Читать книгу Piketty i co dalej? - Группа авторов - Страница 8

Podstawowy argument formułowany przez Piketty’ego w tych pięciu twierdzeniach można dość ogólnie rozpisać na siedem kroków analitycznych:

1. Poziom współczynnika bogactwa do rocznego dochodu narodowego będzie rósł (lub malał) w stopniu równym oszczędnościom netto i stopie gromadzenia tychże oszczędności, podzielonym przez stopę wzrostu.

2. Czas i możliwości w nieunikniony sposób prowadzą do koncentracji majątku w rękach względnie małej grupy ludzi – nazwijmy ich „najbogatszymi”. Społeczeństwo, w którym współczynnik bogactwa do rocznego dochodu jest wysoki, będzie społeczeństwem o skrajnie nierównym podziale zamożności.

3. Społeczeństwo charakteryzujące się skrajnie nierównym podziałem zamożności będzie się także odznaczać skrajnie nierównym podziałem dochodów, ponieważ to najbogatsi będą w taki sposób kierować polityką gospodarczą oraz innymi czynnikami, aby utrzymywać stopę zysku na przyzwoicie wysokim poziomie – będą dążyć do uniknięcia sytuacji, którą John Maynard Keynes określił mianem eutanazji rentiera5.

4. Społeczeństwo odznaczające się skrajnie nierównym podziałem zamożności i dochodu będzie społeczeństwem, w którym – z czasem – kontrola nad majątkiem sprowadzi się do procesu dziedziczenia. Będziemy zatem mieli do czynienia z „dziedzicokracją”.

5. Społeczeństwo, w którym bogactwo, a zwłaszcza majątki przekazywane z pokolenia na pokolenie, stanowią główny człon gospodarki, będzie społeczeństwem, w którym najbogatsi będą mieli bardzo duże wpływy gospodarcze, polityczne i społecznokulturowe. Pod wieloma względami nie będzie to społeczeństwo przyjemne.

6. W XX wieku obserwowaliśmy (a) wyjątkowo dynamiczny wzrost gospodarczy, wygenerowany dzięki siłom drugiej rewolucji przemysłowej, opisanej przez Roberta Gordona. Ta wyjątkowa dynamika wzrostu gospodarczego wynikała również ze skutecznego dążenia gospodarek światowej Północy do osiągnięcia poziomu wyznaczonego koniunkturą gospodarczą w Stanach Zjednoczonych. W XX wieku mieliśmy też do czynienia z (b) wojnami, rewolucjami, ogólnym chaosem, nasileniem się nurtów socjalistycznych i wprowadzaniem progresywnego podejścia do opodatkowania, które to czynniki razem dają początek bardzo mocnym siłom skutkującym zmniejszanie stopy akumulacji bogactwa. XX wiek wreszcie (c) ustąpił miejsca wiekowi XXI, w którym wszystkie te siły są właśnie w odwrocie, jeśli nie doszło do ich całkowitego zaniku6.

7. Jak z tego wynika – choć daleko nam jeszcze do granic tego procesu – obecnie nasza rzeczywistość wywodzi się z logiki opisanej w punktach od 1 do 5. Jako znacznie bardziej prawdopodobne ocenić należy to, że proces ten zostanie zrealizowany do końca, niż że zostanie przerwany. Mniej więcej w połowie bieżącego stulecia powinno z tego wyjść społeczeństwo, w którym życie nie będzie należało do przyjemnych.

Piketty uważa, że w dniu dzisiejszym już od ponad jednego pokolenia realizujemy proces odchodzenia od dotychczasowej północnoatlantyckiej socjaldemokracji. Proces ten nie został jednak jeszcze zakończony. Zdaniem Francuza potrzeba jeszcze co najmniej dwóch pokoleń, aby proces realizowany zgodnie z przedstawianą przez niego logiką osiągnął swój kres. Według Piketty’ego jak na razie nie widzieliśmy jeszcze nic strasznego, przynajmniej jeśli chodzi o powrót światowej Północy do domyślnego dla niej modelu plutokracji.