Читать книгу Choroby wirusowe w praktyce klinicznej - Группа авторов - Страница 9

Organizmy ludzi i zwierząt są skutecznie chronione przed czynnikami zakaźnymi i uszkodzeniami, które mogą stać się przyczyną choroby, oraz przed szkodliwymi substancjami (np. toksyny bakteryjne) dzięki obecności układu odpornościowego. Jest to unikatowy system obejmujący komórki, tkanki i narządy oraz liczne substancje czynne biologicznie i sieci czynnościowe wzajemnego oddziaływania mechanizmów obronnych.

Mechanizmy odporności nieswoistej (wrodzonej) zapewniają natychmiastową obronę przed większością drobnoustrojów. Rozbudowana sieć cytokin (w tym chemokin) jest odpowiedzialna za swego rodzaju rozmowę między komórkami, która prowadzi do indukcji stanu zapalnego, rekrutacji i pobudzenia komórek migrujących do ogniska zapalenia, aktywacji dopełniacza i w rezultacie do eliminacji czynnika, który spowodował uszkodzenie. Brak stymulatora, jakim jest np. drobnoustrój, endocytoza lub złuszczanie cząsteczek adhezyjnych oraz obecność pewnych cytokin regulatorowych, takich jak np. interleukina 10 (interleukin 10, IL-10), transformujący czynnik wzrostu α (transforming growth factor α, TGF-α) oraz prostaglandyny, prowadzą do wyciszenia odpowiedzi nieswoistej. W wielu przypadkach mechanizmy odpowiedzi nieswoistej są zdolne do wyeliminowania czynnika zakaźnego, jednak zwykle do całkowitego usunięcia patogenów konieczne jest zaangażowanie także mechanizmów odporności swoistej (nabytej), w przebiegu której tworzy się pamięć immunologiczna. Aktywacja tych mechanizmów wymaga dłuższego czasu. Odpowiedź nieswoista, włączana natychmiast, nie tylko chroni organizm gospodarza i kontroluje rozwój zakażenia, lecz także pozwala na rozwój odpowiedzi swoistej i powstanie długożyjących komórek pamięci. Odpowiedź swoista, którą makroorganizm uzyskuje w ciągu całego życia, zwykle ulega zwiększeniu wskutek kolejnych kontaktów z danym antygenem. Jej głównymi składowymi jest odpowiedź humoralna i komórkowa. Mechanizmy odporności nieswoistej i swoistej przedstawiono w tabeli 2.1.