Читать книгу Choroby wirusowe w praktyce klinicznej - Группа авторов - Страница 12

W ognisku zapalenia aktywowany jest układ dopełniacza, który jest ważnym mechanizmem efektorowym odpowiedzi immunologicznej. Układ dopełniacza to grupa około 35 białek osoczowych (określanych literą „C” i odpowiednią cyfrą) produkowanych przez różne typy komórek (makrofagi, hepatocyty, komórki nabłonka przewodu pokarmowego) i pełniących ważne funkcje w procesach odporności i powstawania stanu zapalnego. Białka te krążą we krwi i wszystkich płynach ustrojowych w postaci proenzymów (zymogenów), które w miejscu objętym stanem zapalnym są aktywowane kaskadowo. Wyróżnia się 3 drogi aktywacji dopełniacza:

• droga klasyczna, zależna od obecności immunokompleksów antygen–przeciwciało (IgM, IgG);

• droga alternatywna, w której głównymi aktywatorami są składowe ścian komórkowych bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych (głównie lipopolisacharyd), niektóre wirusy i zakażone przez nie komórki, grzyby, pierwotniaki, niektóre robaki pasożytnicze, a także niektóre komórki nowotworowe;

• droga lektynowa, która inicjowana jest przez białko wiążące mannozę, fukozę i N-acetyloglukozaminę ściany komórkowej wielu bakterii.

Niezależnie od tego, która ścieżka jest indukowana, każda z nich prowadzi do powstania konwertazy C3, a następnie konwertazy C5 zapoczątkowującej końcowy etap kaskady dopełniacza i powstanie kompleksu atakującego błonę. Obie konwertazy określane są też jako anafilatoksyny, bowiem powodują gwałtowną degranulację komórek tucznych, co przyczynia się do ciągłego napływu komórek do miejsca zapalenia. Bezpośrednim skutkiem aktywacji układu dopełniacza jest liza komórek, na powierzchni których został utworzony kompleks immunologiczny. Dopełniacz odpowiada za usuwanie kompleksów immunologicznych i jego składniki działają jako chemoatraktanty, uczestnicząc w rozwoju zapalenia, a poprzez opsonizację ułatwiają fagocytozę. Układ dopełniacza wraz z komórkami żernymi należy do najstarszych filogenetycznie mechanizmów nieswoistej, przede wszystkim przeciwbakteryjnej, obrony organizmu.