Читать книгу Standardy opieki pielęgniarskiej w kardiologii inwazyjnej - Группа авторов - Страница 36

Pracownia hemodynamiki jest pracownią diagnostyczną lub leczniczą, w której przeprowadza się zabiegi bądź badania diagnostyczne układu krwionośnego za pomocą cewnika naczyniowego. Często nazywana jest także pracownią kardiologii naczyniowej lub interwencji sercowo-naczyniowych, a potocznie po prostu – hemodynamiką.

W zależności od zakresu badań lub przeprowadzanych zabiegów można wyodrębnić dwa podstawowe rodzaje działalności prowadzonych w pracowni (tab. 1.3).

Tabela 1.3

Dwa podstawowe rodzaje działalności prowadzonej w pracowni

Większość pracowni w Polsce pełni funkcję zarówno diagnostyczną, jak i terapeutyczną, co w drugim wypadku oznacza 24-godzinną dostępność.

Skuteczność zabiegów w pracowni hemodynamiki oraz pełne bezpieczeństwo pacjenta i personelu uwarunkowane jest przede wszystkim dobrą organizacją pracy, harmonijną oraz profesjonalną współpracą całego zespołu i skuteczną komunikacją interpersonalną.

Specyfika pracy w hemodynamice wymusza spełnienie przez jednostkę szpitalną dwóch podstawowych warunków – posiadania odpowiedniego zaplecza i odpowiedniej aparatury.

Z uwagi na bezpieczeństwo pacjenta (praca przy użyciu jałowego sprzętu, warunki do skutecznej resuscytacji itp.) pomieszczenia zabiegowe nie mogą być zbyt małe. Intersociety Commision for Heart Disease Resources określiła minimalne zalecane wielkości najważniejszych pomieszczeń następująco: sala angiografii powinna mieć co najmniej 47 m², natomiast minimalna powierzchnia łączna dla pracowni wraz z pomieszczeniem sterowni, pokoju przygotowawczego oraz magazynami cewników i innego podręcznego sprzętu – co najmniej 65 m².

Zaleca się, aby salę zabiegową doposażyć w wentylację nawiewno-wywiewną z klimatyzacją, instalacje gazów medycznych (tlen – dwa gniazda, sprężone powietrze, próżnia, odciąg gazów poanestetycznych), instalację zasilania rezerwowanego, sieci strukturalnej czy instalację odprowadzenia ładunków elektrycznych (uziemiającą). Również sam aparat do angiografii wymaga wykonania odpowiednich zabezpieczeń – przegród budowlanych przed promieniowaniem jonizującym.

1.9.1. Podstawowe wyposażenie sali hemodynamicznej

Pracownia wyposażona jest w niezbędną aparaturę, sprzęt i leki konieczne do przeprowadzenia zabiegów:

■ angiograf – aparat zapewniający wysoką jakość obrazu z możliwością analizy ilościowej (QCA) w trakcie zabiegu;

■ strzykawkę automatyczną do podawania środka cieniującego;

■ polifizjograf do monitorowania i rejestrowania parametrów życiowych pacjenta (zapisu EKG, ciśnienia tętniczego krwi, saturacji);

■ dostęp do centralnych źródeł gazów medycznych i próżni;

■ defibrylator;

■ kardiostymulator zewnętrzny;

■ zestaw do resuscytacji (worek samorozprężalny, zestaw do intubacji);

■ ssak;

■ respirator;

■ zestaw do cewnikowania pęcherza moczowego;

■ aparat oraz cewniki do kontrapulsacji wewnątrzaortalnej;

■ zestaw do nakłucia worka osierdziowego;

■ aparat do oceny aktywowanego czasu krzepnięcia (activated clotting time – ACT).

Pracownia musi posiadać leki i płyny infuzyjne stosowane w oddziałach intensywnej opieki medycznej. Są to leki:

■ o działaniu inotropowo dodatnim;

■ antyarytmiczne;

■ moczopędne;

■ uspokajające;

■ przeciwalergiczne;

■ heparyna;

■ siarczan protaminy;

■ przeciwpłytkowe, inhibitory receptora glikoproteinowego IIb/IIIa (abciximab, eptifibatide, tirofiban);

■ płyny do wlewów, płyny krwiozastępcze.

Aparatura dostępna w pracowni ma paszporty techniczne, aktualne przeglądy, które są zgodne z zaleceniami producenta.

Pracownie hemodynamiki dzieli się na trzy klasy referencyjności: A, B i C. Uzyskanie odpowiedniego stopnia związane jest z wyposażeniem oraz z liczbą wykonywanych procedur diagnostycznych i terapeutycznych.

Najwyższą klasę C mają pracownie, w których przeprowadza się dużo procedur, pełnią 24-godzinne dyżury oraz dodatkowo wyposażone są w sprzęt do wewnątrznaczyniowej ultrasonografii (IVUS), aparat do oceny rezerwy przepływu wieńcowego (FFR) i wykonuje się w nich zabiegi pozawieńcowe, np: biopsje mięśnia sercowego, TAVI, walwuloplastykę mitralną, aortalną i płucną, przezskórne zamykanie ubytków wewnątrzsercowych, zakładanie klipsa mitralnego.

1.9.2. Personel pracowni

Liczebność członków zespołu (lekarze, pielęgniarki, technicy elektroradiologii) zależna jest od liczby angiografów oraz od systemu działania pracowni. Zaleca się, aby to, ile osób jest zatrudnionych, pozwalało wykorzystać dostępny sprzęt w ciągu 10 godz. dziennie.

Personel pracowni stanowią:

■ Lekarze (w pracowni lub oddziale, w którego skład wchodzi pracownia), co najmniej dwóch samodzielnych operatorów, każdy w wymiarze czasu pracy odpowiadającym jednemu etatowi, w tym jeden specjalista w dziedzinie kardiologii mający doświadczenie potwierdzone przez konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie kardiologii.

■ Pielęgniarki – tzw. instrumentująca i pomagająca – stała obecność w czasie godzin działania pracowni.

■ Technik elektroradiolog – stała obecność w czasie godzin działania pracowni.

■ Lekarz anestezjolog i pielęgniarka anestezjologiczna w przypadku badań i zabiegów hemodynamicznych prowadzonych w znieczuleniu ogólnym.

■ Kardiolog interwencyjny i kardiochirurg – wymagani przy zabiegu w sali operacyjnej tzw. hybrydowej.

■ Niezbędni w takich przypadkach są również anestezjolog i radiolog. Tego typu zabiegi wymagają sali operacyjnej w pełnym tego słowa znaczeniu, a co za tym idzie – muszą być przeprowadzane na bloku operacyjnym zwykłym lub optymalnie specjalistycznym ze względu na specyfikę aparatury, konieczność jej magazynowania i większą niż zazwyczaj liczbę osób obecnych przy zabiegu.

W pracowni obowiązują standardy, procedury i instrukcje postępowania określające zakresy zadań wszystkich członków zespołu zgodnie z ich kwalifikacjami i kompetencjami.

Zadania pielęgniarki oddziałowej

Pielęgniarka oddziałowa służbowo podlega pielęgniarce przełożonej/naczelnej, funkcjonalnie – koordynatorowi/kierownikowi pracowni. Ma dyplom pielęgniarki, licencjat lub tytuł magistra pielęgniarstwa, doświadczenie zawodowe – kwalifikacje zgodne z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz. U. z 2011 r. Nr 151 poz. 896).

Pielęgniarka oddziałowa pracowni hemodynamiki współpracuje z różnymi grupami zawodowymi oraz innymi profesjonalistami z całego szpitala. Pracuje w systemie jednozmianowym. Powinna mieć szczególne umiejętności interpersonalne: nawiązywania kontaktu, uważnego słuchania, negocjacyjne i zdolność rozwiązywania konfliktów.

W pracowni:

■ organizuje stanowisko pracy pielęgniarki, technika elektroradiologii i personelu pomocniczego zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, wdraża nowych pracowników do pracy;

■ planuje i kontroluje pracę podległego zespołu;

■ zapewnia warunki do realizacji zadań poprzez prawidłowe zaopatrzenie pracowni w leki, środki dezynfekcyjne, sprzęt medyczny jednorazowy;

■ zabezpiecza obsadę pracowników na stanowiskach pracy;

■ dba o stan techniczny sprzętu poprzez terminowe organizowanie przeglądów aparatury medycznej zgodnie z zaleceniami producenta;

■ motywuje pracowników do pracy oraz udziału w szkoleniach, konferencjach czy innych formach doskonalenia zawodowego;

■ przestrzega procedur i instrukcji;

■ realizuje misję i politykę szpitala;

■ nadzoruje stan sanitarno-epidemiologiczny.

Pielęgniarka oddziałowa ponosi odpowiedzialność zgodną z otrzymanym zakresem obowiązków.

Zadania pielęgniarek

Zadania pielęgniarek w pracowni hemodynamiki przedstawione zostały w rozdziale 1.10. „Rola, zadania i kompetencje pielęgniarki pracującej w pracowni hemodynamiki”.

Zadania technika elektroradiologii

■ ma przygotowanie zawodowe do pracy z aparatami radiologicznymi i w pracowni zabiegowej oraz odbył trzymiesięczny staż w pracowni hemodynamiki, kurs resuscytacji krążeniowo-oddechowej oraz kursy z zakresu ochrony radiologicznej;

■ pomaga w ułożeniu pacjenta na stole zabiegowym;

■ przygotowuje pacjenta do monitorowania zapisu EKG, tętna i ciśnienia oraz zapisu saturacji;

■ podłącza pacjenta do modułu ciśnienia tętniczego;

■ wprowadza dane pacjenta do programu systemowego angiografu i uruchamia program hemodynamiczny;

■ wpisuje pacjenta do obowiązującej księgi zabiegowej pracowni inwazyjnej;

■ w trakcie zabiegu wkleja metryczki użytego sprzętu do książki zabiegowej;

■ kontroluje dawkę otrzymanych promieni rentgenowskich – w razie przekroczenia informuje lekarza; przekroczenie dawki 3 Gy odnotowuje w książce zabiegów;

■ w trakcie całego zabiegu prowadzi stały nadzór nad zapisem EKG, w razie zaburzeń rytmu serca informuje zespół;

■ pomaga lekarzowi w obsłudze i sterowaniu aparatu;

■ w razie potrzeby wzywa zespół anestezjologiczny;

■ w razie potrzeby obsługuje kardiostymulator zewnętrzny, aparat do kontrapulsacji wewnątrzaortalnej, do wewnątrznaczyniowej ultrasonografii, do pomiaru cząstkowej rezerwy przepływu (FFR);

■ po zabiegu odłącza pacjenta od aparatury monitorującej, kończy wpisy w dokumentacji pracowni, archiwizuje zapis badania i zamyka program;

■ pomaga w przeniesieniu pacjenta na wózek transportowy;

■ w dalszej kolejności pomaga w porządkowaniu i przygotowaniu sprzetu do następnego badania.

Dokumentacja pracowni obejmuje:

■ Księgę zabiegów, która zawiera dane pacjenta, rozpoznanie, rodzaj wykonywanej procedury medycznej, skład zespołu, czas zabiegu, czas skopii, dawkę, wyniki badania hemodynamicznego zawarte w formie protokołu, informacje na temat użytego sprzętu. Księgę zabiegów prowadzi technik elektroradiologii.

■ Kartę zleceń lekarskich realizowanych w pracowni, którą prowadzi i wypełnia pielęgniarka.