Читать книгу Lífsgleði – sjálfsævisaga - Margit Sandemo - Страница 13

11. kafli

Þessu atviki var ekki hægt að leyna. Það var útilokað eins sköðuð og ég var eftir níðinginn.

Ég hafði miklar áhyggjur af ástandi mínu þar sem ég lá í blautri brekku. Hann hafði nánast fleygt mér út við brúna yfir Löta-ána, með fleiri hótunum um hvað myndi gerast ef ég kjaftaði frá. Hann ók svo tæpt út á vegbrúnina að ég gat ekkert annað en oltið niður brekkuna þegar ég steig út. Þetta var svo sem ekki hátt fall og brekkan ekki ýkja brött heldur.

Löta-áin var enginn baðstaður. Það glampaði á nokkra þykkfljótandi polla í botni farvegarins sem var að mestu harður leir. Auk þess áttu vegfarendur það til að fleygja rusli af brúnni... óheppilegur staður. En ég var þó laus við límbandið.

Þarna lá ég í blautu grasinu og hugsaði í örvæntingu um hvað ég ætti að gera. Hvernig gæti ég skýrt það sem gerst hafði án þess að kjafta frá? Þú átt sjálf sökina, hafði hann sagt mörgum sinnum. Allt þér að kenna, mundu það! Þú lokkaðir mig. Svo varstu ekki einu sinni hrein mey. Hefðirðu verið það og gert eins og ég vildi hefði allt farið vel. Ekki kenna mér um neitt!

Mér var hætt að blæða en mig logsveið í sárið og ég var með verki um allan kviðinn. Nærbuxurnar mínar voru undir steini utan við bílskúrinn en pilsfaldurinn var blóðugur. Ég horfði tortryggin á óhreint árvatnið. Það var sveigja á læknum nokkru ofar svo ég sæist ekki frá veginum ef einhver ætti leið um. En ég vissi um hræ af hesti þar skammt frá og það vildi ég ekki sjá.

Allt í einu var eins og einhver stryki mér blíðlega um vangann. Það var svo óvænt að ég greip andann á lofti. Að líkindum var það golukast en... það veitti mér nýja von.

Ég varð að hreinsa burt blóðið. Ég áræddi að skjögra upp fyrir sveigjuna á lækjarfarveginum. Umferð var engin að ráði. Við höfðum tekið fram úr hjólandi manni og mætt einum bíl og í bæði skiptin hafði maðurinn ýtt höfðinu á mér niður svo ég sæist ekki.

Það var líklega þess vegna sem hann hafði látið mig lifa... því eins og hann sagði:

-Það verður ekki leitað hér!

Lötbacken, þar sem ég átti heima, var hæð í flötu landslaginu. Undir henni stóð þorpið en uppi á hæðinni voru bara tvö hús, okkar, sem var kennarabústaðurinn og annað sem þrjár fjölskyldur bjuggu í.

Við vorum svo nýlega flutt að ég þekkti enn fáa og gat ekki leitað til neins þeirra.

Ég kom kvíðin fyrir beygjuna á ánni en sá ekkert óhugnanlegt að næstu beygju. Vatnið var hreinna þarna og ég flýtti mér að skola og nudda pilsfaldinn og með hann rennblautan um leggina hóf ég sársaukafulla heimferðina. Það var örlítið tekið að bregða birtu og brátt kæmi kvöld.

Það er ekki hægt að vera svona ótrúlega heppinn, hugsaði ég þegar ég sá Anders og Embrik hjá nágrannastrákunum og kom að húsinu heima tómu. Alveg rétt, mamma var á foreldrafundi. Axel sat og las og var þá utan við heiminn og Eva ekki heima.

Ég gat hengt kjólinn til þerris á lítt áberandi stað, þvegið mér vandlega og farið í hreint. Ég stakk litlu handklæði í náttbuxurnar til vonar og vara og skreið undir sæng, þar sem ég lá svo skjálfandi.

Næstu dagar voru erfiðir. Ég gat ekki gengið eðlilega en kenndi því um að ég hefði dottið á hjólinu og meitt mig svolítið.

Sárið greri vel... en ég uppgötvaði fljótlega að það hafði orðið varanlegur skaði. Sporjárnið hafði rifið sundur þvagrásina svo ég gat ekki haldið í mér lengi í einu. Það þýddi að ég þurfti að skreppa fram í miðjum kennslustundum og frímínútunum líka. Heilmikið var flissað í bekknum en ég varð bara að umbera það og svo var ég bráðlagin við að gera grín að hlutunum. Það var því hlegið með mér, ekki að mér.

Verra var að ég var nánast með stöðuga blöðrubólgu og drakk te í tunnutali. Ég óttaðist mest að verða send til læknis. Þá kæmist allt upp og fjölskylda mín yrði í hættu.

Á kvöldin áður en ég sofnaði skáldaði ég í huganum langar sögur, spennandi ævintýri í fallegu umhverfi, oft með sérkennilegum verum sem hjálpuðu öllum úr vandræðum. Sjálf var ég aldrei aðalpersónan, oft ekki einu sinni með, en söguhetjurnar voru mér svo raunverulegar að þær lifnuðu hreinlega. Oftast sofnaði ég í miðri sögu, það var líka tilgangurinn en þá hélt ég bara áfram kvöldið eftir og þar næsta. Þetta var næstum eins og hjá Scheherazade í Þúsund og einni nótt. En hún þurfti að segja sögur sér til lífs, vildi ekki vera einnar nætur gaman og síðan drepin. Þannig hafði farið fyrir öllum fyrri konum kalífans Haruns-al-Rashid. Hún tók að segja honum ævintýrin sín þúsund en hætti alltaf þegar lýsa tók af degi og þá var sagan einmitt mest spennandi svo kalífinn varð að fá framhaldið kvöldið eftir. Hún var fyrsti sérfræðingur sögunnar í að gera hlé þegar spennan er mest. Án þess að ég sé að monta mig tileinkaði ég mér þetta og notaði mikið þegar ég skrifaði framhaldssögur í vikublöð seinna. Hver kafli varð að enda þannig að lesandinn vildi meira. Þessa list hélt ég svo áfram að nota í bókaflokkunum. Ef hægt er að kalla það list...

Scheherazade átti lífið að leysa og tókst það. Ég barðist fyrir geðheilsu minni, kvöldsögurnar voru veruleikaflótti sem ég bjargaði mér á. Ég fann að ég var mjög tæp en skildi ekki á hvaða hátt eða hvers vegna.

Eftir nokkra mánuði gerðist nefnilega þetta einkennilega enn einu sinni... ég missti margar vikur úr og það var þá sem draumasögurnar byrjuðu. Ég hélt að það væri sumar en það var komið haust. Allt þarna á milli var gleymt... líka það sem hafði valdið stöðugum þvaglátsvanda mínum, óhugnanlega reynslan með níðingnum.

Þetta var ekki í fyrsta skiptið sem ég missti minnið svona og það var afar merkilegt að reyna svo að komast að öllu sem gerst hafði. Mér hafði hrakað í skólanum en þar sem sumarfrí hafði verið megnið af þessum tíma urðu engin vandræði þar. Mörgum, meðal annars systkinum mínum gramdist við mig. Þú manst bara ekkert, sögðu þau og ég gerði mitt besta til að láta sem ég vissi um hvað þau töluðu... og kannaði svo málin á eftir. Ef stefndi í vandræði hló ég bara og sagðist líklega vera orðin elliær. Það hefur alltaf verið heppilegri aðferð að taka undir með bullunum en láta þær kúga sig.

En þetta með manninn var horfið... um sinn. Það átti eftir að koma fram seinna, í ógnvænlegri mynd. Myrkrinu algera.

Ég var í sterkum tengslum við þögla verndarann minn þennan vetur. Ég sá hann þó ekki nema tvisvar. Í annað skiptið stóð hann í eldhúsinu og var nógu gagnsær til þess að ég sá kaffikvörnina á hillunni gegnum hann. Ég gat ekki annað en brosað að því og hann brosti á móti, þessu innilega brosi og bláu augun ljómuðu af góðsemi. Fyrir hafði ég verið ringluð og hjálparvana en nú tók ég gleði mína aftur og var alltaf með hláturinn í kverkunum.

Hann varaði mig ekki við neinu í þetta sinn, var bara uppörvandi. Það hjálpaði mikið.

Í huganum kallaði ég hann Hann sem er þarna.

Þótt ég sæi hann ekki fann ég návist hans. Hann hjálpaði mér að finna hluti sem ég týndi og veitti mér þá hvatningu sem þurfti til að lifa góðu lífi. Ég gat líka beðið hann um aðstoð þegar ég þurfti að gera eitthvað kvíðvænlegt, til dæmis að fara til tannlæknis, í ferðalög eða út í mikla umferð. Þá róaðist ég alltaf. Hann var með mér. Bara tilhugsunin nægði. Ég hef oft íhugað hvort hann hafi veitt mér gleymskuna eftir erfiðu reynsluna. Ekki veit ég það, kannski það sé ímyndun mín.

Ég fór að reyna að taka á óreiðunni hjá mér, eins og til endurgjalds. Ég bjó um rúmið mitt, lokaði skápum og skúffum, tíndi upp af gólfinu... og hjálpaði jafnvel til við þvott og þrif, verk sem mér fundust ónauðsynlegir tímaþjófar.

Það er ekki fyrr en núna, að ég er 85 ára að það er runnið upp fyrir mér að til að halda heimili í röð og reglu þarf að setja hlutina á sinn stað eftir notkun, ekki láta þá liggja hvar sem er. Og að maður þvær ekki gólf með tusku undir fótunum eins og Lína langsokkur. En hvort þessi hugljómun hefur hjálpað mér er svo allt annað mál.

Mamma vann mikið... kenndi á daginn og þurfti svo að annast fimm börn og elda ofan í þau. Eva var dugleg að hjálpa henni, ekki ég. Stundum höfðum við vinnukonu en þegar pabbi kom í heimsókn, rak hann hana út... hann einn vissi hvernig átti að halda heimili og ala upp börn. Þá fengum við fisksúpu með sveskjum, hún var góð fyrir magann... og vatnsgraut, soðinn úr byggi og með súrmjólk út á. Reyndar fannst okkur sá grautur bara góður, mun betri en sumir aðrir undarlegur réttir sem hann útbjó.

Von var á pabba til Svíþjóðar þetta árið. Ég fór á brautarstöðina á hverju kvöldi í viku til að taka á móti honum og hjálpa honum að bera en hann var aldrei í lestinni. Þetta voru langar göngur og mikil vonbrigði. Loks gafst ég upp og fór bara að sofa. Hann ætlaði ekkert að koma!

Það kvöld kom hann. Enginn hafði tekið á móti honum og enginn vakti mig. Gjöfunum frá honum var útbýtt seint um kvöldið. Mér var sagt allt um morguninn. Þá sárnaði mér. Ég reiddist eiginlega.

Mér lærðist seinna að hlakka ekki svona til komu hans. Hann var mjög erfiður á heimili. Við vörpuðum öll öndinni léttar þegar hann fór aftur.

Pabbi okkar þurfti að ákveða allt og gera hlutina bara á sinn hátt. Hann sneri öllum heimilisvenjum á hvolf og var fastur í gamaldags hugsunarhætti sem við gátum illa tileinkað okkur. Allt sem við gerðum var rangt. Hann bar virðingu fyrir Axel og tilbað Embrik, rétt eins og áður. Einn daginn gekk Embrik, líklega fimm ára eða svo þá, aftur á bak og hafnaði á rassinum í hálffullri skúringafötu. Vatnið var rétt volgt svo engin hætta var á ferðum. Hann var svo fyndinn þar sem hann sat fastur og spriklandi að við fórum öll að hlæja, mamma líka. Pabbi var hneykslaður á því að við skyldum geta hlegið að vesalings litla drengnum.

-Gerðir þú þetta, Anders?

Við reyndum að fullvissa hann um að svo hefði ekki verið en hann trúði okkur ekki. Embrik beið ekkert tjón af óhappinu.

Nokkur lífleg og áhyggjulaus ár liðu. Þegar við vorum ekki í skólanum lékum við okkur gjarnan í litla skóginum uppi á Lötbacken sem endaði við þverhnípi hinum megin. Þetta var góður staður fyrir hugmyndaflugið, umhverfið hentaði fyrir aragrúa spennandi ævintýra.

Embrik