Читать книгу Fizjologia żywienia - Группа авторов - Страница 12

1.8.1. Budowa i funkcje

Morfologicznie trzustkę można podzielić na trzy części: głowę, trzon i ogon.

Trzustka jako jeden z tzw. wielkich gruczołów trawiennych wydziela przy udziale komórek pęcherzykowych sok trzustkowy (1–4 l/24 h), który jest bogaty w enzymy trzustkowe i dzięki obecności jonów wodorowęglanowych ma odczyn zasadowy.

Przewód trzustkowy, przez który sok trzustkowy dociera do jelita cienkiego, łączy się najczęściej z przewodem żółciowym wspólnym i znajduje ujście w części dwunastnicy zwanej brodawką.

Funkcja endokrynna trzustki sprowadza się do produkcji i sekrecji:

● insuliny (komórki β wysp trzustkowych);

● glukagonu (komórki α wysp trzustkowych);

● somatostatyny (komórki δ wysp trzustkowych);

● polipeptydu trzustkowego (komórki F).

1.8.2. Sok trzustkowy – wydzielanie, skład, rola

Sok trzustkowy składa się z enzymów trawiennych produkowanych przez gruczoły zewnątrzwydzielnicze trzustki (komórki pęcherzykowe), wody oraz z jonów, głównie wodorowęglanowych (HCO₃^–) wydzielanych przez komórki nabłonkowe wyściełające przewody trzustkowe.

Wśród enzymów trawiennych wymienić należy:

● proteazy zaangażowane w trawienie białek: trypsynę i chymotrypsynę (aktywowane przez enterokinazę śluzówki jelita cienkiego), elastazę, karboksypeptydazę;

● zaangażowane w trawienie tłuszczów: lipazę trzustkową, fosfolipazę, esterazę cholesterolową;

● α-amylazę trzustkową biorącą udział w trawieniu węglowodanów.

Podobnie jak sok żołądkowy, sok trzustkowy wydzielany jest poposiłkowo w trzech fazach: głowowej (za pośrednictwem włókien przywspółczulnych nerwu błędnego), żołądkowej (odruch wago-wagalny) i jelitowej (kwaśna treść z żołądka stymuluje wydzielanie sekretyny z dwunastnicy, a produkty rozpadu białek i kwasy tłuszczowe pobudzają wydzielanie CCK).

Głównym hormonem, który pobudza wydzielanie soku trzustkowego, jest cholecystokinina (CCK), produkowana przez komórki I dwunastnicy. Sekretyna (z komórek S) pobudza komórki przewodów trzustkowych celem wydzielania jonów wodorowęglanowych, których zadaniem jest zmiana odczynu miazgi pokarmowej z kwaśnego na zasadowy i tym samym ochrona dalszej części śluzówki przewodu pokarmowego przed uszkodzeniem.