Читать книгу Medycyna estetyczna - Группа авторов - Страница 15

Skutecznym sposobem ochrony skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego jest stosowanie filtrów przeciwsłonecznych. Regularne ich stosowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia rogowacenia słonecznego, czerniaka, nieczerniakowych nowotworów skóry, fotodermatoz czy posłonecznego starzenia się skóry.

Preparaty przeciwsłoneczne są dostępne w postaci kremu, emulsji, mleczka, olejku, aerozolu, chusteczek czy sztyftów. Filtry zawarte w tych preparatach zapewniają ochronę przed promieniowaniem UV o różnym spektrum. Ze względu na zakres pochłanianego przez filtry promieniowania ultrafioletowego wyróżnia się filtry absorbujące cały zakres promieniowania (UVA i UVB) oraz absorbujące je w sposób selektywny, najczęściej w zakresie UVB. Optymalną ochronę przed promieniowaniem UV zapewniają jedynie preparaty, w których składzie znajduje się kilka filtrów UV, obejmujących całe spektrum szkodliwego promieniowania. Preparaty przeciwsłoneczne są określone przez czynnik protekcji przeciwsłonecznej (sun protection factor, SPF), który wyraża wydłużenie czasu do wystąpienia rumienia wywołanego promieniowaniem słonecznym. Ze względu na mechanizm działania wyróżnia się filtry fizyczne (mineralne) oraz filtry chemiczne (organiczne).

Filtry fizyczne

Filtry fizyczne działają na zasadzie odbicia lub rozproszenia światła. Do tej grupy należą: tlenek cynku, dwutlenek tytanu, tlenek żelaza, kaolin, krzemian i tlenek magnezu. Ich duże cząsteczki nie wnikają do warstw naskórka, tylko tworzą na powierzchni skóry film ochronny. Chronią przed promieniowaniem UVB oraz przed częścią widma UVA. Rzadko wywołują reakcje nadwrażliwości i są bardzo dobrze tolerowane przez skórę, dlatego polecane są szczególnie dla dzieci i osób ze skórą wrażliwą i alergiczną. Niestety wymagają częstej aplikacji na skórę.

Filtry chemiczne

Filtry chemiczne absorbują energię słoneczną, zamieniając ją na energię cieplną i osłabiając siłę promieniowania UV przez złożone interakcje na poziomie molekularnym. Mają zdolność wnikania w głąb naskórka. Największą grupę stanowią filtry chemiczne chroniące przed promieniowaniem w paśmie UVB, w których stosowane są aminobenzeny (PABA, Padimate), cynamoniany (Parsol SLX) i salicylany. Wysokość faktora SPF świadczy o zawartości filtra UVB. Jeśli filtry chroniące przed UVA, do których należą benzofenony (oksybenzon, avobenzone), są zawarte w preparacie, to stanowią one ¹/₃ czynnika ochrony przed UVB.

Filtry najnowszej generacji działające w zakresie UVA i UVB to Mexoryl XL, Tinosorb M, Tinosorb S. Największą skuteczność wykazują preparaty, które zawierają mieszankę kilku różnych filtrów (fizycznego i kilku chemicznych), co zapewnia ochronę przed całym spektrum promieniowania UV. Pożądany jest również dodatek w postaci przeciwutleniaczy (witaminy E, C, A), które przeciwdziałają powstającym podczas opalania wolnym rodnikom i regenerują podrażnioną skórę. Niestety niektóre składniki organicznych filtrów UV mogą powodować podrażnienie lub reakcje alergiczne. Pojawia się pieczenie okolic oczu, kontaktowe zapalenie skóry, reakcje fotonadwrażliwości. Za większość reakcji są odpowiedzialne: kwas paraaminobenzoesowy, estry p-aminobenzamidyny, cynamoniany, benzofenony, oktokrylen, środki zapachowe i środki konserwujące. Częstym problemem związanym ze stosowaniem filtrów przeciwsłonecznych jest nasilenie zmian trądzikowych. Jest to związane z tłustym podłożem większości preparatów przeciwsłonecznych, które jednak zapewniają lepszą siłę absorpcji UV i dłuższe utrzymywanie się na skórze. Dobrym rozwiązaniem dla osób ze skórą tłustą i trądzikową są obecnie preparaty dostępne w postaci żelu na bazie wody.

Regulacje amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA) zalecają stosowanie filtrów przeciwsłonecznych o szerokim spektrum działania SPF 15 lub wyższym, w zależności od fototypu skóry, na co najmniej 15 minut przed ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe oraz powtarzanie aplikacji co 2 godziny.

Najskuteczniejszą metodą ochrony przed promieniowaniem słonecznym jest unikanie ekspozycji w godzinach największego nasłonecznienia, noszenie kapeluszy, odzieży ochronnej oraz stosowanie preparatów przeciwsłonecznych, zawierających filtry absorbujące zarówno krótkie, jak i długie fale promieniowania UV. Stosowanie preparatów ochronnych zapobiega występowaniu oparzeń słonecznych, reakcji fotoalergicznych i fototoksycznych, fotostarzeniu się, a także zmniejsza ryzyko występowania nowotworów skóry.

Piśmiennictwo

1. Battie C., Jitsukawa S., Bernerd F. i wsp. New insights in photoaging, UVA induced damage and skin types. Exp. Dermatol. 2014; 23: 7–12.

2. Bens G. Sunscreens. Adv. Exp. Med. Biol. 2014; 810: 429–463.

3. Bojarowicz H., Bartnikowska N. Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Część I. Filtry UV oraz ich właściwości. Probl. Hig. Epidemiol. 2014; 95: 596–601.

4. Dale Wilson B., Moon S., Armstrong F. Comprehensive review of ultraviolet radiation and the current status on sunscreens. J. Clin. Aesthet. Dermatol. 2012; 5: 18–23.

5. Handel A.C., Miot L.D., Miot H.A. Melasma: a clinical and epidemiological review. An. Bras. Dermatol. 2014; 89: 771–782.

6. Rabe J.H., Mamelak A.J., McElgunn R.J. i wsp. Photoaging: mechanisms and repairs. J. Am. Acad. Dermatol. 2006; 55: 1–19.