Читать книгу Wielkie księstwo Litewskie i Inflanty - Sławomir Koper - Страница 5

K iedy kilka lat temu kończyłem pisanie książki Ukraina. Przewodnik historyczny. Tragiczne dzieje, polskie ślady, wiedziałem, że do tematyki kresowej jeszcze kiedyś powrócę, ponieważ ślady polskości na Kresach znaleźć można nie tylko na ziemiach znajdujących się w aktualnych granicach państwa ukraińskiego. Nie sposób przecież pominąć milczeniem kilku wieków polskiego osadnictwa i rozwoju kultury na obszarach Białorusi, Litwy i Łotwy. Stąd też wziął się pomysł na niniejszą książkę, będącą opowieścią o miejscach i ludziach związanych z Inflantami i Wielkim Księstwem Litewskim.

Nie jest to klasyczny przewodnik, a bardziej opowieść o moich podróżach na wschód, o dawnych polskich miastach, o pozostałościach kultury materialnej, o miejscach, które odegrały ważną rolę w dziejach naszego kraju. Nie unikam trudnych tematów, albowiem historia polskich Kresów to stulecia wspólnych dziejów Polaków, Białorusinów, Litwinów, Łotyszy i Żydów. Wschodnie terytoria Rzeczypospolitej były tyglem religii i narodów, których wzajemne relacje nie zawsze układały się poprawnie.

Nie miałem ambicji, aby napisać książkę o wszystkich miejscach, które odwiedziłem. Świadomie dokonałem wyboru, gdyż zawsze uważałem, że autor, który chce napisać o wszystkim, tak naprawdę nie napisze o niczym. Nie można w ramach jednej książki pomieścić kilkuset lat polskości na tak wielkim obszarze. Nie chciałem pisać krótkich, encyklopedycznych notek, wolałem za to skoncentrować się na kilku czy kilkunastu tematach i przedstawić je nieco szerzej, tym bardziej że nie jest to moje ostatnie słowo na temat Kresów. Planuję kolejną książkę, która ma być relacją z wędrówki po miejscach, o których nie opowiedziałem ani w książce o Ukrainie, ani w niniejszej pracy. Nie ulega przecież wątpliwości, że dzieje polskich ziem wschodnich to temat na wiele tomów, a nie na dwie lub trzy pozycje.

Na zakończenie chciałbym wyznać, że sam nie mam korzeni kresowych, a moi przodkowie od stuleci mieszkali na Mazowszu. Mimo to, podobnie jak każdemu niemal Polakowi, tematyka kresowa jest mi bardzo bliska. Nigdy nie zapomnę tego, co czułem podczas pierwszego spaceru po wileńskiej Rossie albo w czasie nabożeństwa odprawianego w pięknej, kresowej polszczyźnie w jednym z białoruskich kościołów. Na zawsze też zapamiętam widok uczniów polskiej szkoły w Krasławiu na Łotwie i wieczorną wędrówkę nad brzegiem Piny w Pińsku. To są chwile, dla których warto żyć, bo czułem wtedy dumę z przeszłości naszego narodu i miałem poczucie przynależności do wspólnoty, która przetrwała przez stulecia. I pomimo wyjątkowo trudnej historii zachowała własną tożsamość kulturową i narodową, nie pozwalając odebrać sobie tych wartości.

Sławomir Koper