Читать книгу Cukrzyca. Personalizacja terapii i opieki nad pacjentem - Группа авторов - Страница 38

W myśl zaleceń WHO ocena rozwoju fizycznego dzieci oraz systematyczne jego monitorowanie są ważnym elementem wczesnej profilaktyki w pediatrii. Siatki centylowe stosowane w codziennej praktyce mogą służyć do omówienia ewentualnych nieprawidłowości rozwoju dziecka z jego rodzicami. Każdorazowe opuszczenie kanału centylowego przez dziecko powinno niepokoić, a także pociągać za sobą dalsze działania specjalistów opiekujących się dzieckiem. Jeden z modeli obowiązujących siatek centylowych dla populacji dzieci polskich został opracowany w ramach projektu OLAF realizowanego w latach 2007–2009 na terenie całego kraju z udziałem 17 573 dzieci i młodzieży. Wyniki badania pozwoliły na opracowanie narzędzia pomocnego w interpretacji indywidualnych odchyleń w zakresie wagi i wzrostu charakterystycznego dla danego dziecka. Siatki centylowe oraz tabele z-score są dostępne na stronie internetowej projektu OLAF www.czd.pl/olaf.

Oceny rozwoju dziecka można dokonywać także na podstawie siatek centylowych znajdujących się w książeczkach zdrowia dziecka i opracowanych w zakładzie Pediatrii Społecznej i Medycyny Szkolnej Instytutu Matki i Dziecka w 1999 r. przez Z. Niedźwiedzką i I. Palczewską.

Pierwszy rok życia dziecka w kontekście wyboru sposobu żywienia najlepszego dla jego prawidłowego rozwoju wydaje się najłatwiejszy. W kilka godzin po porodzie przy braku jakichkolwiek przeciwwskazań do karmienia piersią dziecko rozpoczyna swoją pierwszą mleczną dietę. Zgodnie z wytycznymi WHO karmienie piersią uznaje się za najlepszą metodę żywienia niemowląt zapewniającą im dostarczenie wszelkich niezbędnych do prawidłowego rozwoju i wzrostu składników odżywczych w ilościach i proporcjach odpowiadających potrzebom niemowlęcia. W przypadku gdy karmienie piersią jest niemożliwe (przeciwwskazania po stronie medycznej, indywidualna decyzja matki), należy włączyć mieszanki mlekozastępcze opracowane tak, by spełniały wszystkie potrzeby intensywnie rozwijającego się dziecka. Z chwilą osiągnięcia przez dziecko gotowości do przyjmowania pokarmów o stałej konsystencji (nie wcześniej niż w 17. i nie później niż w 26. tygodniu życia) rozpoczyna się okres zwany weaning time, którego celem jest powolne uzupełnianie diety niemowlęcia w cenne składniki odżywcze i potrzebną do dalszego intensywnego rozwoju energię. Etap ten ma szczególnie ważne znaczenie dla kształtowania pierwszych preferencji i nawyków żywieniowych dziecka, a gotowość dorosłego, by wprowadzić dziecko w świat nowych smaków, może determinować jego późniejsze wybory żywieniowe.

Tempo rozwoju i wzrastania dziecka nie zawsze jest jednorodne, a okresy intensywnego rozwoju przeplatane są czasem charakteryzującym się wolniejszą dynamiką zmian (tab. 7.1). Dla wielu obszarów życia okres od pierwszych do trzecich urodzin wydaje się najważniejszy. Po tym okresie tempo wzrostu wyraźnie maleje, zmiany w tym obszarze nie są już tak spektakularne. Kolejny czas, gdy ciało młodego człowieka przygotowuje się do skoku rozwojowego, to okres przedpokwitaniowy. To drugi moment w życiu dziecka, kiedy wartości dotyczące wagi i wzrostu, a co za tym idzie – zapotrzebowanie na kalorie i składniki odżywcze ulegają wyraźnemu wzrostowi. Tendencję tę widać w analizie zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze charakterystyczną dla wieku dziecka, aktywności fizycznej i płci, co przedstawia tabela 7.2.

Tabela 7.1. Przyrosty masy ciała i wysokości u dzieci w zależności od wieku

Tabela 7.2. Zapotrzebowanie dziecka na energię

Źródło: opracowano na podstawie M. Jarosz (red.): Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012.