Читать книгу Lífsgleði – sjálfsævisaga - Margit Sandemo - Страница 12

10. kafli

Hvernig skrifar maður um svona ljótt efni í sjálfsævisögu? Á að afgreiða það allt með einni setningu? Eða á maður að segja allt? Þætti lesandanum það ekki ónauðsynleg hnýsni í það óþægilega?

Árum saman hafa margir útgefendur sagt að ég ætti að skrifa endurminningar mínar, eins og það nefnist á fínu máli, en ég hef veigrað mér við því.

Einmitt vegna vanda eins og þessa... Myrkursins, og líka hins, sem ég kem að seinna. En til að gefa rétta mynd af því sem ég kalla Myrkrið, og því sem gerðist síðar, er víst nauðsynlegt að segja frá.

Eitt smáatriði: Ég var ótrúlega sterk miðað við aldur og er raunar enn, legg hvaða skrifstofublók sem er í sjómanni. Auk þess treysti ég á það góða í öllum. Þetta var áður en við kynntumst nágrannabörnunum almennilega, þau kenndu manni sitt af hverju. Fyrir það var ég bara barn og það meira en flest. Mamma skildi víst aldrei hvernig ég var samsett: Einmana, óttalaus, bráðþroska, hélt það besta um alla og lærði aldrei af reynslunni!

Ég hafði fengið viðvörun, bæði í draumi þar sem mildu, bláu augun höfðu verið döpur, og sama dag, en þá tók ég ekki mark á henni, það var fólk með mér.

Fólk? Í öllum bænum!

Eins og ég hef nefnt var ég iðulega ein að flækjast, naut þess að hjóla eða bara ráfa um.

Þennan dag, ég var tæpra tíu ára, ætlaði ég í krambúðina að kaupa sælgæti. Ég átti tvær krónur og þær voru drjúgar í þá daga. Þetta var síðdegis, skóli dagsins búinn.

Býsna langt var í búðina og yfir opin svæði að fara. Ég var um það bil hálfnuð þegar vörubíll nam staðar og bílstjórinn spurði hvort ég vildi sitja í.

Bíll! Mér varð hugsað til himnesku ferðarinnar til Ronneby í sportbílnum. Hvort ég vildi sitja í bíl! Nú ættu hin að sjá mig.

Eitthvað innra með mér sagði ákaft Nei, Nei! en ég hlustaði ekki. Maðurinn í bílnum var vanur, við myndum ekki lenda úti í skurði. Engin hætta!

En sú einfeldni!

Ég kleif eldsnögg upp í framsætið. Það var hátt uppi en ég vó mig upp á sterkum handleggjunum.

-Fallegt af þér, sagði ég. -Ég ætla í búðina við stöðina.

Hann brosti. Ekki ýkja hlýlega en hann var gamall og traustlegur í útliti.

Það er erfitt fyrir barn að giska á aldur fullorðinna en löngu seinna taldi ég að hann hefði verið milli fertugs og fimmtugs og það finnst börnum hár aldur.

Það var sterk lykt af nef- eða munntóbaki í bílnum. (Það minnir mig á fyrri tíma, hrákadalla sem stóðu oft á gólfinu í krambúðum, gjarnan með skilti fyrir ofan: Ekki hrækja á gólfið! Á einum stað stóð: Bannað að hrækja á vegginn! Menn miðuðu víst hátt þar.)

Hann sagði fátt. Ég raunar líka, naut bara hraðans og að sitja svona hátt. En þegar við komum að búðinni beygði hann ekki þangað, hélt bara beint áfram. Hann vísaði mótmælum mínum á bug með því að hann ætlaði rétt að sýna mér hvolpana sína fyrst, þeir væru hér rétt hjá.

Hvolpar! Ég gekk í þessa eldgömlu gildru af því hún var mér nýnæmi og ég elskaði hunda. (Ég er löngu hætt að fara á hundabú, ég kom alltaf með hvolp út.)

Ég kom mér betur fyrir í bílnum og hlakkaði til.

Nú skal ég ekki teygja lopann, koma beint að efninu. Leiðin var löng, með mörgum afleggjunum í allar áttir og ég hafði ekki hugmynd um hvar við vorum. Ég man heldur ekki allt sem maðurinn sagði, bara að hann blótaði.

Engir hvolpar voru í bílskúrum sem við stönsuðum loks við og íbúðarhúsið leit út fyrir að hafa staðið tómt lengi. Engin önnur hús voru sjáanleg, bara greniskógurinn. Ég hef aldrei verið hrifin af grenitrjám, þau eru þungbúin og skuggaleg, andstætt glæsilegu furunum.

-Hvar eru hvolparnir? spurði ég.

Hann svaraði ekki, ýtti bara burt rykugum verkfærum sem lágu á vinnubekk í skúrnum.

-Áttu heima hérna?

-Hér? Í sveitinni? Nei, ég er ósvikinn Stokkhólmsstrákur. Ég þurfti bara að sækja hingað dót fyrir vin minn.

Svo tók hann mig og lyfti mér upp á bekkinn. Lagði mig niður.

Eitthvað um viðarstafla flaug um huga minn en ég missti af því. Ég var alveg óviðbúin þegar hann snaraði mér úr nærbuxunum og losaði beltissylgju sína.

Vissulega hafði mér verið kennt að hlýða þeim fullorðnu og gera eins og mér var sagt. Ég gætti þess vel og var alltaf smeyk um að gera skyssur eða særa einhvern. Ég var dæmigerð já-manneskja og hrædd við árekstra. En nú fann ég að þetta var ekki rétt og hreint ekki jákvætt. En meðfæddur undirlægjuháttur minn varð að hræðslu svo ég sparkaði frá mér og hitti hann í andlitið.

-Ég vil fara heim, sagði ég ákveðin þótt röddin skylfi.

Hann var reiður. -Liggðu kyrr, krakkaskömm, hvæsti hann og blóðið lagaði úr vanga hans og eyra.

Ég lá svo sannarlega ekki kyrr heldur sparkaði, klóraði og sneri upp á mig... því hefði ég betur sleppt því þá náði hann undirtökunum. Þegar ég kallaði á hjálp meðan hann lá ofan á mér til að halda mér niðri, reif hann borða af einangrunarbandi af rúllu og skellti yfir munninn á mér. Ég sem átti erfitt með að anda með nefinu eftir alla pústrana sem það hafði fengið. Ég var viss um að hann myndi myrða mig... maður hafði svo sem lesið Shakespeare, svo ég trylltist og sparkaði svo hann veinaði af sársauka.

En hann hafði ekki morð í huga. Ég fann fyrir einhverju ógeðslegu og reyndi að skríða burt.

-Hvað þá? hrópaði hann. -Hvað? Ertu svo ekki einu sinni hrein mey, litla skítahóran þín. Nú eyðilagðirðu allt fyrir mér!

Ég fann ekki fyrir þessu ógeðslega lengur. -Ég get það ekki, get það ekki, kveinaði hann. -Þér tókst það líka, fjandinn hafi það!

Hann sneri sér að mér aftur. Ég sló hann í andlitið, hann svaraði með blótsyrði og Þetta skaltu fá borgað! Svo stóð hann þarna með sporjárn í hendinni. Það var óskaplega erfitt að grípa andann á lofti og gráta samtímis með límt fyrir munninn. Ég skildi ekkert, það hlaut að vera eitthvað svona sem vinnukonurnar hvísluðust á um og flissuðu að... og svo kom óskaplegur sársauki þegar hann stakk sporjárni inn í mig... sem betur fer skaftinu.

-Þarna sérðu! Þú sleppur ekki, ef þú hélst það.

Ég fann svo voðalega til að ég hélt að ég væri að rifna sundur. Loks dró hann sporjárnið út og ég vatt mér strax undan en þá fauk í hann aftur. Hann sneri járninu og reif í mig skurð svo mig svimaði af kvölum.

-Svona! Komdu þér á lappir, misheppnaða litla skjáta. Sjáðu hvað þú hefur gert, atað blóði í fötin mín. Kanntu ekki að skammast þín?

Ég kom mér niður á gólfið, hálfrænulaus eftir meðferðina.

-Nú ferðu heim, sagði hann milli tannanna. -Það verður ekki leitað hér.

Ég reyndi að rífa af mér límbandið en hann kom í veg fyrir það. Tómur strigapoki lá úti í horni, hann greip hann með og lét mig sitja á honum í bílnum. Ekkert blóð í sætið, takk! Ég settist eins nálægt hurðinni og mögulegt var og heyrði hann fleygja einhverju dóti á pallinn.

Áður en hann ræsti bílinn sagði hann ískaldri röddu: -Mundu: Þú þekkir mig ekki en ég þekki þig og hef séð þig áður. Mamma þín er kennslukona og þið eigið heima í Lötbacken.

Ég gat bara kinkað kolli, tennurnar glömruðu af þessu öllu, sársauka, hræðslu, viðbjóði, fyrirlitningu og kulda. Ég vildi bara komast heim en hann setti djöfulleg skilyrði:

-Ef þú nefnir þetta einu orði drep ég mömmu þína. Eða eitthvert systkinanna, þú átt hrúgu af þeim. Hvað heitir þessi höfuðstóri, letilegi? Hann á ekki skilið að lifa.

Ekki þú heldur, hugsaði ég, en nú vildi ég bara losna við hann. Gat ekki mótmælt frekar.

Anders? Góði, blíði Anders sem vildi engum illt. Systkini mín? Mamma...

Ég yrði að þegja, ekki segja orð við neinn.

Líf mitt hafði verið bjart og skemmtilegt, öllu má nú nafn gefa.

Aldrei á ævinni hafði mér liðið svona illa, verið svona vansæl. Ný tilfinning hafði nú líka komið fram: Ég var full af hatri.

Eina huggunin sem ég fann í þessu var sú að maðurinn var allur klóraður í framan, á hálsi og handleggjum. Hann gæti átt erfitt með að útskýra það.

Verst hvað ég var með lélegar neglur, hugsaði ég. Þær ná aldrei að vaxa neitt, áður en þær klofna og ég þarf að klippa þær.

Nú hefði verið gott að hafa langar og harðar klær.