Читать книгу Choroby zakaźne i pasożytnicze - Группа авторов - Страница 13

Limfadenopatia jest ostrym lub przewlekłym nieprawidłowym stanem dotyczącym wielkości lub konsystencji węzłów chłonnych. Jest to odpowiedź organizmu na zakażenie/zarażenie, zapalenie lub chorobę nowotworową.

W organizmie człowieka znajduje się około 600 węzłów chłonnych, ale palpacyjnie wyczuwa się u zdrowych ludzi tylko te, które są zlokalizowane w okolicy podżuchwowej, pachowej lub w pachwinach. Prawidłowe węzły chłonne mają zazwyczaj mniej niż 1 cm średnicy i raczej nie zmieniają rozmiaru.

Powiększenie węzłów chłonnych może być ostre lub przewlekłe, miejscowe lub uogólnione.

Obwodowa limfadenopatia jest często obserwowana w przebiegu lokalnych lub uogólnionych, łagodnych, samoograniczających się infekcji, ale też może być pierwszym objawem poważnych chorób, w tym chorób nowotworowych. Najczęściej w przebiegu infekcji powiększeniu ulegają węzły chłonne okolicy szyi, natomiast powiększenie węzłów chłonnych nadobojczykowych przeważnie jest spowodowane procesem nowotworowym. U pacjentów w wieku < 30 lat 80% limfadenopatii spowodowanych jest łagodnymi procesami chorobowymi, natomiast u osób > 50. roku życia 55–80% procesami nowotworowymi.

Wywiad z pacjentem z powiększeniem węzłów chłonnych powinien uwzględniać:

• informacje demograficzne – wiek, płeć, zawód, miejsce zamieszkania;

• przebieg kliniczny – ostry, podostry, przewlekły;

• objawy ogólne – gorączka, nocne poty, zmęczenie, chudnięcie, ból gardła, kaszel;

• kontakt z chorymi na choroby zakaźne;

Rycina 2.3.

Postępowanie u pacjenta z biegunką.

• kontakt ze zwierzętami;

• zachowania wysokiego ryzyka – palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, ryzykowne kontakty seksualne, narkomania;

• wywiad rodzinny – choroby nowotworowe, gruźlica, choroby układowe;

• podróże.

Badanie fizykalne. Wszyscy pacjenci z powiększonymi węzłami chłonnymi choćby w jednej okolicy powinni być szczegółowo zbadani. W ocenie węzłów chłonnych należy uwzględnić lokalizację, wielkość, bolesność, konsystencję i ruchomość [tab. 2.2–2.4].

Tabela 2.2.

Kliniczne cechy węzłów chłonnych odróżniające toczące się w nich procesy.

Tabela 2.4.

Przyczyny uogólnionej obwodowej limfadenopatii

Tabela 2.3.

Najczęstsze przyczyny powiększenia węzłów chłonnych z podziałem na okolice

Należy pamiętać, że stwierdzenie powiększenia węzłów chłonnych nadobojczykowych zawsze stanowi wskazanie do pogłębionej diagnostyki. Warto też wiedzieć, że uogólniona limfadenopatia rzadko występuje w chorobach nowotworowych, z wyjątkiem chłoniaków i białaczek.

Dla łatwiejszego zapamiętania przyczyn limfadenopatii istotnych w diagnostyce różnicowej sformułowano w języku angielskim akronim CHICAGO:

• C – cancers – nowotwory hematologiczne, chłoniaki, białaczki, przerzuty nowotworowe (raka piersi, płuc, nerek, tarczycy itd.);

• H – hypersensitivity – leki;

• I – infections – wirusowe (EBV, HIV, CMV), bakteryjne (gruźlica), grzybicze;

• C – connective tissue disorders – toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie skórno-mięśniowe;

• A – atypical lymphoproliferative disorders: ziarniniak Wegenera, choroba Castelmana;

• G – granulomatosus – gruźlica i mykobakteriozy, choroba kociego pazura;

• O – others – inne .

Badania diagnostyczne. U osób z limfadenopatią pierwszym badaniem laboratoryjnym jest morfologia krwi. Bardzo przydatne są badania serologiczne: anty-HIV, IgM-EBV, badania w kierunku gruźlicy. W diagnostyce wykorzystuje się także obrazowanie węzłów chłonnych. Najprostszą metodą jest USG, ale przydatność w ocenie limfadenopatii wewnętrznie położonych węzłów chłonnych wykazują też CT i MRI. Złotym standardem diagnostycznym jest badanie histopatologiczne węzła chłonnego. Najczęściej wykorzystuje się biopsję cienkoigłową, która nie zawsze daje możliwość pełnej oceny histologicznej. Bardziej przydatna jest biopsja gruboigłowa, ale najlepszą metodę stanowi pobranie całego węzła chłonnego [ryc. 2.4].

Rycina 2.4.

Postępowanie u pacjenta z obwodową limfadenopatią.