Читать книгу Medycyna estetyczna - Группа авторов - Страница 33

Elżbieta Galicka

Osocze bogatopłytkowe (plateled rich plasma, PRP) jest autologicznym koncentratem ludzkich płytek krwi w niewielkiej ilości osocza. Preparat osocza bogatopłytkowego otrzymywany jest z krwi własnej pacjenta przez jej odwirowanie w wirówce laboratoryjnej.

Istotą zabiegu z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego jest wywołanie silnej stymulacji procesów naprawczych tkanki, podobnych do tych, które zachodzą w przypadku zranienia. Rewitalizacja skóry następuje dzięki tzw. autologicznej terapii komórkowej (autologous cellular regeneration, ACR). Terapia ta wykorzystuje czynniki wzrostu zawarte w osoczu bogatopłytkowym oraz proces stymulacji mezenchymalnych komórek macierzystych do regeneracji i odnowy skóry. Płytki krwi, poza swoją funkcją homeostatyczną, uwalniają substancje, które stymulują naprawę tkanek, podziały komórkowe, wytwarzanie kolagenu, indukują i przyśpieszają wzrost naczyń krwionośnych oraz modyfikują procesy zapalne.

SKŁADNIKI OSOCZA BOGATOPŁYTKOWEGO

Płytki krwi – trombocyty – nie są w pełni funkcjonalnymi komórkami, a jedynie otoczonymi błoną komórkową fragmentami cytoplazmy megakariocytów, pochodzących ze szpiku kostnego. Proces powstawania płytek krwi nosi nazwę trombopoezy. W organizmie człowieka żyją średnio 9–11 dni.

W cytoplazmie płytek krwi znajdują się liczne ziarnistości zawierające mediatory biologiczne, a na ich powierzchni – glikoproteiny spełniające funkcje receptorowe.

Ziarnistości trombocytów można podzielić na dwie grupy:

• ziarnistości alfa – zawierają fibrynogen, fibronektynę, czynnik von Willebranda, czynnik płytkowy 4 (PF-4), czynniki krzepnięcia V, XI i XIII, białko S, płytkopochodny czynnik wzrostu (PDGF), insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF-1) oraz selektynę P;

• ciałka gęste – są źródłem ADP, ATP, jonów wapnia i magnezu oraz serotoniny, która nie jest produkowana przez płytki, a jedynie zaabsorbowana z osocza krwi.

MECHANIZM DZIAŁANIA

Rewitalizacja skóry zachodzi dzięki autologicznej odnowie komórkowej, czyli regeneracji i biostymulacji komórek skóry w wyniku działania czynników wzrostu i mezenchymalnych komórek macierzystych.

Cytokiny uwalniane z płytek krwi to m.in:

PDGF (płytkopochodny czynnik wzrostu) – odpowiedzialny jest za pobudzenie do regeneracji komórek mezenchymalnych (fibroblasty, komórki mięśni gładkich) oraz stymulację procesu włóknienia i angiogenezy;

TGF-beta 1 oraz TGF-beta 2 (transformujący czynnik wzrostu beta) – stymuluje syntezę DNA, proliferację i różnicowanie różnych typów komórek, pobudza fibroblasty do produkcji kolagenu;

VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyń) – pobudza procesy tworzenia nowych naczyń krwionośnych i limfatycznych, zwiększa przepuszczalność naczyń włosowatych oraz aktywuje mikrokrążenie, co umożliwia doprowadzenie składników odżywczych;

EGF (czynnik wzrostu nabłonka) – stymuluje proliferację i różnicowanie komórek naskórka, angiogenezę oraz aktywność kolagenozy, pobudza gojenie się ran.

TECHNIKA PRZYGOTOWANIA PREPARATU DO ZABIEGU

Proces przygotowania preparatu osocza bogatopłytkowego zaczyna się od pobrania 10–30 ml krwi żylnej od pacjenta. Krew pobiera się do specjalnych próbówek zawierających antykoagulant w postaci cytrynianiu dekstrozy lub cytrynianu sodu w celu zahamowania agregacji płytek.

Następnie krew odwirowuje się w wirówkach kątowych lub horyzontalnych. Proces ten ma na celu odseparowanie elementów morfotycznych i osocza. Składniki zawarte we krwi mają różny ciężar właściwy, dlatego wirowanie umożliwia pod wpływem siły odśrodkowej uzyskanie trzech frakcji. Erytrocyty są najcięższe i znajdują się na dnie probówki, lżejsze osocze wędruje do góry, a pomiędzy nimi znajduje się tzw. kożuszek leukocytarno-płytkowy, znad którego uzyskujemy koncentrat krwinek płytkowych.

Proces wirowania nie może być zbyt szybki, aby w jego trakcie nie doszło do uszkodzenia. Cechą charakterystyczną płytek krwi jest ich delikatność i wrażliwość na takie czynniki, jak: urazy mechaniczne, wysoka lub niska temperatura. Czynniki te mogą spowodować zniszczenie trombocytów, ich przedwczesną aktywację lub defragmentację, a to znacznie zmniejsza efektywność zabiegu.

Odwirowanie nie służy jedynie separacji poszczególnych elementów krwi, ale przede wszystkim pozwala zagęścić płytki. Po odwirowaniu pobiera się do strzykawki tę część płynu, w której znajdują się płytki krwi oraz niewielka ilość osocza. Im mniej pobranego osocza, tym większe stężenie płytek w preparacie.

W przygotowanym do użycia osoczu bogatopłytkowym stężenie płytek krwi jest duże, nawet 5–70 razy wyższe niż we krwi obwodowej. Im wyższe stężenie koncentratu, tym lepszy efekt wykonanego zabiegu. Wysoką skuteczność preparatu uzyskujemy już przy 5-krotnie wyższym stężeniu płytek niż we krwi pełnej.

Do zabiegu rewitalizacji skóry całej twarzy potrzeba około 20 ml krwi pacjenta, z której otrzymamy 0,2 ml trombocytów. Do nich dodaje się osocze, tak by uzyskać 3–4 ml preparatu gotowego do użycia. Gdy zabieg planowany jest na mniejszej powierzchni, np. tylko w okolicy oczu, można przygotować 1–2 ml preparatu o wysokim stężeniu płytek. Błędem jest wykorzystywanie do zabiegu całego uzyskanego od pacjenta osocza, ponieważ w zbyt dużym stopniu rozcieńcza stężenie trombocytów i zabieg nie jest efektywny.

Aby preparat mógł zadziałać, jego podaniu musi towarzyszyć uwalnianie czynników wzrostu z płytek krwi. Impulsem, który aktywuje osocze bogatopłytkowe, jest sam uraz podczas podawania preparatu za pomocą igły lub kontakt osocza z kolagenem. Takim aktywatorem może być również dodanie do osocza chlorku wapnia (CaCl₂), podgrzanie tkanki do odpowiedniej temperatury czy promieniowanie UV.

MOŻLIWOŚCI TERAPEUTYCZNE

W medycynie estetycznej osocze bogatopłytkowe służy do odmładzania skóry, przywracania jej jędrności i prawidłowego kolorytu, korekcji blizn potrądzikowych, rozstępów oraz łysienia.

Mezoterapia skóry

Zabieg z użyciem osocza polega na podaniu go bardzo płytko, śródskórnie w formie mikrodepozytów. Technika mikroiniekcji (mezoterapii igłowej) pozwala na stymulację mezenchymalnych komórek macierzystych oraz fibroblastów znajdujących się warstwie brodawkowatej lub siateczkowatej skóry właściwej do produkcji kolagenu i odnowy biologicznej. Metodą mezoterapii igłowej najczęściej ostrzykuje się skórę twarzy, szyi, dekoltu oraz stronę grzbietową dłoni. Metodę można zastosować w korekcji blizn, rozstępów czy przebarwień.

Preparat bogatopłytkowy można również podawać liniowo, wzdłuż zmarszczek i fałdów skóry, jak w przypadku podawania wypełniaczy tkankowych.

Łysienie

Osocze bogatopłytkowe z powodzeniem wykorzystuje się podczas leczenia osób, u których wystąpiło łysienie. Technika mezoterapii owłosionej skóry głowy polega na bardzo powierzchownych nakłuciach skóry. Uwolnione z płytek czynniki wzrostu indukują zwiększenie grubości naskórka, wzrost liczby włosów mieszkowych, a także zwiększenie liczby drobnych naczyń krwionośnych w obrębie mieszków włosowych. Pobudzenie przejścia mieszków włosowych od stanu uśpienia do stanu aktywnego przekłada się na stymulację odrastania włosów.

Blizny, rozstępy, rany

Płytki krwi w organizmie pełnią dwie zasadnicze funkcje. Pierwsza z nich polega na hamowaniu krwawienia, druga to wydzielanie substancji pozytywnie wpływających na regenerację tkanek. Zawarte w osoczu bogatopłytkowym czynniki wzrostu, oprócz stymulacji fibroblastów do produkcji kolagenu, uczestniczą w przebudowie tkanki łącznej i tworzeniu nowych naczyń krwionośnych. Ponadto wpływają na syntezę nowych włókien elastycznych. Doprowadza to do przyśpieszenia procesów gojenia ran, regeneracji i poprawy wyglądu blizn. Blizny i rozstępy skórne stają się węższe, płytsze, jaśniejsze i mniej widoczne.

Medycyna regeneracyjna

Preparaty osocza bogatego w płytki krwi znalazły zastosowanie nie tylko w dermatologii estetycznej, lecz także w chirurgii szczękowo-twarzowej, stomatologii, ortopedii oraz w rehabilitacji sportowej. Zawarte w osoczu płytki indukują szereg procesów naprawczych w organizmie, dzięki czemu leczy się liczne schorzenia i urazy narządu ruchu, m.in. zespoły bólowe kręgosłupa, zmiany przeciążeniowe stawów, uszkodzenia i ubytki chrząstki stawowej oraz zaburzenia zrostu kostnego. Wstrzyknięte w chore tkanki – silnie stymulują regenerację uszkodzonych ścięgien, mięśni, więzadeł, chrząstki czy kości.

Terapie skojarzone

Wstrzyknięcie osocza jest doskonałą metodą przygotowującą skórę do innych zabiegów z zakresu medycyny estetycznej. Dzięki temu komórki skóry są bardziej wrażliwe na działanie innych metod, a tym samym rośnie efektywność zabiegu.

Do metod, z którymi można łączyć PRP, należą:

• terapia światłem LED,

• frakcyjna terapia laserowa,

• karboksyterapia,

• komórki macierzyste tkanki tłuszczowej.

PRZECIWWSKAZANIA DO ZABIEGU Z UŻYCIEM OSOCZA BOGATOPŁYTKOWEGO

Zabieg z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego należy do najbezpieczniejszych i nie wiąże się z ryzykiem nietolerancji, ponieważ osocze jest materiałem autologicznym, czyli uzyskiwanym z własnych tkanek pacjenta. Istnieją jednak przeciwwskazania do jego wykonania.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu z użyciem osocza bogatopłytkowego to m.in.:

• choroby nowotworowe;

• ostre zakażenie wirusowe;

• zakażenie HIV;

• choroby autoimmunologiczne;

• ciąża;

• zaburzenia krzepliwości krwi;

• przyjmowanie leków wydłużających czas krwawienia, takich jak kwas acetylosalicylowy czy leki przeciwzakrzepowe.

Piśmiennictwo

1. Arshdeep, Kumaran M.S. Platelet-rich plasma in dermatology: boon or a bane? Indian J. Dermatol. Venereol. Leprol. 2014; 80(1): 5–14.

2. Bausset O., Giraudo L., Veran J. i wsp. Formulation and storage of platelet-rich plasma homemade product. Biores. Open Access 2012; 1(3): 115–123.

3. Cervelli V., Garcovich S., Bielli A. i wsp. The effect of autologous activated platelet rich plasma (AA-PRP) injection on pattern hair loss: clinical and histomorphometric evaluation. Biomed. Res. Int. 2014; 2014: 760709.

4. Chaudhari N.D., Sharma Y.K., Dash K. i wsp. Role of platelet-rich plasma in the management of androgenetic alopecia. Int. J. Trichology 2012; 4(4): 291–292.

5. Dhillon R.S., Schwarz E.M., Maloney M.D. Platelet-rich plasma therapy – future or trend? Arthritis Res. Ther. 2012; 14: 219.

6. Dohan Ehrenfest D.M., Rasmusson L., Albrektsson T. Classification of platelet concentrates: from pure platelet-rich plasma (P-PRP) to leucocyte- and platelet-rich fibrin (L-PRF). Trends Biotechnol. 2009; 27(3): 158–167.

7. Giusti I., Rugheti A., D’Ascenzo S. i wsp. Identification of an optimal concentration of platelet gel for promoting angiogenesis in human endothelial cells. Transfusion 2009; 49(4): 771–778.

8. Godse K. Platelet rich plasma in androgenic alopecia: where do we stand? J. Cutan. Aesthet. Surg. 2014; 7(2): 110–111.

9. Gonshor A. Technique for producing platelet-rich plasma and platelet concentrate: background and process. Int. J. Periodontics Restorative Dent. 2002; 22(6): 547–557.

10. Li Z.J., Choi H.I., Choi D.K. i wsp. Autologous platelet-rich plasma: a potential therapeutic tool for promoting hair growth. Dermatol. Surg. 2012; 38(7 Pt 1): 1040–1046.

11. Marques F.P., Ingham S.J., Forgas A. i wsp. A manual method to obtain platelet rich plasma. Acta Ortop. Bras. 2014; 22(2): 75–77.

12. Marwah M., Godse K., Patil S. i wsp. Is there sufficient research data to use platelet-rich plasma in dermatology? Int. J. Trichology 2014; 6(1): 35–36.

13. Oh I.Y., Kim B.J., Kim M.N. Depressed facia scars successfully treated with autologous platelet-rich plasma and light-emitting diode phototherapy at 830 nm. Ann. Dermatol. 2014; 26(3): 417–418.

14. Pinto J.M., Pizani N.S., Kang H.C. i wsp. Application of platelet-rich plasma in the treatment of chronic skin ulcer – case report. Ann. Bras. Dermatol. 2014; 89(4): 638–640.

15. Prakash S., Thakur A. Platelet concentrated: past, present and future. J. Maxillofac. Oral Surg. 2011; 10(1): 45–49.

16. Saluk J., Bijak M., Ponczek M.B. i wsp. Powstawanie, metabolizm i ewolucja płytek krwi. Post. Hig. Med. Dosw. 2014; 68: 384–391.

17. Ubezio G., Ghio M., Contini P. i wsp. Bio-modulators in platelet-rich plasma: a comparison of the amounts in products from healthy donors and patients produced with three different techniques. Blood Transfus. 2014; 12(supl. 1): 214–220.