Читать книгу Bizancjum ok. 500-1024 - Группа авторов - Страница 14
WPROWADZENIE
Wprowadzenie – część 3
Inne drogi do Bizancjum
Historia Kościoła
ОглавлениеHistorię Kościoła bizantyjskiego badacze objaśniali na tle ideologii, wydarzeń politycznych i związków z innymi Kościołami. Kościół rozpatrywano jako organizację typu administracyjnego i ogólniej, jako element społeczności miejskich i wiejskich130. Podobnie pod różnymi kątami badano duże i małe klasztory wraz z poszczególnymi mnichami lub ich grupami: jako właścicieli posiadłości, oazy duchowe społeczności w prowincjach i w Konstantynopolu, zrównoważonych doradców lub wichrzycieli. Oprócz bardzo dobrych ogólnych wprowadzeń do edycji dokumentów pochodzących z archiwów góry Athos, opublikowano też zbiory studiów na temat samego Athos, świętych i poszczególnych klasztorów. Powstały również monografie poświęcone świętym głupcom i relacjom między mnichami a świeckimi131.
Badacze gruntownie poznają też przekonania i praktyki religijne chrześcijan wschodnich, codzienne doświadczenia i oczekiwania. Publikacje na temat świata bizantyjskiego ukazują się między innymi w tomach obejmujących średniowieczne chrześcijaństwo w ogóle132. Cały tom Cambridge history of Christianity jest poświęcony chrześcijaństwu wschodniemu po mniej więcej 1050 roku133. Zbiorowy kult, nadzorowana przez księży komunikacja z Bogiem, wczuwanie się w Jego obecność i uzyskiwanie wstawiennictwa świętych były bardzo ważne dla Bizantyjczyków, od cesarzy po chłopów z prowincji. Istnieją dobre przewodniki po liturgii i nabożeństwach kościelnych134. Jednostki – czy to mnisi, czy osoby świeckie – szukali także bezpośredniego kontaktu ze świętymi, a umożliwiały to relikwie i ikony: pielgrzymki do sanktuariów były istotną cechą życia bizantyjskiego, natomiast te czy inne relikwie oraz relikwiarze cenił tak dwór, jak i lud jako środek duchowego spełnienia, ochrony cielesnej lub zapewnienia dobrobytu materialnego135.
130
Dvornik (1966); Runciman (1977); Nicol (1979); Hussey (1986); Herrin (1987); Angold (1995); Morris (red.) (1990); Dagron (2003).
131
Zob. serię publikacji archiwów poszczególnych klasztorów na górze Athos, np. [Akta Ławry], wyd. Lemerle i in., I, s. 13–48 (wprow.); Actes du Protaton, wyd. Papachryssanthou, zwł. s. 17–109 (wprow.); Hackel (red.) (1981); Mullett i Kirby (red.) (1994); Mullett i Kirby (red.) (1997); Morris (1995); Bryer i Cunnigham (red.) (1996); Iwanow (2006).
132
Zob. Dagron i in. (red.) (1993); Vauchez i in. (red.) (1993); Mollat du Jourdin i in. (red.) (1990); Krueger (red.) (2006); Noble i Smith (red.) (2008).
133
Angold (red.) (2006).
134
Taft (1978); Taft (1992); Taft (1984).
135
Horníčková (1999); Durand i Lafitte (red.) (2001); Durand i Flusin (red.) (2004); Wolf i in. (red.) (2004); materiały z sympozjum „Pielgrzymka w imperium bizantyjskim w okresie od VII do XV w.”, opublikowane z wprowadzeniem A.-M. Talbota, DOP 56 (2002), s. 59–241; Lidov (red.) (2003); Klein (2004); Grünbart i in. (red.) (2007).
