Читать книгу Пакахай мяне, калі ласка… (зборнік) - Коллектив авторов, Ю. Д. Земенков, Koostaja: Ajakiri New Scientist - Страница 3

1. Нячэсная кава

Адна паперка ўжо адарваная. Холадна, і галіны дрэваў па-брэйгелеўску аддрукоўваюцца на дымнаблакітным небе. Сярэдзіна дня, снежань. Доўгаценевы, каштоўны кожнай хвілінай, памяранцавы ад сонца, што заўжды заходзіць, снежань.

Снежань, і цень ад касцёлу прасцёгся ўздоўж… Удавіца. Я – удавіца. Узяць – і ўдавіцца. Аднак не, не дачакаецеся.

Але што мне рабіць?

«Чарнаўчыцкаму інтэрнату для дзяцей з парушаным слыхам на сталую працу патрабуюцца:

прыбіральшчыцы, аплата 250 тысяч рублёў

электрык-манцёр, аплата 350 тысяч рублёў

выхавальнік-псіхолаг, аплата ад…»

Паперка з нумарам адарвалася так, што не бачна, колькі абяцаюць таму псіхолагу.

Як яны адно аднаго выклікаюць на спатканні? Калі маюць што адно аднаму паведаміць? Дзе-калі я сустракаюся з імі на доўгай і вузкай, яшчэ з былых стагоддзяў вуліцы: танклявыя дзяўчаты выгукваюць нешта тонка, тонка, не па-чалавечы, бы касаткі ў марской прасторы, а хлопцы, моцныя і свежыя, адказваюць ім на мове сурдаперакладу, папраўляючы ў вуху дроцікі слыхавога апарата… Хлопцы і дзяўчаты ідуць у краму, ці на прыпынак, ад якога стартуюць у Горад маршруткі, або проста шпацыруюць да касцёла, і вецер абвявае маладыя целы, пазбаўленыя слыху.

Не чуюць воклічу.

Трубнага сігналу маршруткі.

Грукату касцельнага звону.

Што мне рабіць?

А касцёл стаіць, каменны і спакойны, і цень ад снежаньскага сонца, якое заўжды заходзіць, кладзецца праз яблыні саду і таполі парку ўздоўж вуліцы, па якой імчаць у Горад маршруткі.

Мо, і сапраўды, пайсці да іх прыбіральшчыцай, і драіць іхнія ўнітазы, і калідоры, і студні, і атрымліваць 250 тысяч, і супакоіцца?

Калі ты быў жывы… Калі б ты быў жывы… Карані абарваныя па-жывому, і ветраюць, асыпаючы камячкі глебы, і з іх точыцца кроў… Гэта мая частка каранёў. А твая частка, твае карані, абмяклыя, у труне, у чорнай, беспаветранай смерці…

Анастас, разварочваючыся, махнуў мне рукой, і жоўты мікрааўтобусік, пласнуўшы снежаньскай калюжынай, паехаў прэчкі – у Горад.

Гэта з Гораду мы з’ехалі сюды: у Чарнаўчыцы. Да вуліц, што праклаліся па зямлі ў мінулых стагоддзях. Да касцёла. Да брэйгелеўскіх дрэў на тле белага вечнага неба. Да дрэў, на якіх летам свішчуць салаўі.

І ты наладзіў цэлы бізнес: маршруткі, якія курсіруюць, праз калюжыны, з Горада ў Горад.

З Горада – у Здзітаў – у Горад.

З Горада – у Чарнаўчыцы – у Горад.

З Горада – у Кобрын – у Горад.

Анастас яшчэ не ведае, што чакае яго – і мяне.

Я заходжу ў кавярню. Маленькую кавярню без шклопакетаў, з ружовашчокай Людай і кавай у пластыкавых кубачках.

Я любіла цябе. Тваё цёплае цела. І душу, якая хавалася. І ты расказваў мне пра свайго пра-пра-пра Міхала Есмана, які пісаў тастамент: «А то напервей, кгды Пан Бог з волі Своеі Насветшое мене з сего света ку хвале Своеі Светоі поволати будет рачил, душу мою в руки Его, Сотворытеля моего, поручаю. А тело мое грешное малжонка моя пані Богдана Михаловна Мелешковна мает поховаті обычаем хрестіянъскім скромне, не збіраючі велікого або многого духовенства, але давші паном а добродем моім знать, пріехаті а тело мое грешное до гробу допровадіті і положіті в церкві в Чэрнавчычах в склепе».

Пытанне: што мне рабіць?

Я падымаю руку і разглядаю. Потым падымаю і падношу да вачэй і другую. Каб магла, я падняла б і нагу, але тут, у кавярні, на людзях, стыдаюся. Скура, поры, лініі далоні. Цела, набрынялае крывёю. Хай цела падкажа маёй глуха-нямой душы, глуха-знямеламу розуму, што я маю рабіць?

За акном, за цюлевай сетачкай, падлятае да прыпынку чарговая маршрутка, і адтуль выбіраецца Вяржбіцкая. Я грукаю ў акно, і яна паварочвае да кавярні. Даражэннымі ботамі брохае па вадзе; нягледзячы на імжу, яна ў пясцовым футры. Перш-наперш замаўляе глінтвейн, а потым плюхаецца насупраць мяне на крэсла, паказвае пальцам на маю каву ў пластыкавым кубачку і заяўляе:

– Калі б кожны еўрапеец плаціў за кожны фунт кавы на 1 (адзін) цэнт больш, то ў афрыканскіх краінах не было б голаду. Такая кава прадаецца, і называецца чэснай. Ты п’еш чэсную каву?

– Ленка, учора вечарам да мяне прыходзіў Кулееў. Ён сказаў, што я павінна аддаць ім маршруткі, бо інакш яны нас з Артурам заб’юць.

Вярба, здаецца, цверазее. Яна працягвае руку і адсёрбвае каву з майго кубачка.

– Ленка, што мне рабіць? Як бараніцца? Яшчэ ён сказаў, што прадасць бізнес і ўложыць грошы ў чыгунку, якую пракладзе, каб зрабіць тут, пад Чарнаўчыцамі, газасховішча.

– Артур зараз у школе? Я ківаю.

– Так. Адказ трэба даць заўтра, то пакуль не баюся.

У кавярні зараз нікога, акрамя Людкі і нас, няма, і паху газу пакуль не чуваць. Пакуль вада пад зямлёй не атручаная газам, і з яе можна гатаваць каву, чэсную ў тым ліку. Пакуль не грукочуць тут адзін за адным даўжэзныя мазутныя цягнікі. Пакуль Кулееў не адбудаваў у касцёле бардэль.

Ленка праз стол працягвае руку з такімі знаёмымі пярсцёнкамі і сціскае мне пальцы.

– У цябе ёсць зброя? – пытаецца яна. Што я маю рабіць?

«Пад тваёй адзежай хаваецца душа», – спявае Шакіра ў вясковай кавярні, і час цячэ па белым вечным небе, як кроў па руках, і адказу няма.

2. Белая глухата

Зноў туман і снежань. Не завеі, снежань – туманы, снежань. Туман глушыць гукі і ўсё ён глушыць.

Год мінуў.

Туман – белая слепата. Кароткія дні. Кароткая памяць. Кароткая душа, як кароткая спадніца: ёю не прыкрыцца.

Мне не давялося выкарыстоўваць зброю, пра наяўнасць якой пыталася Вярба. Госпадзе, ты справядлівы: Кулееў разбіўся на машыне, і ўсё засталося, як было. Ніхто не бачыў, як жоўтая маршрутка з заляпаным снежаньскім брудам нумарам пайшла на таран, ніхто не бачыў, як яна вечарам спынілася ля майго парога… І Анастас па ранейшаму возіць гандляроў і настаўнікаў з Горада – у Чарнаўчыцы – у Горад. І Люда гатуе каву з чыстай вады і робіць глінтвейны з ядлаўцом.

Але Вярба іх не п’е.

Госпадзе, твая справядлівасць невытлумачальная. Мой муж памёр, муж Ленкі захацеў быць шчаслівым тут і зараз. І яна засталася не адна: з дзецьмі і ракам.

Рак – гэта насельнік чыстых азёраў.

Я стаю перад дзвярыма Ленчынай палаты, пасля размовы з доктарам, і прашу Бога, каб у палаце нехта быў. Толькі першыя-першыя хвіліны, потым я спраўлюся.

Але Вярба адна. Яна ляжыць тварам да сцяны, на стук дзвярэй яна асцярожна паварочваецца і гаворыць:

– А ты ведаеш, што акіян дыхае? Рытмічна дыхае, павялічваецца і ападае паверхня вады, з частатой раз у трыццаць гадоў? А я тут ляжу…

– Дай я цябе абдыму, акіянолаг ты мой, – кажу я, абдымаю яе і разумею, што маю досыць сілы.

Я маю досыць сілы, каб не быць шчаслівай тут і зараз.

Каб ставіць на кон душу і перамагаць.

Каб паўзці праз туман глухаты.

Белы, як бяздушша, бязрыб’е, бясконцасць.

Потым будзе Спачын. Але застанецца тастамент.

Снежань 2007, снежань 2008 г.