Читать книгу Płazy świata - Joanna Mazgajska - Страница 17

Beznogie to grupa mało poznana zarówno z tego względu, iż prowadzą skryty tryb życia, jak i dlatego, że wiele gatunków żyje na terenach niedostępnych i niezamieszkanych, np. w tropikalnych wiecznie zielonych lasach deszczowych. Niewielka jest szansa znalezienia ich w czasie rutynowych ekspedycji naukowych. Nic więc dziwnego, że brak jest danych na temat rzeczywistego stanu populacji około 2/3 wszystkich gatunków. Niektóre taksony znane są jedynie na podstawie schwytania pojedynczych osobników, inne – stwierdzenia bardzo niewielu zwierząt, a co za tym idzie – z bardzo ograniczonych obszarów. Uważa się, iż jednymi z najbardziej zagrożonych gatunków są: Indotyphlus battersbyi z Indii, trzy gatunki ze Sri Lanki (łusecznik lepki, Ichthyophis orthoplicatus, Ichthyophis pseudangularis), Ichthyophis bannanicus z południowo-wschodniej Azji, filipińskie: Ichthyophis glandulosus i Ichthyophis mindanaoensis oraz Dermophis oaxacae z Ameryki Środkowej.

Z kolei boliwijski Caecilia marcusi uznany w 1993 roku za gatunek wymarły, odnalazł się po siedmiu latach na terenach leśnych. Nie wiadomo, czy wciąż występują następujące afrykańskie gatunki: Crotaphatrema bornmuelleri (nie znaleziony od 1893 roku), Herpele multiplicata (brak danych od 1912 roku), Boulengerula denhardti (brak danych od 1912 roku) i Gegeneophis fulleri (nie stwierdzany od czasu jednorazowej obserwacji, czyli od 1904 roku). Przypuszcza się, że niekorzystny wpływ na występowanie beznogich mogą mieć zmiany środowiska związane z gospodarką człowieka (odlesianie, rolnictwo), pozyskiwanie okazów do kolekcji naukowych i zabijanie ich przez ludzi mylących je z wężami. Mogą być też ranione maszynami rolniczymi podczas prac polowych. Poza tym niektóre gatunki są odławiane do hodowli akwariowych, np. płazowiec kolumbijski* (Typhlonectes natans) i płazowiec murenowaty (Typhlonectes compressicauda) (trudno je od siebie odróżnić) odławiane są już od około dwudziestu lat.

Niektóre beznogie giną też na drogach samochodowych. Nie wiadomo jednak, jaki jest rzeczywisty wpływ tych wszystkich czynników na populacje płazów beznogich. Stwierdzono, że niektórym gatunkom nie przeszkadza sąsiedztwo człowieka i silnie zmienione przez niego środowisko; występują tam dość powszechnie. Przykładem są: afrykański marszczelec taitański i Schistometopum gregorii, występujące na terenach rolniczych.

Wciąż odkrywane są nowe gatunki beznogich, np. Gegeneophis madhavai, opisany został w 2004 roku na podstawie dwóch osobników schwytanych w Ghatach Zachodnich w Indiach, różniący się od innych przedstawicieli rodzaju bardziej rozwiniętymi, spełniającymi swoją funkcję oczami oraz podziałem ciała na sto pierścieni podstawowych i dwadzieścia pięć wtórnych. Nowy gatunek z Kenii, Boulengerula niedeni odkryty został w 2005 roku. Płaz ten występuje w okolicach zasięgu marszczelca taitańskiego, różni się jednak od niego między innymi brązowym, a nie grafitowym, kolorem podstawowym grzbietu ciała.

Przy oznaczaniu beznogich do konkretnego gatunku, należy zwracać uwagę między innymi na: wielkość osobnika, kolor ciała, kształt głowy, ułożenie i kształt czułków zmysłowych, stopień zaniku oczu, liczbę pierścieni, występowanie tarczki końcowej i kształt kloaki.