versamel nie, al het verwysings daarna tog in ander knipsels ingesluip.

Sy dogter wou nie, kón nie glo dat sy na hom aard nie. Sy was oortuig sy is minder van ’n lafaard as hy, ’n tawwe koekie met ’n swart gordel en ’n sleg gebreekte been wat met ’n paar lelike letsels herstel het. Maar waar anders het sy haar oplettendheid gekry, die vermoë om indringende vrae te vra? Die koppigheid? Haar vrae was seker nie van die onbeantwoordbare soort nie, want sy het gewoonlik antwoorde gekry wat later misdaadstories geword het.

Hy was trots op haar, en het dit gereeld vir haar gesê. Tog was hul verhouding altyd effens ongemaklik. Miskien bloot omdat hy nie goed oor die foon is nie. Sy voer immers daagliks lang telefoniese onderhoude, dis een van haar vaardighede as misdaadverslaggewer. Wanneer sy soms laatnag bel, doen sy die praatwerk en hy luister. Sy gesels meer dikwels en baie langer met sy vrou op die foon.

Daar is ’n soort wedersydse respek tussen hom en sy dogter wat soms tot huiwerige gebare van familiariteit oorgaan. ’n Geel tipuana-bloeisel wat van sy baadjie gevee word. ’n Drukkie op haar skouer. Hulle is ’n koddige paar, pa en dogter, met dieselfde skewe fronsie en priemende bruin oë.

Hy is bly dat sy nie ’n navorser geword het nie, hy het groter drome vir haar. Ondersoekende joernalis . . . selfs ’n skrywer van boeke wat wyd gelees word. En tog, wat is ’n misdaadverslaggewer anders as ’n soort navorser? Hoe gerus kan hy voel as sy haar dae deurbring in besoedelde omgewings waar bloed verspil is, waar sadistiese moorde plaasgevind het, waar geweld in die lug hang soos die swaar stank van afval?

Wanneer sy een keer in twee maande huis toe kom, trek sy haar kamerdeur toe en slaap ’n hele dag om, kruip op vreemde tye uit met dik ooglede en muisneste in haar gemoed. Dan wil sy oor niks praat nie, nie misdaadtonele of haar liefdeslewe nie, asof daar ’n sinistere verband tussen die twee kan wees.

Sy het grootgeword met haar pa se stories van die boommoorde en ander “aanvalle”, en sy lag daaroor asof dit ’n deurlopende grap of ’n eietydse sprokie is. Hy moes tot sy skok besef sy jare lange bemoeienis met die agterste bure is vir haar op ’n manier bespotlik, niks ernstigs nie. Hoe kan die buurmisdade wat hom steeds so diep grief enigsins vergelyk met die gruwels wat sy daagliks moet konfronteer? Die besef het hom kleinlik en kleinburgerlik laat voel, en hy het hom voorgeneem om sy private oorlog voortaan vir homself te hou.

Net toe hy begin dink daar sal nie meer “aanvalle” van agter die grys muur kom nie, net toe hy wil ontspan oor die turksvy van buurmanskap . . . kom die baba.

Lank terug was sy gesofistikeerde dogter ’n stroopsoet baba wat ná die eerste twee weke deurnag geslaap het, opvreetbaar oulik van kop tot toon. Hy het gespog met die “ander vrou” in sy lewe, die dogter wat so rustig kon doedoes, so gou leer praat en kruip het, altyd so gebalanseerd, so onbedorwe was (vir ’n enigste kind). ’n Stil, denkende kind vol onvoorstelbare dieptes.

Daarom is die skril, uitgerekte krete so skielik van die buurman se huis af vir hom skrikwekkend. Hy weet babas kan baie huil, veral as hulle sieklik is of aan koliek ly, maar heelnag, heeldag? Martel hulle die kleintjie? Iemand wat so wreed kan wees teenoor bome, sal tog nie genade aan sy eie vlees en bloed betoon nie?

Sy vrou was gou terug by oorpluisies en kussings-oor-die-kop, hy was terug in sy tronk van slapeloosheid en woede.

Sal hy ’n tweede klabrief waag? Of sal dit die toppunt van onbuurmanskap wees?

Hy het ’n bandopnemertjie gekoop en snags in die tuin neem hy stelling in onder versmorende wolke om die babagille op te neem. Wanneer hy dit in die huis terugspeel, klink dit komieklik en blikkerig, pieperig maar nie regtig ontstellend nie, soos ’n stemkunstenaar se nabootsing van ’n baba in ’n animasieprent op oggendtelevisie.

Sy vrou skud net haar kop. “Wat wil jy daarmee maak? Bewyse van wat? Dis hoe babas en koliek klink. Almal het simpatie met babas en die ouers van babas.”

Hy speel dit weer, stel die volume harder. “Maar dit klink tog soos kindermishandeling, hoor net!”

Sy vrou begin haar gesigroom aansmeer. “Dit klink soos ’n baie klein baba, punt!”

Sy en sy dogter konkel agter sy rug oor sy obsessie met die bure.

“Raak gewoond aan die baba se huilbuie,” paai sy dogter. “Dit sal verbygaan soos die kind gespeen en groter word. Alles gaan verby.”

Makliker gesê as gedaan. Dis vir hom moeiliker om aan die baba gewoond te raak as aan die ganse – nie dat hy ooit met die geveerdes vrede gemaak het nie. Hulle het net betyds uit sy lewe verdwyn. Die ganse was nie verwaarloos of mishandel nie, net ’n blerrie oorlas. Maar die baba – wie weet wat gaan in ander mense se huise agter geslote deure aan? Suid-Afrika is die enigste land ter wêreld wat berug is vir babaverkragting!

Hy probeer weer oorpluisies, hoewel nie die kussings-oor-die-kop nie (dit herinner hom aan kindermoord). Die oorverstopping help effens (vir die lawaai, nie die slapeloosheid nie), maar die blote teenwoordigheid van oorproppe laat hom dommelend dink aan sy nemesis, die man met die leepoog wat uit ’n Punch and Judy-poppespel ontsnap het.

Die aanslag van die baba is so geslepe, so subtiel ondermynend. Nie die soort geheime wapen wat ’n redelike mens verwag nie. Dit werk onderbewustelik op hom in, volg hom werk toe en beroof hom van sy sinne.

Daardie jaar kry hy nie ’n verhoging nie. Sy aandag is duidelik elders; die eggo’s van babagille rank in sy gedagtes. Hy’t nie eens die moed om beswaar te maak nie. Tog, dis vernederend. Sy kollegas het die gebruiklike 8%-verhoging gekry, ’n paar is selfs bevorder.

Sy werk het nie verswak nie, hy het sy beskeie deel gedoen – daarvan is hy heilig oortuig. Maar hy is lusteloos, ’n uitgewaste afskynsel van sy gewone puntenerige self. Sy fut is uit, sy lont geknip. Sy sekretaresse dra koffie en hoofpynpille aan, vra wat skort. Hy praat dit weg.

Eendag tydens ’n koffiepouse steek hy impulsief by die afdelingshoof voelers uit oor vroeë aftrede. As hy dan ontman moet wees, sny ook die laaste duim af! Ja, hy kwalifiseer daarvoor, sê die afdelingshoof, maar hy sal ongelukkig ’n tiende van sy pensioen moet inboet. Hy kan geakkommodeer word indien hy so graag . . .

Sy vrou klim vir die eerste keer werklik van haar trollie af. “Wat gaan aan met jou? Bome, ganse, babas!”

Dit laat die navorser homself betwyfel. Het hy oornag ’n vreemdeling op aarde geword? Wat het geword van aanpasbaarheid, inskiklikheid, plooibaarheid, “konstante verandering is hier om te bly”? (’n Gesegde wat hy tot vervelens toe aangehaal het teenoor dese en gene.)

Tot sy diepe krenking moet hy aan homself erken hy voel glad nie aangepas nie, hy voel behoorlik wánaangepas in huis en huwelik. Ná dekades is hy gryser maar niks wyser nie; “ervare” is ’n begrip wat hy nie eens op sy motorbestuurdery kan toepas nie. Hy kan darem sy gat bykom om dit skoon te vee, en dit met moeite!

Is hy besig om uit te rafel? Dit word sy innige bede dat die baba so gou moontlik deur sy vermetele pa versmoor moet word (kussing-oor-kop) om daai kermende keelgat eens en vir altyd te snoer. Anders is hy kapabel en gaan doen dit self.