Читать книгу Choroby zakaźne i pasożytnicze - Группа авторов - Страница 19

3.3.1. Mechanizm działania

Antybiotyki β-laktamowe, pochodne tienamycyny, działają poprzez hamowanie biosyntezy peptydoglikanu ściany bakteryjnej. Receptorami dla nich są PBP.

Karbapenemy mają bardzo szerokie spektrum aktywności obejmujące niemal wszystkie bakterie tlenowe i beztlenowe z nielicznymi wyjątkami (MRSA, Enterococcus faecium, Burkholderia cepacia, Xanthomonas maltophilia, Corynebacterium jeikeium). Aktualnie dostępne są: imipenem, meropenem, etrapenem i dorypenem.

Monobaktamy (jedynym przedstawicielem jest aztreonam) to leki syntetyczne, mające aktywność tylko wobec tlenowych pałeczek Gram-ujemnych.

3.3.2. Znane mechanizmy oporności

Mechanizmy oporności to hydroliza antybiotyku zależna od β-laktamaz, modyfikacja miejsca docelowego (mutacje w genach odpowiedzialnych za syntezę PBP) oraz modyfikacja błony zewnętrznej uniemożliwiająca penetrację antybiotyku do miejsca docelowego działania. Mechanizmy oporności zależne od β-laktamaz oraz modyfikacje PBP opisano przy penicylinie i jej pochodnych.

Karbapenemy są niewrażliwe na penicylinazy, β-laktamazy o szerokim i poszerzonym spektrum (ESBL) oraz chromosomalne cefalosporynazy AmpC, jednak ulegają hydrolizie pod wpływem karbapenemaz. Jest to grupa różnorodnych enzymów wytwarzanych przez bakterie Gram-ujemne, które mają zdolność hydrolizy penicylin, cefalosporyn i karbapenemów. Wyróżniono kilka typów tych enzymów:

• klasa A (karbapenemaza Klebsiella pneumoniae – KPC) jest kodowana przez geny plazmidowe, odpowiada za oporność na wszystkie β-laktamy (penicyliny, cefalosporyny, aztreonam, karbapenemy);

• klasa B (metalo-β-laktamaza – MBL) może być kodowana zarówno w chromosomie, jak i w plazmidach; do działania wymaga jonów metali, powoduje oporność na niemal wszystkie β-laktamy; w klasie B wyróżniono w 2008 r. grupę NDM (New Delhi MBL);

• klasa D (oksacylinaza 48 – OXA-48) to najpóźniej opisana grupa enzymów o szczególnej aktywności względem karbapenemów, kodowana w plazmidach.

Klasyczne inhibitory β-laktamaz (sulbaktam, tazobaktam, kwas klawulanowy) są nieskuteczne względem karbapenemaz.

3.3.3. Wskazania

Karbapenemy są skuteczne w leczeniu różnych zakażeń szpitalnych i pozaszpitalnych, w tym posocznicy, zapalenia płuc u chorych sztucznie wentylowanych, zakażeń wywołanych florą mieszaną czy pooperacyjnych powikłań septycznych, a także w terapii empirycznej gorączki u chorych z neutropenią. Są to leki z wyboru w celowanej terapii pałeczek Enterobacteriaceae wytwarzających ESBL. W przypadku zapalenia płuc wywołanego przez Pseudomonas aeruginosa stanowią leki II rzutu.

Aztreonam jest wskazany w monoterapii zakażeń układu moczowego wywołanych przez pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae. W połączeniu z innymi lekami przeciwbakteryjnymi stosowany jest w zakażeniach w jamie brzusznej i miednicy mniejszej, w spontanicznym bakteryjnym zapaleniu otrzewnej u chorych z marskością wątroby, w leczeniu zakażeń przy neutropenii, a także w zapaleniu kości i szpiku wywołanym przez bakterie Gram-ujemne.

3.3.4. Działania niepożądane

Imipenem może powodować odczyn w miejscu wlewu antybiotyku, nudności, wymioty, biegunkę, osutkę lub gorączkę polekową oraz drgawki. Odchylenia w badaniach laboratoryjnych, takie jak niewielkie zwiększenie aktywności aminotransferaz, eozynofilia, dodatni odczyn Coombsa, małopłytkowość oraz wydłużenie czasu protrombinowego ustępują całkowicie po odstawieniu imipenemu.

Meropenem jest znacznie lepiej tolerowany, rzadziej niż imipenem wywołuje nudności i wymioty, a ryzyko drgawek nie różni się od ryzyka ich wystąpienia przy leczeniu innymi β-laktamami.

Aztreonam może powodować reakcję w miejscu wstrzyknięcia, osutkę, biegunkę, nudności i wymioty. Wyjątkowo rzadko stwierdzano działanie nefrotoksyczne.