Читать книгу Fizjologia człowieka w zarysie - Группа авторов - Страница 38

Zmęczenie mięśni jest pojęciem szerokim i wiąże się z przejściową niezdolnością do pracy, najczęściej wywołaną nadmierną aktywnością. Niezdolność ta ustępuje po wypoczynku. Wyróżniamy zmęczenie centralne i zmęczenie obwodowe.

Zmęczenie centralne dotyczy mechanizmów występujących w ośrodkowym układzie nerwowym, natomiast zmęczenie obwodowe jest związane z procesami zachodzącymi pomiędzy złączem nerwowo-mięśniowym a mięśniami. Zmęczenie centralne polega na wystąpieniu uczucia wyczerpania, zwykle po intensywnym wysiłku fizycznym. Jest to mechanizm obronny organizmu związany z obniżeniem pH w tkankach mózgu na skutek wysiłku. Obniżenie pH w chemoreceptorach centralnych ośrodków oddechowych pobudza mięśnie oddechowe do zwiększenia wentylacji, a w efekcie do zwiększenia stężenia O₂ i zmniejszenia stężenia CO₂ we krwi.

Zmęczenie obwodowe jest wieloczynnikowe, przy czym na poziomie synapsy nerwowo-mięśniowej wynika z upośledzenia przekazywania impulsów nerwowych w obrębie neuronu wskutek wyczerpania zapasu acetylocholiny wydzielanej do synapsy.

W siateczce śródplazmatycznej zmęczenie odzwierciedla zmniejszenie wydzielania jonów Ca²⁺ i ograniczenie powstawania kompleksów Ca²⁺– troponina.

W komórce mięśniowej zmęczenie wiąże się z wyczerpaniem substratów energetycznych – glikogenu oraz substratów energetycznych ATP i fosfokreatyny. W miocytach dochodzi do nagromadzenia się kwasu mlekowego, reszt fosforanowych i jonów H⁺ jako produktów będących wykładnikami nadmiernego metabolizmu komórkowego. W efekcie zmęczenie prowadzi do zmniejszenia pobudliwości mięśni, zmniejszenia stopnia skrócenia mięśnia podczas skurczu, wydłużenia czasu skurczu i rozkurczu oraz spadku siły skurczu mięśni.