Читать книгу Hartland - Deon Opperman - Страница 8

Daar is nagte in hul Kanadese huis – lugversorg, ondervloerse verhitting, elke denkbare voorsorg teen hitteverlies na die sneeulandskap daar buite – dat Elna voel sy is nie meer bestand teen die ander soort hitteverlies nie. Die bewus wees van liefde wat jou verlaat – die gevoelens wat jy vir jou familie gekoester het, die gehegtheid aan jou ouerhuis, die saam skree vir ’n rugbyspan wat jy self nog nooit in lewende lywe sien speel het nie, maar wat jou bloed blou gemaak het. Maar diep in die donker van ’n koue nag skrik jy wakker en jy weet, wéét, dat jy nie meer so sterk voel oor enigiets daarvan nie. Elna voel die klein oorwinnings aan. Soos wanneer haar buurvrou vriendelik met haar praat. Wanneer sy die buurkinders in die Mall raakloop en hulle woordeloos vir haar glimlag. Maar selfs in die nagte wanneer sy hierdie dinge teenoor haarself begin erken het, was daar nog altyd die een brandende gevoel: Elna wil nog een keer in haar lewe by haar ouma instap en haar groet, die son sien opkom oor die verrimpelde gelaat. Daar in die verre noorderland onthou sy gereeld haar laaste blik op haar liewe ouma, in ’n rolstoel in Pa se voorhuis, haar oë wat deur haar brilglase tuur na die verste rantjies in die noorde, anderkant Cullinan, haar knieë toe onder ’n kombersie en haar skouers effe krom na vore getrek onder die truitjie wat Elna oor haar skouers gehang het.

Elna se hart begin wild klop wanneer sy ingehaak by haar ma die sitkamer binnekom. Daar sit Ouma, sonder truitjie, geklee in ’n bruin somersrokkie met wit blompatrone, en ’n geruite wolkombers oor haar knieë. Elna gooi haar reisjas en grimeertassie op die tafeltjie voor Ouma neer en swaai om, arms uitgestrek. Elna glimlag breed, ’n kreet wat onderdruk word, trane wat in haar oë opwel. “Hallo, Ouma!”

Elna wil Ouma op haar wang soengroet, maar haar Ouma hou haar lippe.

Ek is tuis, juig dit binne Elna.

“So, julle’t toe kom kuier,” sê Ouma afgetrokke.

Elna is vir ’n oomblik uit die veld geslaan – sy het vergeet hoe die ouderdom haar ouma ingehaal het. Elna begin skielik energiek praat, en dit is moeilik om te bepaal of sy op die punt is om te begin huil en of sy bly is. Op die nippertjie besef sy dis blydskap hierdie keer, en beantwoord haar ouma se opmerking met ’n pragtige breë glimlag: “Ja, Ouma.”

“Wanneer gaan julle terug?”

Die vraag is só onverwags, dit veeg die glimlag van Elna se gesig.

“Mens vra nie sulke goed nie, Ma,” maan Maria.

Ouma is in ’n vreemde vrolike luim, kom Elna gou agter.

“Kinders vra nie sulke goed nie,” sê Ouma ferm, maar met ’n sweempie humor daarby. “Oumense vra wat hulle wil!”

“Ons is net vir ’n paar dae hier, Ouma,” antwoord Elna. Sy wil byvoeg dat Bertus nie te lank van die kantoor af kan wegbly nie, maar besluit die verduideliking kan later kom. Maar dit is ook nie nodig nie. Ouma het duidelik net een persoon wat sy bitter graag wil sien.

“Waar’s Neil?” vra Ouma, gemaak ongeduldig.

“Die manne dra die tasse in,” val Maria gou in. “Hulle sal nou kom groet.”

Ouma bekyk Elna goed. Ou herinneringe wat opgeweeg word teen nuwe inligting. “Ek sien jy’t bietjie lyf gekry.”

“Spekvet en gesond, Ouma.”

Wat is dit, wonder Elna, met haar ouma? Hoe kry sy dit reg om met mense te praat en te sorg dat die gesprek so in ’n opmerking in smoor? So asof haar mening só swaar weeg dat alle ander moontlikhede verdamp, almal met hul monde vol tande sit? Wat anders antwoord mens, spekvet en gesond?

“Ek’s moeg,” sê Ouma. “Ek wil gaan lê.”

Elna merk dat haar ma geïrriteerd is met Ouma. Die verloopte dogter keer ná ’n lang afwesigheid terug en Ouma raak ná drie sinne moeg? Dinge het nie verander nie.

Maria het die rolstoel al aan die swaai. “Goed so. Ek sal Ma kamer toe vat. Elna ...”

Elna maak haar jas en tassie bymekaar.

“Ek wil nie die braai mis nie,” kla Ouma oor haar skouer.

“Ek sal Ma kom wakker maak wanneer Jan die vuur begin,” sê Maria. Hierdie temerige stemmetjie met sy neulende toon begin Maria uit haar goeie maniere uit irriteer.

“Ek het nie gesê ek wil gaan slaap nie. Ek het gesê ek wil gaan lê.”

Ouma laat die laaste klanke soos skapies se geblêr oor die vlakte klink, dink Maria.

Elna sien hoe dun Maria se lippe trek. Sy wonder, effe weemoedig, of sy ooit die kans sal hê om Maria só te versorg.

“Gaaf,” sê Maria, heel beheersd. “Ek sal Ma kom haal wanneer Jan die vuur begin.”

En dadelik sak haar moed in haar skoene. Bertus, Neil en Jan kom die kamer ingestap, Bertus asof hy nie amper ’n dag lank op die vliegtuie deurgebring het nie, Jan die ene tande en Neil skaam agteraan.

Maria swaai die rolstoel terug na waar dit vandaan gekom het. Ouma se plekkie voor die kaggel, van waar sy haar aardse koninkryk kan sien ...

“Ouma!” roep Bertus hartlik uit. “ Dis goed om Ouma weer te sien.”

“As dit so goed is, hoekom het julle in die eerste plek ge–”

Elna sien hoe Bertus se gesig verstar.

Jan probeer om vir hom in die bres te tree: “Ma ...!”

“Ek sê maar net.” Haar troebel gelaat verhelder onverwags. “Waar’s my agterkleinseun?”

Neil skuur verby sy pa en Jan. “Ek sal nie ook die fout maak om te sê dis goed om Ouma te sien nie,” sê hy, buk af en gee sy geliefde ouma ’n soen, “maar ek’s bly om hier te wees.”

“Die kind het ’n sin vir humor, nes sy oupagrootjie.” Ouma se krakerige stem is skielik vol trots en liefde. “As daar meer van jou op hierdie aarde was, kind, dan was dit ’n beter plek.”

Maria het genoeg gehad. “Ma het gesê sy’s moeg. Sy wil gaan lê.” Sy begin dadelik om die rolstoel uit te stoot. “Kom, Elna, ek wys jou waar jy kan uitpak.”

Vir Jan is dit ’n teken, sy braai begin op hierdie oomblik. “En terwyl julle dit doen, skink ek vir almal ’n dop,” sê hy.

Hier voor Maria slinger die krakerige stemmetjie van Ouma ’n laaste vermaning na die mans: “Julle drink te veel.”

“Beslis, Ma,” sê Jan, sy ma nou omtrent buite hoorafstand. Hy draai na Bertus. “Maar soos die groot Uys Krige eenkeer gesê het: “Die lewe is alleen draaglik as ’n mens ’n bietjie dronk is. Bertus, ná jou lang reis verdien jy ’n dubbel!” Jan stap na sy drankkabinet, wink Neil om saam te kom. “En jy, jong man, ’n bier,” sê hy vir Neil. “En dan gaan pak ons daai vuur.”

“Ek’s nou eers agtien, Oupa.” Neil kyk vlugtig na sy pa. “In Kanada mag ons eers drink as ons een-en-twintig is.”

“Wel, gelukkig is jy nie nou in Kanada nie.”

Bertus gee skoorvoetend bes. “Net een.”

Deur die venster sien Elna hoe afgehaal Bertus skielik lyk. Moes iets wees wat haar pa gesê het. Wat het Bertus verwag? Dat Jan Cilliers nie iewers in die loop van hul besoek gaan praat oor die lewe in Kanada nie? Nie gaan wens dat hulle moet terugkom nie?

Sy voel hoe trek haar maag op ’n knop. Die gesprek oor Kanada is sover dit Bertus betref, lank reeds afgehandel.

As hy net die gewoonte kan aanleer om te luister, regtig te luister, sal hy dalk agterkom hoe sy daaroor voel. Vraag is net, hoe gaan sy hom leer luister?