Читать книгу Cukrzyca. Personalizacja terapii i opieki nad pacjentem - Группа авторов - Страница 39

Zapotrzebowanie na energię zależy od wielu czynników, takich jak płeć, wiek, aktywność fizyczna, stan fizjologiczny dziecka, a także wzrost i budowa ciała, cechy często uwarunkowane osobniczo. W myśl pierwszej zasady termodynamiki ilość energii pobieranej przez organizm równa jest tej, która jest w organizmie gromadzona i wydatkowana. Ilość energii potrzebna do podtrzymania elementarnych funkcji narządów i tkanek, niezbędna do utrzymania organizmu przy życiu w stanie zupełnego spoczynku czy snu, określana jest mianem podstawowej przemiany materii (PPM) i wyrażona wzorem Harrisa–Benedicta:

PPM (kobiety) = SWE (spoczynkowy wydatek energetyczny [kcal]) = 655,1 + (9,563 × masa ciała [kg]) + (1,85 × wzrost [cm]) – (4,676 × wiek)

PPM (mężczyźni) = SWE (spoczynkowy wydatek energetyczny [kcal]) = 66,5 + (13,75 × masa ciała [kg]) + (5,003 × wzrost [cm]) – (6,775 × wiek).

Dla określenia wartości energetycznej organizmu uwzględniającej jego potrzeby związane z dodatkową energią wydatkowaną na codzienne czynności stosuje się pojęcie całkowitej przemiany materii (CPM). Jej składowe to podstawowa oraz ponadpodstawowa przemiana materii. Elementami ponadpodstawowej przemiany materii są takie czynności jak utrzymanie stałej ciepłoty ciała, indywidualny współczynnik aktywności fizycznej, a także tzw. ciepłotwórcze działanie pokarmu, takie jak: termogeneza poposiłkowa oraz swoiście dynamiczne działanie pokarmu. Oba powyższe czynniki powodują okresowy wzrost przemiany materii spowodowany wydatkiem energii przez organizm na takie czynności jak: przyjmowanie pokarmu, jego trawienie i wchłanianie, a także wewnątrzorganiczny transport składników odżywczych. Szacuje się, że spożycie białka zwiększa przemianę materii o 25–40%, tłuszczu – o 14%, a węglowodanów – o mniej więcej 6%. W przypadku zbilansowanej i zrównoważonej diety uwzględniającej produkty mieszane wzrost wydatku PPM jest rzędu 10%.

Obliczenia całkowitej przemiany materii dokonuje się metodą sumowania wszystkich wydatków energetycznych ponoszonych przez organizm w ciągu doby. Wartość CPM uzyskuje się na podstawie tabel określających całkowity wydatek energetyczny na dobę dla danej czynności i określonej masy ciała oraz tabel określających wydatek energetyczny danej czynności przypadających na 1 kg masy ciała w przeliczeniu na 1 godzinę. Czynnikiem, który należy brać pod uwagę, jest zmienność wartości CPM zależna głównie od ilości ruchu, warunków pracy, temperatury otoczenia, stresu i innych.

Wydatek energetyczny przeznaczany na wzrost w okresie do 3. miesiąca życia sięga 35% ogólnego zapotrzebowania na energię, a w okolicach pierwszych urodzin dziecka zmniejsza się do 5%. U 3-letnich dzieci wynosi 3%. Aż do okresu dojrzewania wartość energii przeznaczana na wzrost wynosi 1–2%, a około 20. roku życia, w związku z ustaniem procesów związanych ze wzrostem, i wynosi 0%. Zarówno nadmiar, jak i niedobór energetyczny mogą mieć poważne konsekwencje dla prawidłowego rozwoju i zdrowia dziecka. Systematyczne monitorowanie wagi i wzrostu połączone z analizą kaloryczności diety mogą wskazać kierunki pracy z pacjentem i jego rodziną.