Читать книгу Vers en Vlam - Jeanette Ferreira - Страница 9

Charl J.F. Cilliers

(*25 Januarie 1941)

CILLIERS IS IN KAAPSTAD GEBORE en skryf al sedert hy veertien jaar oud was. Hy ontvang sy skoolopleiding in Engels. Later het hy afgetree as redakteur van Hansard en hom op Yzerfontein gevestig. Sy werk het in verskeie versamelbundels verskyn. Hy is enkelouteur van die volgende bundels: West-falling light (1971), Has winter no wisdom (1979), Collected poems (1960–2008) en die bundel kinderverse Fireflies facing the moon (2008), The journey (2010), A momentary stay (2011) en die twee haikoebundels: Karoo (2012) en Grains of sand (2013).

Pre-lees

Skryf ’n paragraaf oor een van die volgende onderwerpe:

•Ek word nooit moeg vir die wisseling van seisoene nie, want . . .

•Ek wens dit kon net somer/winter/herfs/lente bly, want . . .

“die tak vol bloeisels” in konteks: Vir die spreker is die gewilde opvatting dat die lente ’n seisoen van nuwe lewe en groei is, nie die volle waarheid nie. Hy sien ook iets daarin wat nie nuut is nie, omdat hy hom bewus bly van kontras wat altyd in alles teenwoordig is en hom nie deur een gewaarwording laat oorrompel nie.

Lees

die tak vol bloeisels

1.die tak vol bloeisels

2.se een-tonige skadu

3.teen die lang wit muur

WOORDVERKLARINGS

bloeisels: knoppe waaruit nuwe blomme sal voortkom / Eng.: blossoms

eentonige: sonder afwisseling / Eng.: tedious

Pitkos: Hierdie digsoort het sy oorsprong in Japan maar het ook in die Weste gewild geword. Die genre is uiterlik herkenbaar aan die bou (3 versreëls en 17 lettergrepe) en tema (iets wat met seisoene verband hou). Die tema sowel as die teenstelling in die vers dra by tot die grondpatroon van die tradisionele vorm waarin hierdie gedig voorkom. Die bloeisels en die wit muur verskil direk van mekaar omdat die een kleur bevat en die ander net wit is. Tog vorm dit ’n bevredigende eenheid.

LEERFOKUS

haikoe

tema

uiterlike bou

woordekonomie

Post-lees

Kontekstuele vrae

1.Wat word as eentonig beskou? Skryf net die regte antwoord neer: Die bloeisels. / Die skadu. / Die muur.

2.Kan hierdie gedig op grond van die volgende kenmerke as ’n haikoe beskou word en waarom sê jy so?

a.versreëls

b.lettergrepe

3.Een van die eienskappe van ’n haikoe is dat dit uiteenlopende sake met mekaar in verband bring, dus teenstellings bevat. Noem ten minste drie teenstellings in hierdie gedig.

4.Wat is die tema van hierdie gedig en hoe sluit dit by die haikoe aan?

5.Hoe het hierdie gedig jou indruk van ’n vers bestaande uit net drie reëls beïnvloed?

Vir jou joernaal en/of in die klas

Skryf ’n haikoe oor enige onderwerp. Probeer soveel as moontlik van die haikoe se eienskappe inwerk.

Pre-lees

’n “Droë weer” is ’n term vir weersomstandighede waarin al die tekens van reën daar is, onder meer weerlig, maar dit kom uiteindelik nie tot reën nie.

“droë weerligstraal” in konteks: Die vers vertel in uiters spaarsamige woord­gebruik van ’n weerligstraal wat nie die verwagte reën bring nie. Dus sal die droogte voortduur.

Lees

droë weerligstraal

1.droë weerligstraal

2.die verrimpelde vel van

3.’n rivierbedding

WOORDVERKLARINGS

rivierbedding: die sandstrook waaroor ’n rivier loop / Eng.: river bed

Pitkos: Die gedig voldoen aan die basiese vereistes van die hai­koe. Wat bou betref, bestaan dit uit drie versreëls. Die tema hou verband met iets uit die natuur, naamlik ’n weerligstraal. Wanneer die weerligstraal flits, verlig dit die rivierbedding wat ook droog is. Die bedding en die droogheid van ’n vel staan in direkte teenstelling tot mekaar. Let op hoe die “v” in versreëls 2 en 3 die onheilspellende klank van ’n weerligstraal naboots net voor dit begin kraak.

LEERFOKUS

alliterasie

beelding

haikoe

klanknabootsing

natuurgedig

teenstelling

Post-lees

Kontekstuele vrae

1.Kies die korrekte antwoord. Skryf net die vraagnommer en die letter (a-c) neer. Die beeld “verrimpelde vel van / ’n rivierbedding” is ’n voorbeeld van:

a.’n hiperbool

b.’n metafoor

c.’n teenstelling

2.Beskryf die beeld in versreëls 2–3.

3.Watter klank oorheers die alliterasie?

4.Wat is die funksie van die oorheersende alliterasie?

5.Beskou jy die haikoe as ’n groot uitdaging en waarom?

Vir jou joernaal en/of in die klas

Skryf ’n haikoe oor enige aspek van die natuur en probeer soveel as moontlik van die tradisionele eienskappe daarin vervat.