Читать книгу Piketty i co dalej? - Группа авторов - Страница 7

W związku z tym postanowiliśmy sformułować następujące pytania: Jakim sposobem Piketty rozwinął nasze dotychczasowe postrzeganie ekonomii? Jakie kolejne kroki w badaniach ekonomicznych należy wykonać w związku z twierdzeniami Piketty’ego? Aby na te pytania odpowiedzieć, musimy najpierw doprecyzować, co takiego mówi nam Piketty w swoim K21. Naszym zdaniem francuski ekonomista zawarł w swoim bestsellerze pięć głównych twierdzeń:

1. Powojenna epoka socjaldemokratyczna w krajach Północy (powiedzmy, że przypadająca na lata 1945–1980) upłynęła pod znakiem gospodarki przemysłowej o względnie egalitarnym charakterze (oczywiście o ile mówimy o obywatelach danego kraju płci męskiej). W tych gospodarkach ograniczono względne różnice dochodów; dążono do zamykania historycznie uwarunkowanych luk rasowych w odniesieniu do zamożności, dochodu i zatrudnienia; polityczna siła nacisku była równomiernie rozłożona w całej populacji. W tych gospodarkach dążenia klasy najzamożniejszej do kształtowania polityki kraju oraz jego struktury gospodarczej były trzymane w ryzach, choć nie były neutralizowane.

2. Prawidłowość w postaci epoki socjaldemokratycznej stanowiła nietrwałą anomalię historyczną. W przeciwieństwie do wielu innych naukowców Piketty jest zdania, że utworzenie socjalnego państwa opiekuńczego stanowiło skutek malejących wpływów elit plutokratycznych. Jego zdaniem zmniejszające się nierówności ekonomiczne (mierzone już po opodatkowaniu) były efektem wojen oraz wprowadzenia progresywnej skali podatkowej, nie wynikały zaś z wprowadzenia ubezpieczeń społecznych, standardów ochrony pracowników oraz rozwiązań socjalnych, tworzonych na przełomie XIX i XX wieku. Skoro skutkujące destrukcją kapitału wojny stanowiły anomalię, to anomalią był również okres niewielkich nierówności.

3. Piketty podkreśla, że epokę socjaldemokratyczną poprzedzała belle époque, który to okres był w Ameryce nazywany pierwszą epoką pozłacaną. W tym czasie dominującą rolę odgrywały klasy najzamożniejsze, zwłaszcza te z wielopokoleniowymi majątkami, które rościły sobie prawo do kształtowania kierunków polityki kraju oraz jego podejścia do gospodarki. W tamtej epoce względne różnice dochodów, a w jeszcze większym stopniu względne różnice w zamożności, osiągnęły wartości skrajne.

4. Obecnie żyjemy w epoce, która zdaje się mieć charakter przejściowy. Koncentracja majątku wróciła właśnie do szczytowego poziomu z początku XX wieku, ale Piketty podkreśla, że nawet 1 procent najbogatszych większość swoich dochodów uzyskuje z pracy, a nie z kapitału2. Piketty zwraca również uwagę, że od 2000 roku gwałtownie rosną nierówności dochodów z kapitału, za to względnie stabilne pozostają nierówności dochodów z pracy3. Jak na razie nie można jeszcze mówić, że „przeszłość […] pochłania przyszłość”, ale powoli się do tego stanu zbliżamy4.

5. Potężne siły generowane przez swoisty charakter zamożności powodują, że najprawdopodobniej zmierzamy właśnie ku drugiej epoce pozłacanej, kolejnej belle époque, w której znów dominującą rolę w kształtowaniu życia politycznego i gospodarczego kraju odgrywać będą ludzie zamożni, w szczególności ci bogaci od pokoleń. Różnice dotyczące względnych dochodów, a w jeszcze większym stopniu względnej zamożności, znów wrócą na skrajne poziomy. Zgodnie z tą wizją dostęp do najnowocześniejszych zdobyczy medycyny i edukacji przestaje być powszechny, a to będzie oznaczać, że proces zbliżania się do siebie poziomu życia różnych grup społecznych i pojedynczych ludzi zostanie zatrzymany, a może nawet odwrócony.