Читать книгу Antykruchość Jak żyć w świecie, którego nie rozumiemy - Nassim Nicholas Taleb - Страница 53

Zmienność wywołuje błędy i uruchamia mechanizmy przystosowania; dzięki niej dowiadujesz się też, kim są twoi przyjaciele. Informacji dostarczą ci zarówno twoje porażki, jak i sukcesy. Jednak, i to jest jedna z dobrych stron życia, czasami dowiadujesz się czegoś o charakterze człowieka dopiero wtedy, kiedy go zranisz błędem, za który jesteś odpowiedzialny wyłącznie ty sam — byłem zdumiony wielkodusznością ludzi, którzy wybaczyli mi moje błędy.

I, oczywiście, uczysz się na błędach innych. Możesz się nigdy nie dowiedzieć, z kim masz do czynienia, dopóki dana osoba nie stanie przed szansą złamania zasad moralnych lub etycznych. Pamiętam koleżankę z klasy z liceum, na pozór miłą i uczciwą dziewczynę, która należała do mojej grupy znajomych, antymaterialistycznych utopistów. Dowiedziałem się, że wbrew moim oczekiwaniom (i swojemu niewinnemu wyglądowi) nie wyrosła na Matkę Teresę ani Różę Luksemburg — zamiast tego rzuciła pierwszego (bogatego) męża dla innego, bogatszego mężczyzny, którego z kolei zostawiła, gdy popadł w kłopoty finansowe, dla następnego, jeszcze bogatszego i bardziej wpływowego (i hojnego) kochanka. W środowisku wolnym od przemocy uznałbym ją za utopistkę i świętą (ona sama pewnie też by tak o sobie myślała). Niektórzy członkowie społeczeństwa — ci, którzy się z nią nie ożenili — otrzymali cenne informacje, podczas gdy inni, jej ofiary, za to zapłacili.

Co więcej, za nieudacznika uważam tego, kto, popełniwszy błąd, nie dokonuje introspekcji, nie wykorzystuje tej pomyłki, tylko czuje wstyd; przyjmuje pozycję obronną, zamiast docenić nowo zdobyte informacje; kto próbuje wyjaśnić, dlaczego popełnił błąd, zamiast zostawić go za sobą. Tacy ludzie często postrzegają samych siebie jako „ofiary” jakiejś szerszej intrygi, złego szefa albo kiepskiej pogody.

Na koniec jeszcze jedna myśl. Ten, kto nigdy nie zgrzeszył, jest mniej wiarygodny niż ten, kto zgrzeszył tylko raz. A człowiek, który popełnił mnóstwo błędów — ale nigdy dwa razy tego samego — jest bardziej wiarygodny niż człowiek, który nigdy żadnego nie popełnił.