Читать книгу Мае дзевяностыя - Альгерд Бахаревич, Ольгерд Бахаревич - Страница 12

Мне сорак тры. Я куру і гляджу на сваю школу, адчуваючы дзіўны неспакой. Яна паказвае ўсім сваім выглядам, што ня мае да мяне аніякага дачыненьня. Дый я пазіраю на яе абыякава, нібы паміж намі ніколі нічога не было. Але мы абое ведаем, што гэта няпраўда.

Некалькі гадоў таму я як аўтар раману пра Шабаны зладзіў некалькі экскурсіяў па тутэйшых мясьцінах – пра гэта прасілі журналісты і проста знаёмыя, якія ніколі тут не бывалі. Апошнюю экскурсію я праводзіў для гасьцей зь Нямеччыны, якім расказалі пра маю кнігу і якія дужа зацікавіліся вось такім, не пазначаным у турыстычных даведніках Менскам.

Быў сонечны і халодны веснавы дзень. Мы пачалі з помніка загінулым у Другую сусьветную – маленькае сьціплае пахаваньне ў лясочку каля сьмецьцевага заводу, схадзілі да мэмарыялу ў Трасьцянцы, потым выправіліся да чыгункі, паблукалі між шабаноўскіх шматпавярховікаў, зайшлі ў краму майго дзяцінства, першы шабаноўскі магазін, у які мы, школьнікі, некалі бегалі падчас перапынкаў па піражкі… І дзе б мы ні хадзілі, я заўжды адчуваў, што яна побач, яна сачыла за мной са свайго ўкрыцьця, мая школа, яна ведала, што я тут, – яе флюіды насьцігалі мяне, яе голас нашэптваў: ты мой. Памятаеш мяне? Не рабі выгляду, што мяне не было. Нічога не зьмянілася. Ты такі – бо ў тваім жыцьці была я.

У кафэтэрыі я прапанаваў маім немцам пачаставацца каваю, пірожным «Карзіначка» і, на выбар, беляшом або сасіскай у цесьце, бо лічу, што інакш адчуць і зразумець наш край немагчыма. Як прафэсійны і зычлівы гід я прапанаваў узяць да ўсёй гэтай раскошы бутэльку таннага каньяку «Люідор» і спажыць нашыя ласункі недзе на сонейку, проста на лавачцы. Мае нямецкія госьці з сумневам паглядзелі праз халоднае каламутнае шкло на зьмярцьвелыя, нібы плястыкавыя прысмакі, з уздыхам зірнулі на мяне – і адмовіліся. Яны ўжо даўно марылі пра тое, як мы паабедаем у цэнтры, у «Васільках» – нармальнай чалавечай ежаю. Я пачуваўся расчараваным.

І тады я прапанаваў гасьцям пайсьці да маёй школы.

Звонку школа выглядала ціхай, яна мружылася ўсімі вокнамі і пазяхала, па пустым двары вецер ганяў плястыкавыя пакеты. Напэўна, былі вакацыі. Мы спыніліся перад уваходам, я пачаў нешта расказваць, немцы дасталі фотаапараты – і тады на ганак выйшаў вартаўнік.

«Что это вы тут снимаете? Уберите фотоаппараты!»

«Школу. Я тут вучыўся».

Ён крыху памякчэў. Магчыма, ён вучыўся разам са мной. Але ў твар мы адзін аднаго ня ведалі. Мы ведалі толькі гэты будынак: абодва, да апошняга закутка.

«Из какой вы газеты?»

«Я проста паказваю нямецкім гасьцям сваю школу. Гэта забаронена?»

«Иностранцы? Ну вообще-то да, запрещено. Нужно взять разрешение».

Я пераклаў. Немцы схавалі камэры. Мая школа не прызнавала мяне. Пазнавала, я бачыў – але не прызнавала. Як пакрыўджаная радзіма, яна была зусім блізка – і не пускала на свой бераг. Ёй было напляваць, кім я стаў пасьля таго, як апошні раз сышоў уніз па яе сходах. Кім-кім? Абы-кім. Пасьпяховыя людзі стараюцца пражыць жыцьцё так, каб школа заўжды была паблізу, каб не выходзіць з зоны яе прыцягненьня.

Школу трэба бачыць, трэба памятаць, а не апісваць і фоткаць. Вадзіць да яе чужых – ужо здрада. Школа – стратэгічны аб’ект асобага прызначэньня. Была. Ёсьць. Будзе.